سایه روشن روابط با همسایه شمالی

 در آخرین روزهای سال 94 یک هیأت تجاری از روسیه وارد ایران شد و در رایزنی‌ها و مذاکراتی که میان تجار و بازرگانان ایرانی و روسی انجام شد، مقرر شد که مشکلات پیش روی توسعه و گسترش روابط تجاری دو کشور همسایه برطرف و تسهیلات لازم در این زمینه مهیا شود.این در حالی است که فعالان اقتصادی و اعضای اتاق بازرگانی ایران و روسیه بر این باورند که در صورت حل مشکلات موجود که بیشتر معطوف بر راه‌اندازی پروازهای مستقیم، تسهیلات صدور روادید یا لغو روادید، حل مشکلات بانکی و کاهش یا لغو تعرفه‌های گمرکی است، چشم‌انداز بسیار خوبی پیش روی روابط و مبادلات تجاری ایران و روسیه به‌خصوص در سال جدید وجود خواهد داشت.

این در حالی است که پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در صورت حل مشکلات بانکی، در سال 95 صادرات ایران به کشور روسیه چهار برابر خواهد شد و از حدود 500 میلیون دلار به 2 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. «فرصت امروز» در این گزارش مشکلات پیش رو، چگونگی رفع آنها و توسعه و گسترش روابط تجاری ایران و روسیه در سال جدید را مورد بررسی قرار داده است.

***

سیده فاطمه مقیمی:

چشم‌انداز مثبتی پیش روی روابط تجاری ایران و روسیه است

سیده‌فاطمه مقیمی، عضو هیات‌مدیره اتاق بازرگانی ایران و روسیه معتقد است اگر راه‌اندازی پرواز ایران به آستاراخان، تسهیلات صدور روادید یا لغو روادید، حل مشکلات بانکی و کاهش یا لغو تعرفه‌های گمرکی محقق شود، چشم‌انداز مثبتی را در سال جدید درباره روابط تجاری ایران و روسیه شاهد خواهیم بود.

برخی معتقدند به اندازه‌ای که روس‌ها از فرصت‌های تجاری و بازار کشورمان استفاده می‌کنند، ایران نتوانسته است از فرصت‌های تجاری و بازارهای کشور روسیه بهره ببرد. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

این استدلال درست است و ما تاکنون استفاده مطلوبی از فرصت‌های تجاری روسیه نداشته‌ایم. البته تا حدودی در این زمینه ناگزیر بوده‌ایم، زیرا وجود تحریم‌ها، مشکلات بانکی و نبود پروازهای مستقیم به برخی از نقاط روسیه چنین شرایطی را ایجاب می‌کرد. البته خوشبختانه اخیرا پرواز آستاراخان راه افتاده است که می‌تواند برای تجار و بازرگانان کشورمان بسیار کمک‌کننده باشد. بحث دیگر بهبود روابط تجاری از نظر رفع و رجوع مشکلات مربوط به مسائل بانکی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. موضوع دیگر هم لغو یا کاهش تعرفه‌های گمرکی است.

مدتی است که روابط و مناسبات تجاری روسیه و ترکیه قطع شده است. آیا ما در این مدت توانسته‌ایم از فرصت به وجود آمده استفاده کنیم یا اینکه باید برای سال 95 ورود جدی‌تری به بازارهای روسیه داشته باشیم؟

با توجه به اینکه مناسبات روسیه و ترکیه قطع شده است، این حسن را دارد که ایران از این فرصت استفاده مطلوب را ببرد. به نظر من در سال 95 ایران می‌تواند استفاده بهتری را از شرایط به‌ وجودآمده در روابط تجاری روسیه و ترکیه داشته باشد. البته در وهله اول باید مشکلات بانکی برطرف شود و در عین حال راه‌اندازی پرواز آستاراخان می‌تواند کمک زیادی را به این موضوع کند. موضوع بعدی هم همان‌طور که گفته شد لغو روادید فی‌مابین است، زیرا در حال حاضر به دلیل ضرورت دریافت روادید، بازرگانان و تجار مدت زمانی را باید صرف این موضوع کنند. البته در حال حاضر از طریق اتاق بازرگانی ایران برای تجار و بازرگانان با شرایط مطلوبی روادید صادر می‌شود اما قاعدتا لغو روادید منجر به سرعت در رفت‌و‌آمدها می‌شود.

پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در سال 95 شاهد افزایش مبادلات تجاری میان ایران و روسیه خواهیم بود؛ در سال جاری چقدر می‌توانیم به افزایش حجم مبادلات تجاری میان این دو کشور امیدوار باشیم؟

همان‌طور که اشاره کردم اگر چهار موضوع راه‌اندازی پرواز ایران به آستاراخان، تسهیلات صدور روادید یا لغو روادید، حل مشکلات بانکی و کاهش یا لغو تعرفه‌های گمرکی محقق شود، شرایط بهتری حاصل خواهد شد و چشم‌انداز مثبتی را در سال 95 در مورد روابط تجاری ایران و روسیه شاهد خواهیم بود. در مورد حجم مبادلات تجاری میان ایران و روسیه هم بازار عرضه و تقاضا مطرح است و اگر بتوانیم از شرایط به وجود آمده استفاده خوبی کنیم، بسیاری از محصولات مورد تقاضا در بازار روسیه را می‌توانیم از کشورمان ارسال کنیم و محصولات ایرانی می‌تواند جایگزین بسیاری از خریدهای روس‌ها از سایر کشورها باشد. به طور کلی این امکان وجود دارد که میزان صادرات ایران به روسیه بین سه تا 10 برابر افزایش پیدا کند، زیرا روسیه بازار بسیار بزرگی را دارد و می‌توان در این بازار محصولات ایرانی را ارائه کرد.

***

مسعود دانشمند:

مشکل تعرفه و حمل کالاها رفع شود

مسعود دانشمند، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران معتقد است در روابط تجاری ایران و روسیه باید مشکلات مربوط به بالا بودن تعرفه گمرکی و حمل‌و‌نقل کالاها حل شود.

چشم‌انداز ارتباط تجاری ایران و روسیه را به‌خصوص برای سال 95 چگونه ارزیابی می‌کنید و کشور ما به چه میزان می‌تواند از فرصت‌های به وجود آمده در این زمینه پس از لغو تحریم‌ها استفاده کند؟

تجار و بازرگانان ایرانی برای توسعه روابط با روسیه آماده هستند، اما دو مشکل عمده وجود دارد که این مشکلات را باید دولت‌ها برطرف کنند. نخستین موضوع این است که تعرفه تجاری بین ایران و روسیه تعرفه بالایی است و این تعرفه در مقایسه با سایر کشورها برای ایرانی‌ها بسیار بالا است و این مشکل را باید دولت روسیه و دولت ایران حل و فصل کنند. در حال حاضر تعرفه تجاری بین ایران و روسیه 25 درصد و تعرفه تجاری برای کشورهای اوراسیا با روسیه صفر است و این موضوع رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی را در بازارهای روسیه به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

البته حل این مشکل به دست تجار و بازرگانان نیست و باید توسط دولت‌ها حل شود. اگر دولت بتواند این مشکل را برطرف کند یکی از مشکلات عمده در تجارت ایران و روسیه برطرف می‌شود. دومین مسئله حمل‌و‌نقل کالاها است که ما باید بتوانیم یک حمل‌ونقل مرتب، منظم، ارزان و سریع بین ایران و روسیه داشته باشیم تا کالاها را به راحتی جابه‌جا کنیم.

برای اینکه حمل‌و‌نقل قابل قبولی از کشورمان به سمت روسیه ایجاد شود، باید به طور مشخص چه اقداماتی انجام شود؟

در این زمینه یکی از اقداماتی که دولت ایران می‌تواند انجام دهد این است که یک خط کانتینری در دریای خزر به وجود آورد. در حال حاضر حداقل 5 هزار کانتینر یخچالی در دریای خزر مورد نیاز است تا کانتینرها کالاها را تا روسیه حمل کرده و سپس به ایران بازگردند. در واقع بدون کانتینر یخچالی امکان مبادله و تجارت با روسیه وجود ندارد، زیرا کالاهایی که ما می‌خواهیم با روسیه مبادله کنیم شامل محصولات کشاورزی و مواد‌غذایی است. در این رابطه دولت باید وام در اختیار شرکت‌های خصوصی کشتیرانی قرار دهد و شرکت‌های بخش خصوصی این آمادگی را دارند که اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند اما نیازمند دریافت تسهیلات بانکی هستند. اگر این موضوع محقق شود تجارت میان ایران و روسیه بسیار روان شده و در آینده نزدیک حجم قابل قبولی خواهد یافت.

برخی معتقدند حضور روسیه در بازار کشورمان بسیار پررنگ‌تر و چشمگیرتر از حضور ایران در بازار روسیه است و کشور ما نتوانسته حضور برابر و متقابلی در بازار این کشور داشته باشد و از فرصت‌های تجاری و اقتصادی آنها بهره ببرد. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

این استدلال درست است. نه تنها در مورد روسیه بلکه در مورد عراق و آسیای میانه نیز وضعیت به همین شکل است. به این دلیل که ما یک ساز و کار تجاری مرتب و منظم برای صادرات در اختیار نداریم. البته قرار بر این بود که سازمان توسعه تجارت اقداماتی را در این راستا انجام دهد، اما تاکنون کاری نکرده است.بنابراین به نظر می‌رسد که باید فعالان بخش خصوصی در تعامل با یکدیگر این ساختار را به وجود بیاورند و مشخص کنند که چگونه می‌توان در بازارهای هدف مانند روسیه حضور پیدا کرد و به چه شکل می‌توان بازاریابی و بازارداری را به انجام رساند.

***

غلامرضا عشریه:

حجم صادرات ایران به روسیه 4 برابر می‌شود

غلامرضا عشریه، عضو هیأت‌مدیره اتاق بازرگانی ایران و روسیه معتقد است در صورت حل برخی از مشکلات و با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، صادرات ایران به کشور روسیه از حدود 500 میلیون دلار به 2 میلیارد دلار در سال 95 افزایش خواهد یافت.

به نظر شما با توجه به سفر هیأت تجاری روس در اواخر سال گذشته به ایران و لغو تحریم‌ها، چه آینده‌ای را پیش روی روابط تجاری ایران و روسیه قرار می‌دهد؟

ایران و روسیه همواره تبادلات تجاری خوب و مناسبی را با یکدیگر داشته‌اند و در دوران اعمال تحریم‌ها علیه ایران هم روسیه یک شریک تجاری قابل اعتماد و همیشگی برای کشورمان بود. اما در حال حاضر با توجه به لغو تحریم‌ها و ورود کشورمان به شرایط اجرای برجام، قاعدتاً شرایط بسیار مناسب و مطلوبی برای گسترش و توسعه روابط تجاری میان این دو کشور همسایه مهیا شده است.

اعتقاد دولت‌های روسیه و ایران و همچنین فعالان اقتصادی و بازرگانان دو کشور هم این است که در سال 95 با رفع شدن برخی مشکلات موجود، حجم مبادلات تجاری افزایش حداکثری داشته باشد. بنابراین افق بسیار روشنی پیش روی روابط تجاری دو کشور همسایه به‌ویژه در سال جدید وجود دارد.

در صحبت‌های‌تان اشاره کردید که مشکلاتی در توسعه روابط تجاری میان دو کشور همسایه وجود دارد. این مشکلات شامل چه مواردی است؟

بله، موانعی بر سر راه تجارت ایران با روسیه وجود دارد که برخی از آنها مانند حمل‌و‌نقل و روادید تا حدود زیادی حل شده است. البته مشکل نقل و انتقالات پولی از معضلاتی است که همچنان ادامه دارد و حل نشده است. هر چند که صحبت‌هایی با حدود هشت بانک اروپایی انجام شده و این امیدواری وجود دارد که مشکلات بانکی نیز در فروردین ماه سال آینده حل شود.

اگر این مشکلات رفع شود، حجم مبادلات تجاری ایران و روسیه تا چه اندازه افزایش خواهد یافت؟

چنانچه مشکلات بانکی دو کشور در بهار امسال حل شود، پیش‌بینی می‌شود که صادرات محصولات ایرانی به روسیه تا چهار برابر افزایش پیدا کند. در مجموع هدفگذاری این است که با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده صادرات به کشور روسیه که حدود 500 میلیون دلار است، در سال 95 به 2 میلیارد دلار افزایش یابد، در عین حال موضوعی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که روسیه از ترکیه حدود 4 میلیارد دلار محصولات کشاورزی خریداری می‌کرد که با توجه به اتفاقات پیش آمده بین دو کشور، واردات روسیه از ترکیه متوقف شده است و فرصت بسیار خوبی برای ایران مهیا است که به همین میزان صادرات محصولات کشاورزی به همسایه شمالی خود داشته باشد.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com