فیس‌بوک چگونه پول در می‌آورد؟

مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیس‌بوک شاید هرگز تصور این را هم نمی‌کرد پروژه کوچکی که در سال 2004 در خوابگاه دانشجویی خود طراحی کرده بود تنها طی چند سال رقبای خود را یکی پس از دیگری کنار بزند و به بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان با جمعیت بیش از یک میلیارد کاربر فعال تبدیل شود. جالب است بدانید این شبکه اجتماعی محبوب موفق شد در فصل چهارم سال ۲۰۱۳ درآمدی برابر 59/ 2 میلیارد دلار به‌دست آورد و جالب‌تر اینکه طبق تحقیقات شرکت انگلیسی Happier فیس‌بوک در هرثانیه 230 دلار در آمد کسب می‌کند. اما این شبکه پرهیاهو چگونه درآمدزایی می‌کند؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که بازاریابی در فیس‌بوک و به طور کل در نسل دوم وب، کاملا نسبت به قبل دگرگون شده و شگردهای درآمدزایی زیرکانه خاصی در پشت‌پرده این نوع وب‌سایت‌ها در حال گذر است.

بازاریابان فیس‌بوک از چندین روش برای کسب درآمد استفاده می‌کنند که ساده‌ترین آنها تبلیغات است. اما تبلیغات در فیس‌بوک با سایر سایت‌ها بسیار متفاوت است. فیس‌بوک با توجه به جنسیت، محل زندگی، علاقه‌مندی‌ها و از این قبیل اطلاعات که کاربر با وارد کردن آن در پروفایل خود در اختیار فیس‌بوک می‌گذارد تبلیغاتی که احتمال آن می‌رود برای کاربر می‌تواند جذاب و فریبنده باشد در گوشه صفحه به نمایش در می‌آورد و با کلیک کار بر روی یکی از آنها، تازه الگوریتم هوشمند فیس‌بوک آغاز به کار می‌کند و با ذخیره کلیک‌های کاربر علاقه‌مندی‌های او را دسته بندی و تفکیک کرده و متناسب با آن تبلیغات بعدی را نمایش می‌دهد. به طور مثال فرض کنید شما روی تبلیغی با مضمون فروشگاه لباس کلیک می‌کنید، اگر جوان باشید اصولا دسته‌بندی تبلیغات به طور هوشمند به سمت فروشگاه‌هایی می‌رود که دارای لباس‌های جوان‌پسندتر و مدرن‌تر هستند و در شهر شما نمایندگی دارند و شما با هر کلیک روی آگهی‌ها، به طور غیرمستقیم پول به جیب فیس‌بوک روانه می‌کنید.

تلفن همراه عمده‌ترین ابزار درآمدزایی
اما این تنها یکی از روش‌های کسب درآمد فیس‌بوک است که مختص به این سایت نیست و گوگل، یاهو و خیلی از سایت‌های مشهور جهان نیز به این شیوه درآمدزایی دارند. روش بعدی کسب درآمد فیس‌بوک از طریق موبایل و تبلیغات موبایلی است. بر پایه برخی از آمارها، کاربران تلفن همراه در روز به طور متوسط ۱۴ بار فیس‌بوک خود را چک می‌کنند. برخی از آمارها هم اپلیکیشن فیس‌بوک را یکی از محبوب‌ترین اپلیکیشن‌های دنیا معرفی کرده‌اند. اما فیس‌بوک فقط به درآمدزایی از این اپلیکیشن قانع نیست و هر‌از‌چند گاهی اپلیکیشن‌های بزرگی همچون اینستاگرام را خریداری و درآمد حاصل از آنها را نیز تصاحب می‌کند. طبق اعلام مسئولان فیس‌بوک، 53 درصد از درآمد این وب سایت محبوب از طریق تلفن همراه کسب می‌شود. گسترش استفاده از اپلیکیشن‌ها می‌تواند عرصه‌ جدیدی از تبلیغات بازرگانی را پیش پای فیس‌بوک بگشاید. براساس آمار منتشرشده از سوی موسسه بازارسنجی «ای‌مارکتر»، فیس‌بوک بعد از گوگل دومین پخش‌کننده تبلیغات موبایل است.

ارسال پیام‌های پولی به خوانندگان و بازیگران
شبکه اجتماعی فیس‌بوک تا چندی پیش اغلب خدماتش رایگان بود، اما این شرکت در تازه‌ترین روش خود برای درآمدزایی اعلام کرده افرادی که قصد دارند تا به افراد مشهور جهان پیغام خصوصی ارسال کنند این امکان را دارند تا با پرداخت مبلغی این کار را انجام دهند. ساندی تایمز در گزارشی در این خصوص نوشت که فیس‌بوک این روش را در انگلیس آغاز کرده است و براساس آن کاربران این شبکه اجتماعی می‌توانند با پرداخت پول به افراد سرشناس در دنیای هنر پیغام خصوصی مستقیم ارسال کنند. رقم پرداختی برای ارسال پیام به افراد مشهور با توجه به نوع فعالیت آنها از روزنامه‌نگار گرفته تا بازیگر و سیاستمدار متفاوت بوده و تا 11 پوند برای هر پیام متغیر است. فیس‌بوک گفته است که این کار با هدف کمک به کاهش شمار پیغام‌های ناخواسته صورت گرفته است. فیس‌بوک پیش‌تر نیز روش مشابهی برای کاربران عادی در پیش گرفته بود و براساس آن کاربران برای ارسال پیغام به صندوق اصلی پیام‌های افرادی که در لیست دوستانشان نیستند، مبلغی باید پرداخت کنند.

زیرنظر گرفتن افرادزمان مشاهده تلویزیون
فیس‌بوک قصد دارد از پاییز امسال عادات کاربری افرادی که برنامه‌های تلویزیون را مشاهده می‌کنند، زیر نظر بگیرد و این داده‌ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. البته این بررسی‌ها در مورد افرادی صورت می‌گیرد که برنامه‌های تلویزیونی را از طریق گوشی‌های همراه، تبلت‌ها و به طور کلی بر بستر اینترنت تماشا می‌کنند. فیس‌بوک با اسکن پایگاه داده‌های جمع‌آوری شده، اطلاعاتی را در مورد سن و جنسیت کاربران برای موسسه تحقیقاتی نیلسن ارسال می‌کند. یکی از اهداف مهم اجرای این طرح، کمک به آگهی‌دهندگان و شرکت‌های تبلیغاتی است تا آنها دریابند هر برنامه تلویزیونی بیشتر چه نوع مخاطبانی دارد.

افزوده شدن دکمه خرید و دریافت پورسانت
فیس‌بوک در حال آزمایش دکمه جدیدی در این سایت است که کاربران با استفاده از آن می‌توانند از داخل محیط این شبکه اجتماعی کالاهای موردنظرشان را خریداری کنند. این دکمه که خرید یا buy نام دارد به کاربران امکان می‌دهد کالاهایی را که در داخل این شبکه اجتماعی برایشان تبلیغ می‌شود،   خریداری کنند. سرویس یاد شده فعلا فقط در داخل امریکا در دسترس است و صاحبان مشاغل کوچک و متوسط می‌توانند از این طریق سرویس‌های مورد نظرشان را ارائه کنند. این اقدام فیس‌بوک چالشی تازه برای سایت‌های تجارت الکترونیک محسوب می‌شود، به‌خصوص که این سایت صدها میلیون کاربر فعال دارد. با این حال مشخص نیست با این کار کاربران یاد شده به خرید از فیس‌بوک ترغیب شوند یا ترجیح دهند کماکان از طریق دیگر سایت‌های مشهور تجارت الکترونیک خریدهایشان را انجام دهند. دکمه خرید فیس‌بوک روی نسخه سازگار با رایانه‌های شخصی و همین‌طور نسخه همراه این سایت در دسترس خواهد بود. با این حال مشخص نیست صاحبان مشاغل تا چه حد از این سرویس نوپا استقبال کنند. فیس‌بوک ادعا کرده در فرآیند خرید اطلاعات کارت‌های اعتباری افراد در اختیار فیس‌بوک قرار نمی‌گیرد و تنها در صورت تمایل افراد، اطلاعات خرید آنها در این سایت ذخیره می‌شود. فیس‌بوک همچنین اعلام کرده که فعلا هیچ سودی بابت ارائه این خدمات نخواهد برد و عملیات نقل و انتقال مالی از طریق کارت اعتبار هم توسط یک شرکت ثالث صورت می‌گیرد. کارشناسان می‌گویند این اظهارات اهداف تبلیغاتی دارد و در صورت موفقیت سرویس یاد شده در آینده فیس‌بوک سهمی از سود کسب شده را از آن خود خواهد کرد.

فروش اطلاعات حساس کاربران
و روش آخری که امیدواریم صحت نداشته باشد فروش اطلاعات خصوصی کاربران به شرکت‌های ثالث است! گفته‌ها حاکی از آن است که مدیران فیس‌بوک برنامه‌ای محرمانه را در دست اجرا داشته‌اند که براساس آن اطلاعات حساس شخصی کاربران خود شامل آدرس دقیق آنها و شماره‌های تماس‌هایشان را در اختیار گردانندگان وب سایت‌های ثالث قرار داده‌اند.  فیس‌بوک به تازگی مورد انتقاد تند گروه‌های مدافع حقوق مدنی و شهروندان عادی قرار گرفته و کار بدانجا رسیده که حتی سناتورها و نمایندگان کنگره امریکا هم از این سایت برای فروش اطلاعات کاربران انتقاد کرده‌اند.  چندی قبل دو نماینده جمهوریخواه و دموکرات کنگره به نام‌های ادوارد مارکی و جو بارتون با ارسال نامه‌ای برای مارک زاکربرگ در مورد انتقال اطلاعات شخصی کاربران این شبکه اجتماعی به سایت‌های ثالث اظهار نگرانی کردند و از وی خواستند در این مورد دقت بیشتری به خرج دهد. اما مسئولان فیس‌بوک این روش از درآمدزایی فیس‌بوک را تاکنون تایید نکرده‌اند و باید دید در صورت صحت این امر روشی برای رفع نگرانی کاربران اندیشیده شده است یا خیر؟