مالیات مستقیم با هیچ شهروندی تعارف ندارد

راه‌اندازی سیستم مالیات‌گیری و قوانین مربوط به مالیات، به چند دهه قبل محدود نمی‌شود. در واقع، قرن‌هاست که پرداخت مالیات به دولت، جزو وظایف شهروندان دسته‌بندی می‌شود. اما چگونگی پرداخت مالیات و مبالغ تعیین شده برای هر شهروند، در دولت‌های مختلف متفاوت است. به‌طورکلی دو دسته مالیات اصلی وجود دارد: مالیات‌های مستقیم و مالیات‌های غیرمستقیم. هر یک از این دسته‌بندی‌ها، زیرمجموعه‌ها و تبصره‌های گسترده‌ای را شامل می‌شوند.

آنچه واضح است، سودی است که دولت از دریافت مالیات کسب می‌کند. اما نحوه سامان‌دهی به این سود و چگونگی تعیین قوانین مالیاتی، نقش مهمی در میزان بازدهی مبالغ مالیاتی دارد. بر این اساس، سیستم مالیات‌گیری در کشورهای توسعه‌یافته توسعه نایافته تا حدود زیادی متفاوت است. تمرکز بر حقوق و درآمد افراد، تاکید بر درآمد شرکت‌های بزرگ و صنعتی، مالیات بر تولیدات داخلی و. . . ریز فاکتورهای موثر بر میزان بازدهی مالیاتی بر رشد و توسعه کشورها هستند.

از سوی دیگر برخی کارشناسان سه نوع دسته‌بندی برای مالیات مستقیم قرار داده‌اند؛ مالیات مستقیم متناسب که متناسب با درآمد افراد و هزینه‌های دولت تعیین می‌شود مالیات مستقیم مترقی که به شیوه‌ای تعیین می‌شود، که باعث پیشرفت اقتصادی و بهره‌وری حداکثری از مالیات دریافتی شود، مالیات مستقیم واپسگرا که نه‌تنها رشد اقتصادی دولت‌ها را در پی ندارد، بلکه زمینه را برای افزایش تورم و افول اقتصادی فراهم می‌آورد.

اتحادیه اروپا

در سال 2009 میلادی، شکایات زیادی، مبنی بر ضعف قوانین مالیات مستقیم، بی‌عدالتی، تقلب و. . . به کمیسیون مالیاتی اتحادیه اروپا فرستاده شد. این شکایات، زمینه را برای اصلاح قوانین گذشته فراهم کرد و کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا در ماه مه ‌سال 2010، قوانینی جدید و با تاریخ اعتبار 10ساله، برای مالیات مستقیم تعیین کرد. طبق آنچه در خبرها درج شده است، هدف از این قوانین گسترش اصول مشترک مالیاتی بین کشورهای عضو و افزایش حکومت‌داری عادلانه اقتصادی است. یکی از مهم‌ترین محاسن وجود قوانین نسبتا مشترک مالیاتی در اتحادیه اروپا، سهولت در تجارت و اطمینان از عدم شکست در بازار‌های خارجی است. با این وجود، هر کشور، مصوبات و قوانین خاص خود را در زمینه مالیات مستقیم به شهروندان ابلاغ می‌کند.

ایالات متحده

قوانین مالیاتی در ایالات متحده، جزو چالشی‌ترین قوانین این کشور است. گرچه قوانین مالیات مستقیم این کشور، تابع منشوری مشخص است، اما در هر ایالت، اصلاحیه‌ها و تبصره‌هایی متفاوت وجود دارد. دادگاه‌های ایالتی آمریکا، بارها و بارها، درگیر پرونده‌های شکایت مالیاتی بوده‌اند و به نظر می‌رسد معضل قوانین مالیات مستقیم در آمریکا، به سبب تنوع قوانین ایالتی، مسئله‌ای دائمی است. یکی از مشهورترین و قدیمی‌ترین پرونده‌های مالیات مستقیم در آمریکا به زمان ریاست جمهوری جورج واشنگتن بازمی‌گردد، در آن دوره، قانون مالیات مستقیم بر حمل وضع شد، طبق این قانون، تمامی مسافران واگن‌های باری، موظف به پرداخت مالیات بودند. این مسئله باعث شکایت شرکت‌های حمل‌و‌نقل شد و جنجال‌های بسیاری ایجاد کرد. مالیات بر ملک و مالیات بر درآمد، دو گونه دیگر از مالیات مستقیم هستند که بارها از سوی دیوان عدالت اداری آمریکا مورد بازبینی قرار گرفته‌اند و هربار منتقدان بی‌شماری داشته‌اند. شاید بتوان نقطه شروع این مشکلات را سال 1984 دانست که کنگره آمریکا به‌طور رسمی قانون مالیات بر درآمد را تصویب کرد، از همان روز تاکنون، نحوه تعیین مبلغ مالیات بر درآمد شهروندان درآمریکا، به موضوعی برای حمله‌های گاه و بی‌گاه منتقدان بدل شده است.

استرالیا

قوانین مالیات مستقیم استرالیا، سختگیرانه، اما منعطف است. شاید بتوان قوانین مالیات مستقیم استرالیا را جزو پویا‌ترین قوانین مالیاتی جهان طبقه‌بندی کرد. با نگاهی کوتاه به وب‌سایت اداره مالیات استرالیا، آنچه بیش از هرچیز توجه را جلب می‌کند، تنوع و گستره وسیع قوانین این کشور است. فرم‌های مشاوره مالیاتی و شکایت و پیشنهادات درج شده در این وب‌سایت، کمک می‌کند تا شهروندان، ابهامات مالیاتی خود را رفع کنند یا نسبت به مالیات وضع شده، انتقاد کنند. وزارت خزانه‌داری استرالیا، نقش مهمی در مدیریت و کنترل میزان مالیات‌های دریافتی و برنامه‌ریزی برای چگونگی هزینه کردن این مالیات‌ها دارد.

مالیات مستقیم بر درآمد در کفه ترازو

پرفسور هالی ساترلند، ریاست دانشگاه اقتصادی اسکس انگلستان، در مقاله‌ای، به بررسی مالیات مستقیم در کشورها پرداخته است. وی نتیجه گرفته، مالیات مستقیم بر درآمد، بر دو قشر اثر‌گذار است، قشر ضعیف و فقیر و قشر پردرآمد و ثروتمند. جذب مالیات مستقیم به شیوه نادرست و تعیین نرخ‌های سنگین برای اقشار کم درآمد، نتیجه‌ای جز افزایش شکاف طبقاتی و فشار مضاعف بر دوش افراد ضعیف نخواهد داشت. اما بازنده اصلی سیستم ضعیف مالیات‌گیری مستقیم دولت‌ها خواهند بود.