سبقت بانک‌های خصوصی از دولتی‌ها

تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی حاوی نکات جالبی از وضعیت نظام بانکی کشور است. برآیند این گزارش نشان می‌دهد که به واسطه عملکرد مالی بد چند بانک خصوصی مانند بانک آینده و تسهیلات تکلیفی که بانک مرکزی بر عهده بانک‌ها گذاشته است، رقم بدهی کل نظام بانکی به بانک مرکزی به 30 میلیارد دلار افزایش یافته است. براساس آمار و اطلاعات منتشر شده از سوی بانک مرکزی ایران، مبلغ کل بدهی‌های نظام بانکی به بانک مرکزی تا پایان بهمن به ۸۴۰ تریلیون ریال معادل حدود ۳۰ میلیارد دلار براساس نرخ رسمی دلار رسید. حجم بدهی نشان‌دهنده ۴۲.۷ درصد افزایش در مقایسه با سال مالی ۱۳۹۲ است. همچنین دارایی‌های خارجی بانک‌های ایرانی ۴ درصد افت داشت و به ۶۸ میلیارد دلار رسید. کل سپرده بانک‌های ایران ۷.۶ درصد افزایش را تا ۲۸ میلیارد دلار داشت.

خبرآنلاین بررسی ترکیب بدهی‌های بخش غیر‌دولتی به شبکه بانکی کشور نشان می‌دهد که سهم بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی از این بدهی‌ها بسیار بیشتر از بانک‌های تخصصی و تجاری است. به گزارش خبرآنلاین، بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها و موسسات اعتباری در قالب سه دسته بانک‌های تجاری دولتی (ملی و سپه)، بانک‌های تخصصی (مسکن، توسعه صادرات، صنعت و معدن، کشاورزی و توسعه تعاون) و همچنین بانک‌های غیر‌دولتی و موسسات اعتباری غیربانکی اعلام شد. طبق تازه‌ترین آمارهای اعلام شده توسط بانک مرکزی که شاخص‌های پولی را تا پایان بهمن ماه سال 1393 نشان می‌دهد، سهم بانک‌های تجاری از بدهی‌های بخش غیردولتی حدود 16،1 درصد، سهم بانک‌های تجاری 24،6 درصد و سهم بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی 59،2 درصد است. به عبارت دیگر بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی 20 درصد بیشتر از بانک‌های دولتی بار بدهی‌های بخش غیر‌دولتی را به دوش می‌کشند.

بنا بر اعلام بانک مرکزی کل بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در پایان بهمن ماه سال گذشته رقمی در حدود 5.186.889 میلیارد ریال بوده است. از این مقدار 836.448 میلیارد ریال بدهی به بانک‌های تجاری، 1.277.262 میلیارد ریال بدهی به بانک‌های تخصصی و 30.773.178 میلیارد ریال بدهی به بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی بوده است.

سپرده‌های بخش غیردولتی نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی

بخش غیردولتی در پایان بهمن ماه سال 93 رقمی در حدود 6.713.329 میلیارد ریال نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی سپرده داشته است. از این مقدار 1.351.168 میلیارد ریال نزد بانک‌های تجاری، 752.181 میلیارد ریال نزد بانک‌های تخصصی و 4.609.979 میلیارد ریال نزد بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی سپرده شده است.

تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری

مانده تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی تا پایان بهمن ماه سال گذشته 5.712.383 میلیارد ریال بوده است. از این مقدار 929.829 میلیارد ریال توسط بانک‌های تجاری، 1.584.922میلیارد ریال توسط بانک‌های تخصصی و 3.197.632 میلیارد ریال توسط بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی تسهیلات داده شده است.

وضعیت بدهی نظام بانکی هشدار‌دهنده است

اکبر خلیلی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: تحلیل اطلاعات منتشر شده نشان می‌دهد که نظام بانکی کشور به واسطه عملکرد نامناسب چند بانک و موسسه اعتباری در وضعیت ریسک قرار دارد. افزایش میزان بدهی نظام بانکی به 30 میلیارد دلار در حالی است که در یک سال گذشته میزان بدهی نظام بانکی نزدیک به 43 درصد رشد داشته است. وی افزود: تند شدن آهنگ بدهی نظام بانکی به بانک مرکزی بیانگر بحران بدهی برای همه بانک‌ها نیست. بسیاری از بانک‌های خصوصی و تجاری دولتی و تخصصی در وضعیت خوب منابع مالی قرار دارنداما میزان بدهی برخی بانک‌ها موجب افزایش میزان کل بدهی نظام بانکی شده است. به‌طور مثال سال گذشته آماری منتشر شد که براساس آن بانک آینده نزدیک به 64 هزار میلیارد ریال به بانک مرکزی بدهی دارد. علاوه بر این باید میزان جریمه دیرکرد بانک‌ها بابت مطالبات بانک مرکزی را هم درنظر گرفت که رقم هنگفتی است. مشکلات مالی این بانک‌های خصوصی موجب شد تا بانک مرکزی با انتشار بخشنامه‌ای به بانک‌ها ابلاغ کند که چک‌های بالای 100 میلیون تومان را از بانک آینده، سرمایه و ایران زمین قبول نکنند.

این کارشناس تاکید کرد: این گزارش نشان می‌دهد که در میزان جذب سپرده هم بانک‌های غیر‌دولتی عملکرد بهتری داشته‌اند و بانک‌های دولتی تجاری و تخصصی باوجود گستردگی شان، نتوانستند در رقابت با بانک‌های غیر‌دولتی، کامیاب باشند. براساس این گزارش، نزدیک به 68 درصد سپرده‌ها متعلق به بخش غیر‌دولتی بوده است که نشان‌دهنده فاصله ملموس و آشکار آنها با بخش دولتی است. البته در این میان رعایت نکردن میزان سود اعلامی از سوی شورای پول و اعتبار یکی از دلایل افزایش میزان سپرده این بخش است. موسسات مالی و اعتباری و برخی بانک‌های غیر‌دولتی حاضر نیستند در چارچوب‌های تعیین شده فعالیت کنند و به همین دلیل با اعلام نرخ‌های غیر‌معمول می‌توانند سپرده‌های بیشتری را جذب کنند اما در مقابل این بانک‌های بزرگ دولتی و غیر‌دولتی هستند که به دلیل نظارت‌های شدید بانک مرکزی نمی‌توانند در افزایش نرخ سود با این موسسات و بانک‌های کوچک رقابت کنند.

این کارشناس اظهار کرد: البته این نکته را هم نباید فراموش کرد که بانک‌های غیر‌دولتی از سیستم جذب مشتریـــان کــارآمدتــری برخوردارند. نحوه برخورد با مشتریان توسط متصدیان بانکی، ایجاد سازوکاری برای ارائه خدمات بهتر به مشتریان، همه از جمله عواملی است که موجب جذب سپرده‌گذاران به بانک‌های غیر‌دولتی می‌شود.

بار سنگین تسهیلات تکلیفی

سیروس کرمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره افزایش میزان بدهی نظام بانکی به بانک مرکزی گفت: این وضعیت هشدار‌دهنده است و نشان می‌دهد که شتاب بدهی افزایش یافته است و درصورتی‌که این شتاب مهار نشود می‌تواند نظام بانکی را دچار بحران بدهی کند. مشکل این بدهی‌ها متعلق به امسال یا سال گذشته نیست و در خلال سال‌های گذشته این بدهی‌های مزمن وجود داشته و به دلیل درمان نشدن تبدیل به شرایط فعلی شده است. بخشی از این مشکلات مزمن مربوط به ناکارآمدی نظارت‌های بانک مرکزی بر عملکرد نظام بانکی است. به دلیل عدم نظارت درست بانک مرکزی، بانک‌هایی تاسیس و رشد یافته‌اند که قابلیت بانکداری نداشته‌اند و اکنون وزنه‌های سنگینی بردوش نظام بانکی هستند. وی افزود: تسهیلات تکلیفی بار گرانی است که بانک مرکزی بر دوش بانک‌ها گذاشته است. این تسهیلات نقش مهمی در رشد بدهی‌ها به بانک مرکزی دارد.

این کارشناس در پاسخ به این پرسش «فرصت امروز» که چرا میزان تسهیلات اعطایی از سوی بانک‌های غیر‌دولتی بیش از سایر بخش‌های نظام بانکی است، تاکید کرد: به دلیل اینکه بانک‌های غیر‌دولتی با اعطای تسهیلات برای سپرده‌گذاران ایجاد جذابیت می‌کنند و همین تسهیلات‌دهی آسان‌تر سپرده‌گذاران را مجاب می‌کند تا بانک‌های غیر‌دولتی را برای سپرده‌گذاری انتخاب کنند. از سوی دیگر سهم بیشتر بانک‌های غیر‌دولتی در ارائه تسهیلات نشان می‌دهد که این بانک‌ها متناسب با افزایش سپرده‌ها به ارائه تسهیلات پرداخته‌اند و کمتر در امور سرمایه‌گذاری یا بنگاهداری تمایل نشان داده و بیشتر بر امور بانکداری تمرکز داشته‌اند.