مبادلات دوطرفه در مناطق آزاد تضمین بقای ماست

مناطق آزاد هفت‌گانه در کشور که در سال‌های اخیر انتقادات زیادی را متوجه خود کرده به‌زودی دو برابر خواهند شد و نقش‌های جدیدی را ایفا خواهند کرد. مناطقی که به‌خصوص در سال‌های تحریم از اهداف اصلی‌شان بسیار دور شده بودند تا آنجا که دبیر شورای عالی مناطق آزاد آنها را دروازه واردات خواند. اکبر ترکان در جایی دیگر گفته بود مناطق آزاد، آزاد نیستند. این سوال مطرح می‌شود که با وجود همه نارضایتی‌هایی که فعالیت این مناطق به دنبال داشته، چه نقش‌هایی برای مناطق جدید تعریف شده است.

مدیرهماهنگی مناطق اقتصادی ویژه در شورای مناطق آزاد معتقد است نقش مناطق جدید صرفا صادراتی است. جعفر آهنگران، بحث هزینه - فایده را مهم‌ترین بحث در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی می‌داند و ایجاد مناطق آزاد جدید را برای دولت با وجود هزینه‌هایش، معافیت‌های مالیاتی و عوارض گمرکی سودمند می‌داند. آهنگران با اشاره به نقش مثبت همسایگان در سال‌های تحریم به «فرصت امروز» می‌گوید: فشارها با وجود همراهی برخی همسایگان ما کم شد و خوشبختانه در ایجاد این مناطق هم جهان نزدیک ما مورد توجه قرار گرفته است.

آهنگران معتقد است، به مرزها بسیار بی‌توجهی شده است و تأسیس مناطق جدید در مرزهای مهم و تعیین‌کننده، وضعیت در مرزها را دگرگون خواهد کرد. به گفته مدیر امور هماهنگی مناطق ویژه اقتصادی مناطق آزاد، دو منطقه از مناطق آزاد جدید در همسایگی با کشور عراق است که در برنامه‌های اقتصادی کشور در حوزه صادرات هدف مهمی به شمار می‌آیند.

همچنین منطقه آزاد مریوان در همسایگی با اقلیم کردستان نیز می‌تواند با ساماندهی در واردات، پاسخگوی نیازهای همیشگی اقلیم کردستان باشد که در مذاکرات‌شان با ایران همیشه خواستار آن بوده‌اند. جعفــر آهنگــران امـــا درخصوص مناطق جدید نظر دیگری هم دارد.

او با تأکید بر اینکه با نگاه کارشناسی این ایده را مطرح می‌کند نه در جایگاه مسئولیتی که دارد، با بیان اینکه همه مناطق جدید صادراتی تعریف شده است، تعریف نقش وارداتی را در سال‌های آینده برای آنها ممکن می‌داند و می‌گوید: مبادلات اقتصادی برای آنکه دوام پیدا کند و پایدار باشد باید دوطرفه باشد. ما باید در مناطق آزاد جدید نه‌تنها صادرات که واردات هم داشته باشیم. این تضمین‌کننده بقای ماست.آهنگران معتقد است بازرگانان عراقی هم باید به واردات تشویق شوند و از طرفی دیگر منطقه آزاد هم‌مرز با افغانستان می‌تواند محلی برای واردات مواد خام مورد نیاز و ایجاد ارزش افزوده برای کشور باشد.

آهنگران مناطق آزاد جاسک و مهران را استراتژیک می‌داند و در مورد منطقه آزاد اردبیل می‌گوید: ما با آذربایجان هیچ راه ورودی نداریم و منطقه آزاد ارس به دلیل منطقه‌ای که مورد مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان است هیچ ارتباطی با آذربایجان ندارد، تمام مراودات منطقه آزاد جلفا از طریق گمرک بیله‌سوار در اردبیل انجام می‌شود و منطقه آزاد اردبیل در مراودات اقتصادی میان دو کشور می‌تواند بسیار تأثیر‌گذار باشد.

ابن مقام مسئول در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد در پاسخ به این سوال که اشکالات مناطق قبلی در مناطق جدید چقدر برطرف شده است، می‌افزاید: به نظر من مناطق جدید، بنیه کارشناسی قوی دارند. دو سال است که ما مورد به مورد مسائل را بررسی کردیم و با توجه به ارتباط با همسایه‌ها و سیاست دولت در توسعه مرزها برای این مناطق برنامه‌ریزی شد که خوشبختانه عموما در مرزها توسعه نیافته و کم‌جمعیت کشور است که می‌تواند به اشتغال بینجامد.

مدیر امور هماهنگی مناطق ویژه اقتصادی در شورای عالی مناطق آزاد با بیان اینکه هیچ‌کدام از این مناطق در مناطق شهری قرار نمی‌گیرد، می‌افزاید: دولت علاقه‌مند است که از مجلس اجازه گرفته و محدوده این مناطق را خودش تعیین کند.

ضرورت فعالیت حداکثری تولید در مناطق آزاد

ازطرفی دیگر یک بازرگان در منطقه آزاد چابهار نگاه صادراتی دولت برای مناطق آزاد جدید را مثبت ارزیابی می‌کند و معتقد است صادرات در دنیا حرف اول را می‌زند. اسحاق ریگی که بیش از 15 سال در حوزه واردات و صادرات فعالیت می‌کند، به «فرصت امروز» می‌گوید: اگر مناطق آزاد جدید بر محورهای صادراتی کار کنند برای ما بسیار نویدبخش است چراکه مناطق آزاد قدیمی به واردکننده صرف تبدیل شده بودند.

درصورتی‌که ما مزیت‌های صادراتی زیادی داریم و باید برای آنها هم برنامه مدون داشته باشیم. این بازرگان سیستان‌وبلوچستانی رونق و توسعه در مناطق آزاد را وابسته به تولید نیز می‌داند. او می‌گوید: دولت باید در این مناطق تا آنجا که می‌تواند فعالیت‌های تولیدی را زیاد کند. به نظر من حمایت دولت از سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان در این مناطق می‌تواند رشد سریعی را برای مناطق آزاد ایجاد کرده و وضعیت واردات را ساماندهی کند.

ریگی از آن جهت افزایش تولید را در این مناطق ضروری می‌داند، چراکه با پایان یافتن تحریم‌ها و استقبال کشورهای اروپایی به تبدیل ایران به مرکزسرمایه‌گذاری و تولید مشترک در منطقه، اهمیت نقش صادراتی مناطق آزاد را دوچندان کرده است. اسحاق ریگی که با کشورهای شرق ایران مراودات تجاری دارد معتقد است افغانستان و پاکستان به محصولات و کالاهای تولیدی در ایران نیازمند هستند.

به گزارش «فرصت امروز» ایجاد مناطق آزاد

تجاری- صنعتی سیستان و بانه – مریوان به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و لایحه تشکیل مناطق آزاد تجاری - صنعتی جاسک، بوشهر، مهران، اردبیل و اینچه‌برون اکنون در مجلس در مراحل تصویب قرار دارد. با تصویب این لایحه مناطق آزاد هم‌مرز با عراق به سه منطقه افزایش خواهد یافت و تعداد مناطق آزاد به 14 خواهد رسید.

منطقه آزاد اروند با جنوب عراق، مهران و بانه - مریوان با عراق کردنشین همجوار است. منطقه آزاد ماکو با ترکیه، منطقه آزاد ارس با جمهوری آذربایجان، نخجوان با ارمنستان و منطقه آزاد اردبیل نیز با جمهوری آذربایجان مرتبط است.