هاشمی بنیانگذار توسعه و عمران با رویکرد اقتصاد آزاد / سازندگی به یادگار ماند

 «کسری بودجه و فروش نفت هر بشکه ۷ تا ۱۰ دلار آن هم در شرایط تحریم و شرارت های بیگانگان، شرایط را متمایز می کند ولی نخستین دوره ریاست جمهوری من یعنی از سال ۶۸ تا ۷۲ در بین همه ادوار ریاست جمهوری چون از جنگ فارغ شده بودیم و به سازندگی رو آوردیم بهتر است و در سال ۶۸ در حالی ریاست جمهوری را قبول کردم که بودجه کشور به صورت رسمی ۵۱ درصد کسری داشت.»

این بخشی از صحبت های حجت الاسلام  «اکبر هاشمی رفسنجانی» از دوره ریاست جمهوری اش در دولت های پنجم و ششم است؛ دوره ای که آن را با عنوان سازندگی می شناسیم؛ دوره ای که سنگ بنای احداث پروژه های عمرانی متعدد و سنگین از جمله آبادانی کشور جنگ زده، توسعه خطوط راه آهن و مترو، احداث سد هایی با اهمیت استراتژیکی در کشور، توسعه فولاد و راه سازی که مهم ترین آن شروع ساخت آزادراه تهران- شمال بود، گذاشته شد.

مهم ترین مشخصه های دو دوره دولت هاشمی رفسنجانی، نگاه توسعه ای و سازندگی، پایه گذاری اقتصاد آزاد در کشور و استفاده از مدیران فراجناحی و تکنوکرات ها بود. اما در دولت سازندگی در شرایطی شاهد توسعه زیرساخت ها و بهبود ساختار اقتصادی کشورمان بودیم که دولت اداره امور یک کشور جنگ زده را بر عهده گرفته بود و در شرایط تحریم با کسری 50 درصدی بودجه مواجه بود.

اما در همین شرایط رئیس جمهوری وقت تصمیم گرفت سهم بودجه پروژه های عمرانی را به طور چشمگیری نسبت به سایر فعالیت های دولت افزایش دهد و در کنار بازسازی ویرانه های باقی مانده از جنگ تحمیلی به تهیه و اجرای طرح های ملی در راستای ایجاد توسعه اقتصادی بپردازد. نتیجه آن شد که نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی پس از انقلاب در دوره اول سازندگی تدوین و تصویب شد و تمام نهادها و دستگاه ها برای سازندگی بسیج شدند و از این دوران پروژه های زیربنایی مهمی به یادگار ماند.

البته به غیر از توجه ویژه به زیرساخت ها و پروژه های عمرانی، مهم ترین نقطه قوت این دوران، حرکت به سمت خصوصی سازی و فعالیت اقتصادی در فضای بازار آزاد بود. سیاستی که هر چند در دو دولت بعد هم زنده بود اما در دولت های نهم و دهم متوقف ماند و امروز طبق گفته کارشناسان این حوزه برگشت به دوران سازندگی در شرایط اقتصاد آزاد بسیار سخت و دشوار است.

شروع خصوصی سازی در دولت سازندگی

شرکت های خصوصی پس از انقلاب در دولت سازندگی پا گرفتند و خصوصی سازی و فعالیت اقتصادی در شرایط رقابتی در این دولت مفهوم و معنا پیدا کرد و با این نگاه و رویکرد، پروژه های عمرانی با سرعت پیش رفتند و دوران آبادانی شروع شد. در این رابطه  «احمد خرم» وزیر راه و ترابری دوره اصلاحات در گفت وگو با «فرصت امروز» درباره شرایط اقتصادی دولت های پنجم و ششم و وضعیت توجه به زیرساخت ها، گفت: دولت سازندگی شروع خصوصی سازی و چرخش اقتصاد به سمت بازار آزاد در کشورمان بود.

وی با بیان اینکه نکته مهم در این دوران مشارکت مردمی بود، ادامه داد: دولت سازندگی یک ویژگی ای که داشت این بود که به توسعه زیرساخت ها پس از جنگ بسیار توجه داشت. مرحوم هاشمی بازسازی کشور را پس از جنگ در حالی شروع کرد که هنوز کشور در شرایط ملتهبی به سر می برد.

خرم ادامه داد دولت سازندگی با مشارکت مردم توانست در کنار بازسازی، ساخت پروژه عمرانی متعددی را شروع کند و پس از دولت سازندگی هم دولت اصلاحات این سیاست را ادامه داد اما این جریان پس از اتمام دولت اصلاحات ادامه پیدا نکرد.

وزیر راه و ترابری دولت اصلاحات با بیان اینکه طرح های بسیار بزرگی در این دوران شروع و به سرانجام رسیدند، گفت: در شرایطی این حجم از پروژه ها در حال ساخت بودند که دولت با کسری بودجه شدیدی مواجه بود. این روحیه سازندگی در دولت دیگر حفظ شد اما در دوره های نهم و دهم در حالی در اوج درآمدهای کشور قرار داشتیم که در بخش توسعه زیرساخت ها پسرفت کردیم.

همچنین  «علی آزاد» رئیس انجمن شرکت های راه سازی در گفت وگو با «فرصت امروز» درباره وضعیت پیمانکاران پروژه های عمرانی در دولت پنجم و ششم، گفت: از فعالان بخش خصوصی هستم که در تمام دولت های پس از انقلاب حضور داشتم اما در هیچ دوره ای کاری که در دولت سازندگی به اجرا رسید، تکرار نشد.

وی با بیان اینکه کیفیت اجرای کار در دو دولت پنجم و ششم قابل مقایسه با سایر دولت ها نیست، ادامه داد: مهم ترین ویژگی دولت سازندگی این بود که مدیران اهل فن و متخصصان بر سر کار بودند و جنس کار را می شناختند و همین ویژگی باعث شد در مدت زمان کوتاهی بیشترین حجم کار با کیفیت بسیار بالا انجام شود.

این فعال بخش خصوصی ادامه داد: درحالی که در آن سال ها بخش خصوصی حرف اول را می زد که پس از آن توجه به خصوصی ها کم تر و کم تر شد و به جایی رسیدیم که نظامی ها جای بخش خصوصی را گرفتند. حال اینکه با این شرایط کنونی برگشت به تجربه سازندگی بسیار سخت خواهد بود.

ارتباط با نویسنده: nazila.mahdiani@gmail.com