بررسی تاثیر انتصاب فرمانده جدید ستاد کل نیروهای مسلح بر عملکرد اقتصادی نهاد های نظامی / سیاست های راهبردی تغییر نمی کند

حدود دو هفته پیش مقام معظم رهبری با صدور حکمی سردار سرلشکر پاسدار محمد حسین باقری را به عنوان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب کردند و سردار سرلشکر سیدحسن فیروزآبادی را که حدود 27 سال ریاست ستاد کل نیروهای مسلح را بر عهده داشت، به عنوان مشاور عالی نظامی فرماندهی کل قوا منصوب کردند.

اما در شرایطی که پس از اتمام جنگ تحمیلی، نهادهای نظامی در فعالیت های اقتصادی حضور داشته و دارند، انتصاب فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم به عنوان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح این مسئله را مطرح کرده که تا چه اندازه احتمال دارد تغییراتی در رویکردهای اقتصادی نیروهای مسلح به وجود بیاید.

در همین رابطه برخی معتقدند این احتمال وجود دارد که نظر فرمانده  جدید با نظر فرمانده قبلی از نظر مسائل اقتصادی تفاوت داشته باشد و تغییراتی در رویکردهای اقتصادی نهادهای نظامی نسبت به گذشته ایجاد شود. اما در عین حال برخی بر این باورند که فعالیت های نیروهای مسلح کار اقتصادی نیست بلکه کمک به سازندگی کشور است و از آنجا که این یک سیاست راهبردی کلان است بعید به نظر می رسد که با تغییر رئیس ستاد نیروهای مسلح تغییری در این سیاست ایجاد شود.

«فرصت امروز» این گزارش تاثیر انتصاب رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بر عملکرد اقتصادی نهادهای نظامی را مورد بررسی قرار داده است.

***

حسینعلی حاجی دلیگانی:

مشارکت در سازندگی سیاست راهبردی است

حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس معتقد است از آنجا که مشارکت سپاه در سازندگی کشور یک سیاست راهبردی کلان است، بعید به نظر می رسد با تغییر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح تغییری در این سیاست ایجاد شود.

در کشور برخی از نهادهای نظامی فعالیت های اقتصادی انجام می دهند. به نظر شما با توجه به تغییر رئیس کل نیروهای مسلح چه تغییراتی در این عملکرد اقتصادی به وجود خواهد آمد؟

من معتقدم نیروهای مسلح به معنایی که در جامعه برداشت شده و می شود فعالیت اقتصادی انجام نمی دهند، بلکه به دولت این موضوع را اعلام کرده اند که این آمادگی را دارند در سازندگی و آبادانی کشور کمک کنند، به این صورت که در کنار پیمانکاران بخش خصوصی و تعاونی و دیگر نهادهای عمومی مانند شهرداری ها، با توجه به آنکه وسایل و ادواتی مانند بولدوزر، بیل و لودر را در اختیار دارد و از آنجا که این دستگاه ها سرمایه ملی هستند و به دلیل بحث ضرورت در اختیار داشتن آنها، این وسایل و ادوات در کارهای عمرانی دولت مورد استفاده قرار بگیرد. البته زمانی که احیانا ضرورت های نظامی به وجود بیاید، این نیروها کارهای عمرانی را رها می کنند و به سمت کار اصلی خود می روند.

بنابراین معتقدید به نوعی اقدامات اقتصادی، مشارکت در سازندگی کشور است. درست است؟

بله، در واقع این نوع فعالیت کار اقتصادی نیست، بلکه کمک به سازندگی کشور است. براساس تدابیر مقام معظم رهبری یک سیاست کلی در نیروهای مسلح وجود دارد و آن اینکه باید تمام فعالیت های اقتصادی این نیروها در جهت کمک به دولت و سازندگی کشور باشد.

به عنوان مثال در حال حاضر سپاه پاسداران در برخی از نقاط محروم کشور در حال انجام فعالیت های عمرانی است و اتفاقا پولی هم بابت این موضوع دریافت نمی کند. البته سپاه پاسداران تا جایی اجازة انجام این فعالیت ها را دارد که به توان و آمادگی رزمی آن خدشه ای وارد نشود. بنابراین اصل کاری که انجام می شود در این راستاست.

از آنجا که این یک سیاست راهبردی کلان است بعید به نظر می رسد با تغییر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح تغییری در این سیاست ایجاد شود، زیرا اصولا این تدابیر مربوط به فرمانده معظم کل قوا است و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح مجری این گونه راهبردها و سیاست های کلان است.

بعضا انتقاداتی به فعالیت های اقتصادی نهادهای نظامی و این موضوع که مشمول برخی معافیت ها می شود، وارد می شود. شما این انتقادات را وارد می دانید؟

من با این موضوع موافق هستم که مانند بقیه پیمانکاران برای اینکه شرایط رقابت از پیمانکاران بخش خصوصی و تعاونی گرفته نشود از لحاظ پرداخت مالیات و مالیات بر ارزش افزوده و عوارض و آنچه باید یک پیمانکار بپردازد نهادهایی مانند ستاد، ارتش، نیروی انتظامی و دیگر نهادهای عمومی هم این مبالغ را بپردازند تا شرایط رقابت برای همه عادلانه باشد و این گونه نباشد که برای این دستگاه ها صرفه داشته باشد، زیرا مالیات و عوارض را پرداخت نمی کنند.

برخی معتقدند با توجه به شرایط اقتصادی که در آن قرار داریم، نهادهای نظامی باید میزان فعالیت های اقتصادی خود را کاهش دهند و میدان را به بخش خصوصی واگذار کنند. شما این استدلال را قبول دارید؟

در شرایط مساوی مغایرتی برای حضور هر دو بخش نمی بینم، زیرا نیروهای نظامی سرمایه های ملی را در اختیار دارند و در شرایط غیرجنگی اگر مورد استفاده قرار نگیرد، به ضرر بیت المال است. در واقع شرایط برای رقابت باید فراهم باشد، عادلانه باشد و هرگونه معافیتی که به نهادهای نظامی داده می شود، همان معافیت هایی باشد که احیانا به بخش خصوصی هم داده می شود.

یعنی عوارض، مالیات و امکان هایی که از مردم و بخش خصوصی گرفته می شود، از مجموعه هایی که در عرصه پیمانکاری فعال هستند، گرفته شود تا بتوانند عادلانه و به شکل مساوی با هم رقابت کنند.

***

سید ناصر موسوی لارگانی:

نیروهای مسلح می توانند کارهای اقتصادی ارزشمندی را انجام دهند

سیدناصر موسوی لارگانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است از آنجا که یکی از دغدغه های مقام معظم رهبری مسائل اقتصادی و اشتغال است، در همین راستا نهادهای نظامی می توانند کارهای اقتصادی بزرگ و ارزشمندی را انجام دهند.

بخشی از اقتصاد کشورمان در دست نیروهای نظامی است. به نظر شما با توجه به تغییراتی که در ریاست نیروهای مسلح به  وجود آمده است، ممکن است در آینده تغییراتی در عملکرد اقتصادی نیروهای مسلح به وجود بیاید؟

در درجه اول باید به این نکته اشاره کنم که تغییرات در ارتش، سپاه و فرماندهان آنها موضوعی عادی و طبیعی است که پس از چند سال تغییر می کنند. ارتش و سپاه همچنین حالتی را دارد که فرماندهان آنها پس از چند سال خدمت تغییر کنند. از اول انقلاب تاکنون هم این رویه وجود داشته و در اختیار مقام معظم رهبری بوده است.

اما در موردی که اشاره کردید، مقام معظم رهبری بر مباحث اقتصادی تاکید زیادی دارند و در سال های اخیر در همین راستا شعارهای اقتصادی انتخاب شده است. امسال هم در همین راستا به عنوان اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل انتخاب شد. یکی از ارگان هایی که توانسته  فعالیت های اقتصادی مهمی را انجام دهد قرارگاه خاتم الانبیا و بسیج سازندگی است که اینها هم از نظر اشتغال زایی و اقدامات عمرانی و هم از لحاظ کارهای زیربنایی و فرهنگی اقدامات مهمی را انجام دادند.

بنابراین به  زعم شما به دنبال تغییراتی که در ریاست نیروهای مسلح به وجود آمده است، این احتمال وجود دارد که تحولاتی در سیاست های اقتصادی نیروهای نظامی به وجود بیاید؟

البته با توجه به نیاز مبرم کشور و این موضوع که تمام افراد، یک فکر اقتصادی ندارند و سیاست های اقتصادی افراد با یکدیگر تفاوت دارند، باید مسائل را مدنظر قرار داد. در همین راستا این احتمال وجود دارد که نظر فرمانده ای که در حال حاضر منصوب شده است با نظر فرمانده قبلی از نظر مسائل اقتصادی تفاوت داشته باشد و تغییراتی نسبت به گذشته ایجاد شود ولی روشی که تاکنون وجود داشته است، جای تقدیر دارد.

پس آن طور که متوجه شدم حضور نیروهای مسلح در مسائل اقتصادی تاثیرگذار است. این تاثیر و ارتباط آن با انتصاب انجام شده را چگونه ارزیابی می کنید؟

بله، نهادهای نظامی می توانند در مسائل اقتصادی تاثیرگذار باشند و شاید یکی از فلسفه های تغییرات در این مقطع زمانی را بتوان به این موضوع مربوط دانست که یکی از دغدغه های مقام معظم رهبری مسائل اقتصادی و اشتغال است و در همین راستا نهادهایی مانند سپاه می توانند کارهای اقتصادی بزرگ و ارزشمندی را در کشور انجام دهند.

برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با توجه به آنکه در شرایط پساتحریم قرار گرفته ایم و احتمال رونق اقتصادی از این پس بیشتر وجود دارد، نهادهای نظامی باید میزان فعالیت های اقتصادی خود را کاهش دهند تا شرایط برای حضور بخش خصوصی در فعالیت های اقتصادی فراهم شود و بدین ترتیب تولید و اشتغال رونق بگیرد. شما با این نظر موافق هستید؟

باید به این نکته اشاره کنم که تاکنون نتیجه خاصی از برجام ندیده ایم و در مدت اخیر تحول خاصی ایجاد نشده است که شاهد رونق باشیم، رکود برطرف شود و اشتغال ایجاد شود، تولید افزایش پیدا کند اما امیدواریم هرچه سریع تر تحولی در این مسائل به وجود بیاید.

اما به نظر من حضور برخی از نهادها در فعالیت های اقتصادی به گونه ای نیست که بخش خصوصی کنار گذاشته شود به این معنی که بخش خصوصی جایگاه خود را دارد و در حال حاضر فعالیت های اقتصادی بخش خصوصی کم نیست. ولی اگر کار به جایی برسد که میزان فعالیت بخش خصوصی کم شود، من موافق این موضوع هستم که بخش خصوصی بیشتر وارد میدان شود و نهادهای نظامی بیشتر به کارهای دفاعی و اقدامات امنیتی و نظامی کشور بپردازند.

به زعم شما بخش خصوصی تا چه اندازه تمایل دارد یا چقدر توان و قدرت دارد که کارها و فعالیت های اقتصادی را در دست بگیرد؟

در حال حاضر کارهایی که نهادهای نظامی در آن حضور پیدا کرده اند قطعا بخش خصوصی در بخشی از این کارها ورود پیدا نمی کند. در واقع بسیاری از اقداماتی که در حال انجام است، مانند بحث های زیربنایی شاید درآمد آنچنانی هم نداشته باشد و فقط برای اهداف نظام و در جهت اینکه مردم رضایتمندی داشته باشند انجام می شود. این در حالی است که بخش خصوصی بیشتر به دنبال کارهایی است که سرمایه ای را هزینه کند و بلافاصله نتیجه لازم را دریافت کند و بازگشت سرمایه داشته باشد.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com