نگاهی به ایده تأسیس مدارس تعاونی در ایران / رقابت؛ مهم ترین آسیب برای آموزش دانش آموزان است

آناهیتا اصلاح پذیر، مدیرعامل تعاونی فرهنگی،آموزشی راه رشد با بیان اینکه مدرسه تعاونی از دو بعد آموزشی و اقتصادی قابل بررسی است در رابطه با مفهوم مدرسه تعاونی می گوید: مدرسه تعاونی از بعد آموزشی به جنبه های تربیتی و در کل شیوه های آموزش و مدرسه داری می پردازد.

در واقع ترکیب کار گروهی و مشارکتی به همراه بعد اقتصادی به ایجاد مدارس تعاونی منجر می شود که در آن مسئولان،  ذی نفعان و اولیا صاحبان سهم هستند و حق رأی دارند و می توانند در مورد مسائل آموزشی مدرسه اظهارنظر کنند. حال این اظهارنظر می تواند در مورد انتخاب مسئولان مدرسه و شیوه  و نحوه آموزش کودکان باشد.

وی ادامه می دهد: در مدرسه تعاونی معلمان نخستین گروهی هستند که اعضای صاحب سهم محسوب می شوند، به تبع این امر احساس تعلق بیشتری به محیط خواهند داشت و این احساس تعلق به کیفیت بالاتر آموزش منجر می شود. ضمن اینکه این معلمان در بستر کار مشارکتی تجربه کسب کرده اند پس می توانند آموزگاران بهتری باشند،  از آن جهت که معلمانی می توانند آموزش مشارکتی را به کودکان آموزش دهند که خودشان صاحب تجربه واقعی آموزش مشارکتی باشند.

وی در رابطه با الگوبرداری مدارس تعاونی در ایران از کشورهای توسعه یافته می گوید: مدرسه تعاونی در کشورهای دیگر هم وجود دارد. یکی از کشورهایی که به موضوع مدرسه تعاونی اما فقط در بعد آموزشی و دخالت اولیا و مربیان و ذی نفعان در شیوه اداره مدرسه پرداخته، کشور انگلستان است. اصلاح پذیر می افزاید: اما الگوی مورد نظر ما علاوه بر بعد آموزش به ابعاد اقتصادی هم توجه دارد.

وی تأکید می کند:  اگر بعد اقتصادی مکمل وجه مدرسه ای و مشارکتی نباشد مدرسه تعاونی کامل نخواهد بود؛ یعنی اگر معلم و اولیا، خودشان صاحب مدرسه نباشند و نقش اقتصادی خود را ایفا نکنند نمی توان در راستای منافع و هدف مدرسه تعاونی حرکت کرد. همین امر باعث می شود انگیزه های کامل برای ایجاد یک مدرسه متفاوت ایجاد نشود.

وی با اشاره به اینکه نمونه های مدرسه تعاونی در دنیا در کشورهایی مثل کشور مالزی وجود دارد،  می گوید: آنچه ما به آن اعتقاد داریم توجه به هر دو بخش مشارکتی و اقتصادی است. با اینکه آموزش در ایران متمرکز است و یک سری دستورالعمل های کلی بر آموزش مدارس حاکم است اما تا جایی که در اختیار مدارس است مدرسه تعاونی با شیوه های آموزش و فوق برنامه های مناسب تر می تواند فضای آموزشی مناسب تری را ایجاد کند.

آموزش مشارکتی یک شیوه زیستی نه یک کلمه

مدیرعامل تعاونی فرهنگی-آموزشی راه رشد در پاسخ به این سوال که این مدارس در چه استان هایی قابلیت بازگشایی دارد،  می گوید: افتتاح مدرسه تعاونی به استان و شهر خاصی مربوط نمی شود، این یک ایده کلی است.

وی ادامه می دهد: یکی از معضلاتی که در شهرهای بزرگ در رابطه با افتتاح مدرسه های تعاونی وجود دارد، هزینه مسکن و زمین است که در شهرهای کوچک قطعاً این مشکلات کمتر است و راحت تر می توان به هدف رسید. از آنجا که همبستگی مردم شهرهای کوچک به نسبت کلانشهرها بیشتر است و روحیه همزیستی و کار گروهی و امکانات محیطی شهرهای کوچک در زمین و مسکن برای ایجاد مدارس تعاونی بهتر است، این مدارس در شهرهای کوچک بهتر جواب می دهد.

اصلاح پذیر در رابطه با تفاوت محتوای درسی این مدارس با دیگر مدارس می گوید: یکی از شیوه های جدید آموزش شیوه آموزش مشارکتی است. وقتی می گوییم آموزش مشارکتی از یک کلمه حرف نمی زنیم بلکه از یک پروتکل کلی و شیوه زیستی صحبت می کنیم که هم در آموزش، هم در تربیت و هم در پرورش کودکان مؤثر است. به طور مثال آزمون هایی که در مدارس مشارکتی برگزار می شود با آزمون های دیگر مدارس بسیار متفاوت است.

بسیاری از این آزمون ها به صورت آزمون های گروهی طراحی می شوند؛ یعنی کودکان با توان ها و مهارت های مختلف در گروه های مجزا قرار می گیرند و هر کدام در تکمیل آن آزمون نقشی دارند. بنابراین رقابت نخستین چیزی است که در مدارس تعاونی و رویکرد مشارکتی حذف خواهد شد؛ چیزی که آفت آموزش مدارس امروز ما است. تا زمانی که کنکور هست رقابت هم وجود دارد اما می توان در این روند تأخیر ایجاد کرد و دانش آموزان دیرتر به این رقابت که گاهی اوقات می تواند ناسالم هم باشد وارد شوند.

اصلاح پذیر می افزاید: بنابراین کار مشارکتی شیوه ای است که براساس آن کلاس چیده می شود. البته گفتنی است آموزش مشارکتی منحصر به مدرسه تعاونی نیست اما در مدرسه ای که سیستم تعاونی برقرار است آموزش مشارکتی به صورت تمام عیار خود را نشان می دهد. وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت کمکی به وجود چنین مدارسی داشته است.

بازدهی مدرسه تعاونی  بیشتر از مدارس خصوصی است

لیدا روحانی، رئیس کمیته اجرایی همایش مدرسه تعاونی و اقتصاد مشارکتی در رابطه با مفهوم تعاونی می گوید: تعاونی ها انجمن ها یا اجتماعات مستقلی هستند که به طور دموکراتیک توسط افرادی که برای برآوردن نیازهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شان گردهم آمده اند، تشکیل و اداره می شوند. در واقع تعاونی ها براساس اصول مشارکتی بنیان گذاشته می شوند و توسط افرادی که از خدمات سازمان بهره مند می شوند، یعنی اعضای تعاونی اداره می شوند.

وی ادامه می دهد: از آنجا که تعاونی ها براساس اصولی همچون توانمندسازی، آموزش و مشارکت بنا شده اند، بر ارتقای همیاری چه در درون سازمان و چه از طریق تمرکز بر هم افزایی و همکاری میان گروه های دیگر تأکید می کنند.

وی با بیان اینکه هدف اولیه یک تعاونی، نه کسب سود حداکثری بلکه ارائه خدمات به اعضایش است، می گوید: در عین حال این تعاونی ها باید سود کافی جهت پوشش هزینه ها و تضمین رشد و توسعه خود را نیز تولید کنند. در تعاونی ها اگرچه هر کدام از اعضا می توانند سهم های متفاوتی داشته باشند اما این تفاوت در سهام منجر به ایجاد حق رأی بیشتر نخواهد شد زیرا براساس قانون هر فرد صرف نظر از تعداد سهام یک حق رأی خواهد داشت.

روحانی با بیان این جملات می افزاید:  کیفیت تعاونی هم در زمینه خدمات و هم در زمینه بازدهی بسیار بیشتر از بنگاه های خصوصی است و برتری آن در زمینه غیبت کمتر کارکنان و هم در زمینه کیفیت بهتر خدمات و تولیدات به اثبات رسیده است.

بازار کار زنان در ایران با عدم تعادل روبه رو است

شهلا کاظمی پور در پاسخ به این سوال که آیا ساختار تعاونی می تواند زمینه حضور و فعالیت بیشتر زنان را در جامعه و بازار کار، فراهم کند می گوید: «رشد فزاینده شهرنشینی و به ویژه کلانشهرنشینی، مصرفی شدن جامعه، هزینه های سنگین زندگی و... را ایجاب می کند. به موجب این امر زنان نیز از نیروی کار خود استفاده کرده و در فعالیت های اقتصادی، تولید و بهره وری مشارکت می کنند. با این کار هم به اقتصاد خانواده کمک می کنند و هم در رشد و توسعه اقتصادی جامعه نقش خواهند داشت.»

وی ادامه می دهد:  «افزایش مشارکت نیروی کار زنان اگر بدون نظارت و برنامه ریزی صورت گیرد باعث افزایش سهم آنها در بخش غیر رسمی و بیکاری پنهان خواهد شد و به تعبیری به استثمار آنها منجر می شود. یکی از راه های جذب زنان به بازار کار و استفاده صحیح از نیروی کار آنها بخش تعاونی است.»

وی با بیان این جملات می افزاید: براساس نتایج آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران در زمستان 1393 میزان مشارکت اقتصادی مردان و زنان 10  ساله به بالا به ترتیب برابر 62/3 و 12/3 درصد بوده که بیانگر سهم ناچیز زنان در بازار کار ایران است و نکته مهم تر اینکه میزان بیکاری جمعیت فعال مردان و زنان 10 ساله به بالا در همین سال به ترتیب برابر 9/6 و 21 درصد بوده و میزان بیکاری جمعیت 24-15 ساله مرد و زن برابر 23/2 و 45/3 درصد گزارش شده است.با توجه به این ارقام می توان گفت رشد ناچیز مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی به مشارکت واقعی آنها در بازار کار منجر نشده و تعداد زیادی از آنها بیکار و در جست وجوی کار هستند.

کاظمی می گوید: بازار کار زنان در ایران با عدم تعادل روبه رو است و این عدم تعادل در گروه های مختلف اجتماعی و قومی هم مشاهده می شود. به همین دلیل است که تعاونی راه مناسبی برای حضور و قدرت یابی زنان در جامعه مطرح و اجرا می شود.

ارتباط با نویسنده: Leilashirzad69@gmail.com