رفتینگ؛ هیجان روی آب

برای فرار از گرمای تابستان پناه بردن به جنگل و رودخانه و برپا کردن بساط تفریح و سرگرمی در آنجا خیلی ایده‌آل است. حالا فکر کنید این امکان هم برای‌تان جور شود که یک فرصت منحصربه‌فرد را هم تجربه کنید. فرصت دل به رودخانه زدن و قایق سواری کردن. قرار است پارو‌زنان، پارو‌زنان خود را برای یک ماجراجویی آماده کنید. آب رودخانه کم‌کم خروشان می‌شود. سرعت آب هم درحال زیاد شدن است و پیچ و خم و شیب رودخانه را هم جلوی چشم‌های‌تان دارید.

آدرنالین خون‌تان بالا زده و دیگر زمانی برای کنار رفتن از ادامه مسیر وجود ندارد. از بسته بودن جلیقه نجات‌تان مطمئن می‌شوید و دستی هم به کلاه‌تان می‌زنید. نفس‌ها در سینه حبس می‌شود و تا شماره سه شروع به شمارش می‌کنید تا یک تجربه با چاشنی هیجان، سرعت، ارتفاع و خیس شدن زیر آب را امتحان کنید. تحقق این رؤیا امروزه در شاخه‌ای از گردشگری ماجراجویانه مهیاست که به نام «رفتینگ» شناخته می‌شود. گزارش امروز هم مختص این موضوع است.

رفتینگ و گردشگری ماجراجویانه

گردشگری ماجراجویانه به آن دسته از فعالیت‌های گردشگران گفته می‌شود که با خطر و ریسک زیادی همراه است و برای فرد گردشگر چالش‌های زیادی ایجاد می‌کند. هدف از این فعالیت‌ها کسب لذت و تجربه از طریق رویارویی هیجان‌انگیز با محیط طبیعی یا ناشناخته و شگفت‌انگیز در یک مقصد است. رفتینگ یا قایق‌سواری در آب‌های خروشان نیز یکی از شاخه‌های گردشگری ماجراجویانه-ورزشی است که در بستر طبیعت صورت می‌گیرد. از این رو برخی رفتینگ را در حوزه سفرهای اکوتوریستی (بوم‌گردی) می‌دانند. با این حال، به دلیل خطراتی که با خود به همراه دارد نیز در رده‌بندی‌های ورزشی جزو شاخه‌های «فوق هیجان‌انگیز» هم قرار گرفته است. در رفتینگ مسافران سوار بر قایق‌های مخصوص ضمن لذت بردن از هیجان رویارویی با امواج رودخانه‌ها، از میان جنگل‌ها، کوه‌ها، دشت‌ها، مزارع، روستاها و... گذر کرده و به تماشای مناظری می‌نشینند که با هیچ وسیله دیگری میسر نیست. قایقرانان حرفه‌ای باید سعی کنند در میان امواج خروشان رودخانه، با مهارت و تکنیک‌های خود طوری پارو بزنند که تعادل خود را حفظ کرده تا از میان آب‌های پرتلاطم به سلامت عبور کنند.

رفتینگ و چند اصل اکوتوریستی

رفتینگ، یکی از پرطرفدارترین ورزش‌های آبی با قدمت کمتر از 50 سال است که شرکت‌های طبیعت‌گردی مختلفی در سرتاسر دنیا به‌صورت تخصصی تورهای آن را برگزار می‌کنند. از آنجا که اجرای این‌گونه سفرها بسیار تخصصی و دشوار بوده، بنابراین برگزار‌کنندگان این تورها همواره از راهنمایان مجرب یا مربیان رفتینگ در طول اجرای برنامه‌های‌شان استفاده می‌کنند تا خطر و تهدید کمتری متوجه شرکت‌کنندگان باشد. از طرف دیگر، رفتینگ فعالیتی است که در دل طبیعت انجام می‌گیرد. به همین دلیل، از تمام اصول مربوط به اکوتوریسم تبعیت می‌کند. مقصود از اصول اکوتوریسم توجه به این نکته است که این سفرها باید ضمن مسئولیت‌پذیری و عدم آسیب به محیط طبیعی، نفع جوامع محلی را نیز سبب شود. علاوه بر این، در این رشته مسافران به طرق زیر نیز باید به اصول اکوتوریسم احترام گذارند:

1- همه شرکت‌کنندگان به صورت آگاهانه و مسئولانه به سفر و اقامت در مقصد که در اینجا محیط رودخانه و ساحل آن را شامل می‌شود، اقدام می‌کنند.

2- ضمن حفاظت از محیط طبیعی و آلوده نکردن محیط زیست، به پاکسازی محیط نیز مشغول شوند تا در عمل به سایر گردشگران و افراد محلی حفاظت از محیط زیست را آموزش دهند.

3- مجریان تورها از طریق سازوکار‌های مختلف به کمک اشتغالزایی در مقصد گام بردارند. این امر از طریق استفاده از راهنمایان محلی، گروه تدارکات، آشپز و راهنمایان قایقرانی و امدادگران امکان‌پذیر است. 4- گردشگران و بوم‌گردها باید به محیط فرهنگی، آداب و رسوم منطقه احترام بگذارند و حساسیت‌های اجتماعی و سیاسی را درک کنند.

دانستنی‌های مورد نیاز برای یک رفتینگ خاطره‌انگیز

انتخاب زمان مناسب جهت سفر به یک مقصد گردشگری یک نکته بسیار کلیدی است. اگر شما قصد یک رفتینگ خاطره‌انگیز در یک فصل مناسب را دارید، پیشنهاد ما فصل تابستان است. چرا که فرصتی برای دور شدن از یک گرمای طاقت فرسا در یک مکان با درجه خنکی مطلوب را مهیا می‌کند و از طرف دیگر، ریسک آسیب‌دیدگی انجام این ورزش را نسبت به ماه‌های سرد بسیار پایین می‌آورد. همان‌طور هم که گفته شد رفتینگ ورزش هیجان‌انگیزی است و سطح هیجان نیز متناسب با خروشان بودن امواج که از یک تا شش است، متغیر است. البته نوع امواج، سرعت آب، سطح آب، ساحل رودخانه و عمق آب نیز در میزان هیجان تاثیرگذار است. امواجی با درجات یک تا چهار مناسب گردشگران بوده چون درجات پنج و شش بسیار خطرناک است. در بسیاری از موارد قایق‌ها واژگون شده و مسافران باید مسیری را در آب شنا کنند.

برهمین اساس نقش تجهیزات و نیز تجربه قایقرانان در این فعالیت بسیار مشخص و بارز است. گردشگران معمولا در نخستین تجربه‌های خود امواجی با درجات یک و دو را تجربه می‌کنند و در تجربه‌های بعدی دوست دارند با امواجی با درجه سختی بیشتر دست و پنجه نرم کنند چرا که دیگر امواج کوچک برای‌شان ارضا‌کننده نیست و به دنبال هیجان بیشتر هستند. اما تجهیزات مورد نیاز برای یک روز رفتینگ در رودخانه بدین صورت است که ابتدا قایق بادی رفتینگ و یک پاروی دو طرفه (اگر تنها هستید) یا چند پاروی یک طرفه (به تعداد افرادی که احتیاج دارید) تهیه کنید. علاوه بر این کلاه ایمنی جهت محافظت از سر و جلوگیری از هرگونه آسیب احتمالی و داشتن جلیقه نجات برای هر سرنشین از ضروری‌ترین تجهیزات است. علاوه بر این به همراه داشتن جعبه کمک‌های اولیه، تلمبه، چادر مسافرتی، تجهیزات مربوط به آشپزی و سروغذا، مواد‌غذایی و پاروی اضافه می‌تواند کمک بیشتری به راحتی و کسب لذت سفر کند.

سفرهای رفتینگ چند روزه‌اند؟

سفرهای رفتینگ انواع مختلفی دارد. در سفرهای یک روزه یا کوتاه‌مدت مسافران معمولا مسیرهایی بین ۸ تا ۲۵ کیلومتر را طی ۲ تا ۵‌ساعت با توجه به توانایی مسافران، شرایط رودخانه و سایر عوامل پارو می‌زنند. سفرهای چند روزه نیز معمولا مدت زمانی بین دو روز تا حداکثر یک ماه را شامل می‌شود. در این سفرها تنها قایق‌های حمل مسافر و قایق‌های نجات نیست که مسافران را همراهی می‌کند، بلکه قایق‌های تدارکات و حمل بار هم وجود دارد تا تجهیزات و تدارکات گردشگران و اعضای گروه و حتی اسباب مربوط به آشپزی را جابه‌جا کند. در این سفرها هر روز از صبح تا عصر مسافتی بین 15 تا 30 کیلومتر پارو زده می‌شود و در انتهای مسیر با برپایی کمپ به استراحت و گذراندن مابقی روز می‌پردازند.

در ضمن حمایت جاده‌ای نیز در این نوع سفر بسیار ضروری است، چراکه قایقرانان از شهرها و امکانات شهری دور هستند و در صورت بروز سانحه، مصدوم یا مصدومان احتمالی باید با وسیله نقلیه به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل شوند. تورهای رفتینگ هم قیمت‌های مختلفی دارند. مثلا تور یک شب و دو روز رفتینگ رودخانه ارمند چهارمحال و بختیاری که شامل خدماتی از قبیل آموزش‌های اولیه رفتینگ به همراه قایق‌سواری در رودخانه خروشان به طول 17کیلومتر در رودخانه ارمند، بازدید از قلعه سردار اسعد بختیاری، بازدید از گردشگاه پیرغار و کتیبه مشروطیت، بازدید از قلعه چالشتر و پل زمان خان است که 360هزار تومان قیمت دارد.

رفتینگ در ایران

اگرچه ایران وضعیت مناسبی از لحاظ منابع آبی برخوردار نیست و در سال‌های اخیر با بحران کم‌آبی روبه‌رو شده است اما برخی رودخانه‌های ایران در این بحران نیز از قابلیت‌های بسیار خوبی جهت جذب گردشگر داخلی و خارجی و انجام رفتینگ برخوردار هستند که با سرمایه‌گذاری بیشتر می‌توان از آن به سودآوری رسید. چیزی که از چشم کمیته ملی طبیعت‌گردی دور نمانده و با تصویب و تدوین طرح اکوتوریست رودخانه‌ای به‌دنبال تحقق این هدف است.

در این طرح رودخانه‌ها و محیط پیرامون آنها به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری تلقی شده و برای بهره‌برداری پایدار از آنها برنامه‌ریزی شده است. این طرح سال 1386 پس از تقدیم به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور- كمیته ملی طبیعت‌گردی به‌عنوان طرحی ملی برگزیده شد و مقرر شد فازهای مختلف اجرایی آن همگام با سند كلی طبیعت‌گردی كشور پیش برود.

اهداف این طرح نیز راه‌اندازی اكوتوریسم رودخانه‌ای در ایران، رشد و توسعه اكوتوریسم و توریسم ماجراجویانه ورودی و بومی، راه‌اندازی ورزش رفتینگ در ایران، اشتغالزایی برای جوامع محلی ساكن در كنار رودخانه‌ها، تحقیق روی رودخانه‌های ایران، تبادل فرهنگ بین جامعه میزبان و مهمان، حفاظت از رودخانه‌ها و محیط پیرامون آنها، ایجاد تجربه مثبت بین جامعه میزبان (افراد محلی) و مهمان (توریست‌ها) در نظر گرفته شد. به دنبال اجرای طرح اكوتوریسم رودخانه‌ای در ایران، تیم شناسایی ایران رفتینگ رودخانه‌های زیادی را برای بهره‌برداری اكوتوریستی و پایدار مورد شناسایی و مطالعه قرار داد که مشخص شد رودخانه ارمند چهارمحال‌وبختیاری، رودخانه سزار استان لرستان، رودخانه سفید رود گیلان، رودخانه سیروان کردستان و رودخانه زاینده‌رود در استان‌های اصفهان و چهارمحال برای رفتینگ مناسب هستند.