فاز 11 به جیب خالی خورد

طرح مطالعاتی فاز‌11 پارس جنوبی توسط پیمانکاران خارجی در دولت دهم تهیه شد، با این وجود اجرای آن در دولت یازدهم به دلیل نبود سرمایه و بی‌اولویت بودن آن از دید وزیر نفت، به‌طور کامل از برنامه دولت خارج شد تا کشور قطر بار دیگر در جدال در برداشت بیشتر از میادین مشترک بدون رقابت، حرف آخر را بزند. فاز 11 پارس جنوبی تنها فاز میدان گازی پارس‌جنوبی است که اقدامی برای توسعه آن صورت نگرفته است. این فاز در سال 1383 به شرکت‌های توتال فرانسه و پتروناس مالزی واگذار شد، اما با گذشت پنج سال بدون به ثمر رسیدن آن شرکت‌های طرف قرارداد از ایران رفتند. با این وجود با توجه به اهمیت موضوع طرح با چهار میلیارد دلار به شرکت سی.ان.پی.سی. چین در سال 1388 واگذار شد و برای آن نیز مدت زمان 52 ماه تعیین شد اما در نهایت شاهد بودیم که دو ماه قبل از اتمام زمان قرارداد بی‌آنکه طرح، پیشرفتی داشته باشد، از سوی شرکت ملی نفت ایران قرارداد فسخ شد.

در ادامه شاهد حضور شرکت توسعه پتروایران و شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی برای توسعه فاز 11 بودیم اما دولت یازدهم به دلیل آنکه توسعه فاز 11 در اولویت نبود، قرارداد با این دو شرکت پیمانکار را نیز لغو کرد.

توقف در مرز حساس

شاید علت اصلی عدم اجرایی شدن فاز 11 نبود سرمایه‌کافی بود زیرا برآورد اولیه برای ساخت و اتمام پروژه هفت میلیارد دلار پیش‌بینی شده است. بااین وجود آخرین اظهارنظر مسئولان برای چرایی توقف این طرح مرزی حساس از سوی رکن‌الدین‌جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بود. وی در این باره اعلام کرده که سرنوشت توسعه فاز 11 پارس جنوبی در انتظار تعیین‌تکلیف پروژه ال.ان.جی است.

موسی سوری، مدیرعامل اسبق شركت نفت و گاز پارس درخصوص فاز 11 می‌گوید: «باید مسئولان کنونی وزارت نفت بگویند که چرا فاز 11 برای وزیر نفت اهمیت ندارد. این پروژه به‌صورت بیع متقابل به چینی‌ها واگذار شده بود و طراحی آن انجام شده و آماده مناقصه برای خرید تجهیزات بود، که به دلیل تحریم متوقف ماند با این وجود دو شرکت داخلی برای اجرای طرح اعلام آمادگی کردند اما به دلیل اینکه اولویتی برای دولت کنونی نداشت فاز 11 با وجود طرح و مطالعات متوقف شده است.»

وی می‌افزاید: «آقای زنگنه مشکل پارس جنوبی را مدیریت می‌دانست که حل شده است، اما مشکل پارس جنوبی تحریم، کمبود سرمایه و تکنولوژی است نه مدیریت.»
سوری با بیان اینکه پارس جنوبی اولویت استراتژیکی کشور است اما با گذشت 16 ماه فاز 11 هنوز به مرحله عملیاتی نرسیده است، می‌افزاید: «چرا در پارس جنوبی مشکلات زیاد است؟ چرا نباید از لایه‌های نفتی آن نفت استخراج ‌شود؟ چرا نباید هلیوم برداشت شود؟ مشکل راهبردی است که حل نمی‌شود. فاز 11 اولویت نیست زیرا بودجه وجود ندارد. این در حالی‌است که یکی از وظایف مدیر، تامین منابع مالی است و باید راهکاری برای تامین مشکلات مالی داشته باشد.»

وزارت نفت هیچ شریکی را در فاز 11 نمی‌پذیرد

با این وجود به دلیل اهمیت داشتن فاز 11 وزیر صنعت، معدن و تجارت پیشنهاد کرد که طرح توسعه این فاز به ایدرو (سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) واگذار شود که شرکت ملی نفت با آن موافقت نکرده است. شاید یکی از دلایل عدم موافقت عدم بهره‌برداری از فازهای 17 و 18 پارس جنوبی است که توسعه آن به ایدرو واگذار شده است، اگرچه این سازمان روز گذشته در سایت خود از انتقال گاز ترش از سکوهای دریایی به واحدهای فرآیند ساحلی، خبر داده است.

تـــلاش‌هـای روزنـامـه فرصت‌امروز برای مصاحبه با مسئولان شرکت نفت و گاز پارس در مورد توقف توسعه فاز 11 بی‌نتیجه ماند و تنها روابط عمومی آن اعلام کرد به دلیل اینکه طرح توسعه‌ای چندین فاز پارس جنوبی در دست اقدام است، سیاست بر این شده‌، مادامی که فازهای در دست اقدام به نتیجه‌ای نرسید، ‌فاز جدیدی در دستور توسعه قرار نگیرد. با این وجود بیژن زنگنه، وزیر نفت درباره وضع فاز 11 پارس جنوبی صراحتا اعلام کرده است: هنوز تصمیمی درباره این فاز گرفته نشده است. در حال حاضر اولویت ما روی فازهای اولویت اول (12، 15، 16و 17، 18) است و تصمیم درباره فاز 11 سر فرصت گرفته می‌شود.

افزایش ظرفیت از چاه‌های فازهای دیگر

این اظهارنظر از سوی مقام ارشد کابینه پایان بخشیدن به تمامی ابهامات درخصوص فاز 11 پارس جنوبی است چراکه در حال حاضر برای این فاز طرح توسعه‌ای وجود ندارد و همچنان کشور همسایه بدون هیچ نگرانی از چاه‌های مشترک برداشت می‌کند و سهم ایران از فاز 11 با داشتن ذخایر گازی هیچ مترمکعب است. گرچه از سوی برخی کارشناسان کنونی وزارت نفت اعلام می‌شود که به جای اجرای طرح توسعه‌ای در فاز‌11، ‌تعداد چاه‌های فاز‌های اطراف این فاز از جمله فاز 12 افزایش یابد تا ظرفیت برداشت از ذخایر نیز بالا رود. نکته اصلی در اجرای این ایده این است که برداشت گاز از مخازن حساسیت خاص خود را‌دارد و احتمال کاهش ظرفیت چاه دور از انتظار نیست.