سرمایه‌ گذاری خطرپذیر پول هوشمند برای كارآفرینان

این مقاله به معرفی كلی سرمایه‌گذاری خطرپذیر به‌عنوان یكی از ابزارهای تامین مالی كسب‌وكارهای نوآور و كارآفرینی در ایران و جهان می‌پردازد. ابزاری كه در كشور عزیزمان ایران نیز كمابیش شكل گرفته و نهادهایی در این حوزه فعالند.

چالش‌های تاریخی و جدایی‌های خونین

از دیرباز چالشی میان كارآفرینان و تامین‌كنندگان منابع مالی نوآوری مطرح بوده و آن اینكه هر دو احساس می‌كردند آن دیگری تنها به‌عنوان ابزاری برای رفع نیاز و رسیدن به هدف، به او می‌نگرد. چالش‌های مداوم و جداشدن‌های زودهنگام و خونین، سرنوشت بسیاری از چنین سرمایه‌گذاران و كارآفرینانی بوده است. برای رفع این چالش و بسیاری موارد دیگر، نوع خاصی از سرمایه‌گذاران به وجود آمده‌اند كه به‌طور تخصصی در حوزه طرح‌های نوآورانه سرمایه‌گذاری می‌كنند.

در روابط میان كارآفرینان و سرمایه‌گذاران خطرپذیر، این سرمایه‌گذاران تنها نقش تامین‌كنندگان منابع مالی را ندارند و با مشاركت در مدیریت، بازاریابی راهبردی و برنامه‌ریزی شركت‌های مورد نظر، به رشد آنها كمك می‌كنند. همچنین با اشتراك‌گذاری اعتبار تجاری و كانال‌های ارتباطی خود، به بازارسازی و توسعه جایگاه شركت نوپای نوآور در بازار كمك می‌كنند. آنها شریك كارآفرین می‌شوند، نه فقط در سود و زیان كه در فرآیند و توسعه كار. به بیان دیگر آنها فقط تامین‌كننده منابع مالی نیستند، سرمایه‌گذارانی هستند از جنس خود كارآفرینان و نوآوران.

سرمایه‌گذاری خطرپذیر چیست؟

سرمایه خطر‌پذیر، پول و اعتبارات مالی‌ای است كه به‌همراه مشاوره‌های مدیریتی مداوم، بازارسازی، بازارگشایی و... توسط صندوق‌‌‌ها، نهادها یا اشخاص حرفه‌ای فعال در این حوزه در اختیار شركت‌‌‌های جوان نوپا، نوآور و آتیه‌دار قرار می‌گیرد.

این سرمایه‌گذاران معمولا، دارای كارشناسانی حرفه‌ای و مجرب در زمینه مدیریت كسب‌‌‌وكار، حسابداری امور مالی، بازاریابی و... هستند كه می‌توانند تجربیات و ارتباطات خود را (همراه با پشتیبانی مالی) در اختیار فن‌آفرینان، مخترعان، صاحبان ایده‌های تجاری و... (كه عمدتا تخصص فنی در خور ولی دانش و مهارت تجاری كمی دارند) قرار دهند. شرکت سرمایه‌گذار را سرمایه‌گذار خطرپذیر و پولی که به شرکت در حال رشد داده می‌شود سرمایه خطرپذیر می‌گویند.

پول هوشمند اثربخش

سرمایه‌گذاران خطرپذیر پول هوشمند در اختیار كسب و كارهای نوآور و نوپا قرار داده و با تصدی كرسی مدیریتی (معمولا با حق امضای مالی)، علاوه بر مشارکت در هدایت شرکت، تجربه تجاری و ارتباطات بازار خود را در اختیار این شركت‌ها قرار می‌دهند؛ نرخ موفقیت تجاری نوآوری‌های تحت پوشش این نوع سرمایه‌گذاران بسیار بالاتر از میانگین است، به نحوی که ده‌‌‌ها سال است كه سرمایه‌گذاران خطرپذیر با حمایت از شركت‌های كوچك، كارآفرین و فناورانه، نقش چشمگیری در خلق فرصت‌های شغلی، رشد اقتصادی و افزایش توان رقابت بین‌المللی كشورها داشته‌اند. شركت‌های معتبری مانند «اپل»، «مایكروسافت» و «گوگل» از معروف‌‌‌ترین بنگاه‌هایی هستند كه در مسیر توسعه ابتدایی خود از سرمایه‌های خطرپذیر استفاده كرده‌اند.

این نوع سرمایه‌گذاری هم در آمریکا و هم در برخی كشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، یکی از اركان اصلی پیشرفت مبتنی بر نوآوری و تامین مالی شركت‌های كارآفرین و فناوری‌بنیان است. لذا حمایت از توسعه این نوع سرمایه‌گذاری، موجب توسعه تجاری‌سازی نوآوری در كشورها خواهد شد.

سرمایه‌گذاری‌ خطرپذیر؛ مكمل مالی دیگر نهادهای توسعه كارآفرینی

سرمایه‌گذاری خطرپذیر به دلیل توام کردن تامین مالی با هدایت و مشاوره‌های مدیریتی به شرکت‌های نوپا، كارآمدترین شكل تامین مالی نوآوری است و بسیاری از چالش‌های تجاری‌سازی، ورود به بازار، بازاریابی، بازارداری و... را برای شرکت‌های نوآور برطرف می‌کند.

این نوع سرمایه‌گذاری مكمل بسیاری دیگر از نهادها و روش‌های حمایت از نوآوری است، به نحوی كه در اكثر كشورها مراكز رشد، پارك‌های فناوری، مراكز شتابدهی و دیگر نهادها، غالبا یا اقدام به تاسیس نهادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر وابسته به خود كرده‌اند یا تعاملی نزدیك با بازیگران این حوزه دارند.

ارتباط با نویسنده: Kanani.mehdi@gmail.com

دكتر مهدی كنعانی : مدرس و مشاور سرمایه‌گذاری نوآورانه وCOMFAR

روح‌الله ابوجعفری:  دبیر گروه اقتصاد دانش بنیان پژوهشکده مطالعات فناوری