پیشرفت 70 درصدی طرحی که اعتقادی به آن وجود ندارد / مسکن مهر، چند هزار واحد تا سوت پایان

اقشار کم درآمد جامعه مسکن رایگان می گیرند. این شعاری بود که دولت نهم براساس آن طرحی را کلید زد که از نظر گستردگی و تعداد، جزو بزرگ ترین پروژه های عمرانی تاریخ ایران به شمار می رود.

پروژه بزرگ مسکن مهر در حالی کلید خورد که اوضاع اقتصادی دولت وقت ایران بسیار با آنچه در حال حاضر پیش روی دولت یازدهم قرار دارد متفاوت است. قیمت بالای نفت در بازارهای جهانی و فروش این محصول ایران بدون محدودیت هایی که در سال های بعد برای آن به وجود آمد، جیب دولت قبل را پرپول تر از هر زمان دیگری کرده بود و از این رو طرح هایی کلان با محوریت منابع مالی دولتی کلید خورد.

یکی از اصلی ترین این طرح ها مسکن مهر بود؛ طرحی که در ابتدا بنا بود خانه هایی رایگان به اقشار کم درآمد ارائه کند، اما پس از مدتی به خانه های ارزان قیمت تبدیل شد و در نهایت با اضافه شدن مبالغ وام به مرز 100میلیون تومان در برخی از شهرهای جدید تبدیل شد.

دولت نهم مسکن مهر را در حالی تحویل داد که از حدود 2میلیون و 150 هزار واحد در نظر گرفته شده، حدود یک میلیون واحد به بهره برداری نهایی رسید و واحدهای باقی مانده به دولت جدید انتقال یافت، دولتی که هیچ اعتقادی به این طرح بزرگ نداشت.

نگاه تک بعدی بلای جان مسکن مهر

دولت یازدهم در شرایطی کار خود را آغاز کرد که از رئیس جمهور گرفته تا وزیر راه و شهرسازی نسبت به آن انتقادهای جدی داشتند. افزایش قابل توجه پایه پولی کشور، بالا بردن نرخ تورم، از بین رفتن بسیاری از منابع جاری برای طرحی بدون کارایی و کنار گذاشتن طرح های اولویت دار بازار مسکن تنها بخشی از انتقادهای کلان مسئولان دولت جدید را نسبت به آنچه در گذشته کلید خورده شامل می شد.

با وجود تمام این انتقادها دولت یازدهم با منابع مالی که در اختیار داشت این برنامه را به شکلی جدی پیش برد. براساس آخرین اطلاعات ارائه شده، از 2 میلیون و 215 هزار واحد مسکن مهر تاکنون بیش از یک میلیون و 900 هزار واحد به پایان رسیده است.

با احتساب آمارهایی که از آخرین افتتاح ها در دولت یازدهم منتشر شده، این دولت بیش از 800 هزار واحد مسکن مهر را به بهره برداری نهایی رسانده است. اصغری مهرآبادی، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در مسکن مهر در این باره گفته در سه سال دولت یازدهم به طور متوسط هر سال 260 هزار واحد افتتاح شده است که تلاش داریم این عدد را به یک میلیون واحد برسانیم. در دولت یازدهم به این شیوه عمل می کنیم که اول واحدها تحویل متقاضیان می شود بعد افتتاح می کنیم تا پروسه تحویل هم انجام شده باشد.

در کنار طرح هایی که هنوز در مرحله ساخت و ساز قرار دارند، وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم با مسائل زیرساختی مسکن مهر نیز به شکل جدی بحران دارد. در برخی از شهرهای جدید امکان کشیدن خطوط گاز و آب وجود ندارد یا به هزینه های بسیار بالا احتیاج دارد و وزارت نیرو نیز به دلیل مشکلات مالی که دارد پیگیری آن را ندارد.

از این رو دولت مجبور شده از منابعی جدید هزینه کند که فشار مالی را به خودی خود افزایش داده است. با وجود تمام مخالفت هایی که این دولت با طرح مسکن مهر داشته درصد پیشرفت بالایی را به وجود آورده است. این روزها نگاه غلطی تأکید دارد که تمام مسائل را در مسکن مهر تک بعدی نگاه کرده است. 

پیروز حناچی، معاون وزیر راه و شهرسازی در این باره گفته اگر مسکن مهر در دولت قبل 30 تا 35 درصد پیشرفت فیزیکی داشت، امروز درصد پیشرفت طرح های مسکن مهر در کشور به 90 و حتی 100درصد رسیده که موید این است که بیشترین هزینه و کار در دولت تدبیر و امید انجام شد.

وی تأکید کرده که نباید در طرح مسکن مهر تک بعدی نگاه کنیم. وقتی چنین موضوع های مهمی تک بُعدی دیده شود و تنها به یک جنبه آن توجه کنیم در ادامه راه با مشکلاتی مواجه خواهیم شد. مسکن مهر یک فرصت بود زیرا دولت از طریق آن قصد داشت مسکن نیازمندان تأمین شود اما این تمام ماجرا نبود. در این قضیه به شکل کاملاً تک بُعدی عمل شد و وقتی چنین موضوع های مهمی تک بُعدی دیده شود و تنها به یک جنبه آن توجه کنیم در ادامه راه با مشکلاتی مواجه خواهیم شد.

این انتقادها در حالی مطرح شده که دولت یازدهم خود طرحی با محوریت منابع دولتی و با جامعه هدف اقشار کم درآمد در نظر گرفته است. طرح مسکن اجتماعی با وجود آنکه هنوز در مرحله کلان به اجرا نرسیده و هنوز در مرحله ارزیابی است ولی از هم اکنون نگرانی هایی را به وجود آورده که شاید همین مسیر برای طرح جدید نیز پی گرفته شود. شاید همین موضوع دولت را در اجرای آن دست به عصا کرده است.

با وجود تمام مشکلات و مسائلی که در طول سال های گذشته به وجود آمده طرح مسکن مهر ظرف چند ماه آینده به خط پایان خواهد رسید و دولتی که اعتقادی به آن نداشته مجبور به تکمیلش شده است و این بار دیگر این ابهام را به وجود می آورد که به دلیل نبود یک نگاه کلان به طرح های عمرانی، عملاً اهداف مسکن از رسیدن به مرحله اجرا دور می شوند.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com