رابطه با چین؛ بازی با قواعد جدید

چین برای باقیماندن به‌عنوان شریک نخست تجاری ایران باید موانع بانکی را از پیش رو بردارد، در افزایش کیفیت کالاهای خود بکوشد و در ایران سرمایه‌گذاری کند. این بخشی از سخنان ولی‌الله افخمی‌راد، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت است که چند روز پیش مطرح کرد.

وی تأکید کرد که ایران انتظار تحقق این موارد از سوی چینی‌ها را دارد. این در حالی است که برخی فعالان اقتصادی معتقدند که چینی‌ها به شروط ایران روی خوش نشان خواهند داد و برای حفظ بازار کشورمان تلاش خواهند کرد. اما برخی دیگر نظر چندان مساعدی در مورد این موضوع ندارند و بر این باورند که بازار ایران به اندازه‌ای برای چشم بادامی‌ها مهم نیست که اهمیتی به شروط گذاشته شده بدهند.

از سویی دیگر با وجود آنکه برخی فعالان اقتصادی معتقدند که تاکنون چینی‌ها در پروژه‌های مشترک از نیروی کار کشورمان بهره گرفته‌اند، اما برخی دیگر نظری بر خلاف این موضوع دارند و تأکید می‌کنند که باید این الزام برای طرف چینی به وجود بیاید که در طرح‌ها و پروژه‌ها از نیروی کار ایرانی هم استفاده کند.  «فرصت امروز» در این گزارش شروط سه‌گانه ایران برای توسعه تجارت با چین را مورد بررسی قرار داده است.

***

اسدالله عسگر اولادی:

برای سرمایه‌گذاری چینی‌ها باید قوانین اصلاح شود

اسدالله عسگراولادی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین معتقد است که در مورد سرمایه‌گذاری مشترک با ایران، چینی‌ها تمایل دارند، ولی سرمایه‌گذاری در صورتی با موفقیت صورت می‌پذیرد که قوانین سرمایه‌گذاری اصلاح شود.

اخیرا معاون وزیر صنعت، معدن وتجارت سه موضوع را برای توسعه تجارت با چین برشمرده است. شما چه تعبیری از صحبت‌های مطرح شده توسط این مقام مسئول دارید؟

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در سخنانی که اخیرا داشته است، عنوان کرد که ما منتظر هستیم چینی‌ها در ایران سرمایه‌گذاری کنند. موضوعاتی که این مقام مسئول به آن اشاره کرد این بود که چینی‌ها جنس‌های بی‌کیفیت را برای ما نفرستند. البته این در حالی است که تجار ما اقدام به خرید کالاهای بی‌کیفیت می‌کنند و چینی‌ها برای ما کالاهای بی‌کیفیت ارسال نمی‌کنند.

چینی‌ها هم جنس خوب و باکیفیت و هم جنس بد و بی‌کیفیت دارند و متاسفانه ایرانی‌ها اجناس بد و بی‌کیفیت آنها را خریداری می‌کنند و در مرز، اداره استاندارد مانع از ورود این اجناس می‌شود و این اجناس را به قاچاقچیان می‌دهند تا به شکل قاچاق وارد کشور کنند.

یکی دیگر از موضوعات مطرح شده توسط معاون وزیر صنعت، سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران است. به نظر شما چینی‌ها چه اقداماتی در مورد سرمایه‌گذاری در ایران خواهند داشت؟

در مورد سرمایه‌گذاری مشترک هم چینی‌ها حرفی ندارند ولی سرمایه‌گذاری در صورتی با موفقیت صورت می‌پذیرد که قوانین سرمایه‌گذاری اصلاح شود. حرف چینی‌ها این است که باید بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری ایران خود را با قانون سرمایه‌گذاری انطباق دهند.

زمانی‌که سرمایه‌گذار سرمایه‌ای را می‌آورد باید بتواند در زمانی‌که می‌خواهد، سرمایه را ببرد و این در حالی است که زمانی‌که سرمایه خارجی می‌آید بانک مرکزی می‌گوید که آن را با 3 هزار تومان تبدیل به ریال کند و زمانی‌که می‌خواهد ببرد، باید با 3500 تومانی ببرد.

در مورد حل مشکلات بانکی، چینی‌ها چقدر پیش‌قدم هستند یا خواهند بود؟

ما با یک بانک در چین کار می‌کنیم و حالا قرار بر این شده که با دو بانک دیگر هم کار کنیم. در واقع چینی‌ها در حال کمک هستند تا تعداد بانک‌ها را زیاد کنیم و ما هم به دنبال این موضوع هستیم. به این ترتیب ظرف یک ماه آینده تعداد بانک‌هایی که با ایران کار می‌کنند، افزایش پیدا می‌کند.

گفته می‌شود که در شرایط تحریم‌، در طرح‌ها و پروژه‌هایی که توسط چینی‌ها اجرا شد، بیشتر از نیروی کار چینی استفاده می‌شد و چندان نیروی کار ایرانی به کار گرفته نمی‌شد. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

هر سرمایه‌گذاری که به ایران می‌آید، مهندسان سطح بالا از آن کشور هستند و کارگران از ایران هستند. چینی‌ها هم می‌بینند که مهندسان ایرانی نمی‌توانند مانند مهندسان چینی باشند، به همین دلیل مهندسان را از چین می‌آوردند و کارگران از ایران بودند.

ادعای برخی از فعالان اقتصادی این است که از آنجا که نیروی کار ایرانی گران است، چینی‌ها نیروی خود را برای طرح‌ها و پروژه‌ها می‌آورند. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

خیر، البته نیروی کار چینی ارزان‌ترین نیروی کار دنیا است. هدف برخی از افراد از مطرح کردن این صحبت‌ها آن است که چینی‌ها به ایران نیایند و ما به سمت کشورهای غربی برویم. البته ما در جای خود به کشورهای غربی نیاز داریم اما تا زمانی‌که غربی‌ها برای سرمایه‌گذاری نیامده‌اند، چین را رها نکنیم.

***

جلیل افشارنژاد:

چینی‌ها تلاش می‌کنند بازار ایران را حفظ کنند

جلیل افشارنژاد، عضو هیأت‌مدیره انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی و فعال اقتصادی معتقد است که چینی‌ها تلاش می‌کنند بازارهای بزرگی مانند ایران را حفظ کنند و تقریباً برای آنها مهم است که با تمام دنیا رابطه تجاری داشته باشند، بنابراین به شروط ایران اهمیت خواهند داد.

اخیراً ایران سه شرط را برای توسعه تجارت با چین قرار داده است. فکر می‌کنید ایران بتواند چینی‌ها را متقاعد کند تا به شروطی که گذاشته است، اهمیت دهند و در مورد تحقق آنها اقدامات لازم را انجام دهند؟

چینی‌ها تلاش می‌کنند بازارهای بزرگی مانند ایران را حفظ کنند و تقریباً برای آنها مهم است که با تمام دنیا رابطه تجاری داشته باشند. در نتیجه سیاست چینی‌ها انتقال بیزینس خودشان به تمام نقاط دنیا است.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که از نظر چینی‌ها هر کشوری در جای خود اهمیت تجاری و اقتصادی دارد و در جایگاه خود به توسعه رابطه تجاری با هر کشوری توجه می‌کنند. بنابراین ایران باید بتواند چینی‌ها را در این زمینه متقاعد کند زیرا هنوز تحریم‌ها و آثار ناشی از آن به‌طور کامل از بین نرفته است و قاعدتاً چینی‌ها از این فرصت استفاده کرده و در ایران اقدام به سرمایه‌گذاری خواهند کرد.

نکته‌ای که باید به آن اشاره داشته باشم این است که اگر یک سازنده یا تولیدکننده بخواهد تولیداتش در سراسر ایران پخش شود، ممکن است محصولات خود را در یک شهر بسیار کوچک نیز توزیع کند. در واقع چنین تولیدکننده‌ای سعی می‌کند محصولات و کالاهایش شناخته شود و در تمام شهرها و نقاط ایران حضور داشته باشد، در واقع چینی‌ها هم به همین شکل عمل می‌کنند.

یک موضوع دیگر این است که اگر قرار باشد چینی‌ها در ایران اقدام به سرمایه‌گذاری کنند باید ملزم به این موضوع شوند که از نیروی کار ایرانی بهره بگیرند. این در حالی است که گفته می‌شود پیش‌ از این چینی‌ها در سرمایه‌گذاری‌های مشترک در پروژه‌ها بیشتر از نیروی کار خود استفاده کرده‌اند. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست و چگونه می‌توان شرایطی را فراهم کرد که چینی‌ها از نیروی کار کشورمان هم استفاده کنند؟

دلیل این موضوع آن است که احساس چینی‌ها این است که نیروی کار خودشان ارزان‌تر از نیروی کار ایران است. البته قاعدتاً در آینده حتماً چینی‌ها از نیروی کار ایران استفاده خواهند کرد. در عین حال از آنجا که چینی‌ها نمی‌خواهند در فعالیت‌هایشان دست‌شان رو شود، سعی می‌کنند که از نیروی کار خودشان استفاده کنند.

استدلال شما در مورد این موضوع که در آینده چینی‌ها بیشتر از نیروی کار ایران استفاده خواهند کرد، چیست؟

این اتفاق حتماً رخ خواهد داد مگر اینکه دولتمردان کشورمان به حدی باهوش نباشند که در قراردادهای منعقد شده این موارد را ذکر کنند. در واقع مسئولان کشورمان باید توجه لازم را به این موضوع داشته باشند و شرایطی را فراهم کنند که نیروی کار ایرانی در پروژه‌ها و طرح‌ها به کار گرفته شود.

***

فریال مستوفی:

چینی‌ها باید در ایران سرمایه‌گذاری کنند

فریال مستوفی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین معتقد است که اگر چینی‌ها می‌خواهند با ایران توسعه رابطه داشته باشند و جزو شرکای تجاری درجه یک باقی بمانند، باید اقدام به سرمایه‌گذاری در کشورمان کنند.

به نظر شما در حال حاضر که در شرایط پساتحریم قرار داریم، چقدر ممکن است چینی‌ها به موضوعات مدنظر ایران اهمیت دهند؟

تا زمانی‌که تحریم‌ها وجود داشت، چین شریک تجاری اول ایران بود، به این دلیل که ما نمی‌توانستیم با سایر کشورها معامله کنیم. اما در شرایط فعلی که درهای تجارت به روی ایران باز شده است، باید مشکلات بانکی حل شود. بنابراین موضوعی که معاون وزیر صنعت مطرح کرده، درست است و این موضوعی است که ما از تمام دنیا می‌خواهیم. پس عملا چین هم باید به این موضوع اهمیت دهد. در واقع اگر چینی‌ها این مشکل را حل نکنند، ایران مجبور به کار کردن با آنها نیست.

این موضوع از سوی مسئولان دولتی مطرح است که باید چینی‌ها اجناس باکیفیت را به ایران بدهند. برای تحقق این موضوع باید چه اقداماتی انجام شود؟

بله، قاعدتا چین باید کالاهای باکیفیت را به ایران بدهد، ولی مسئله این است که این تجار ما هستند که اجناس بی‌کیفیت چینی‌ را خریداری می‌کنند. ما باید به خریداران خود بگوییم که اجناس باکیفیت را خریداری کنند، مگر اینکه خریداران ما اجناس باکیفیت را بخرند اما چینی‌ها برای آنها اجناس بی‌کیفیت را ارسال کنند که اگر این اتفاق افتاد، به دلیل بازرسی‌هایی که باید در گمرک و در هنگام ورود انجام شود، جنس حمل نخواهد شد.

بنابراین موضوع این است که چینی‌ها باید اجناس باکیفیت را بفرستند و ما هم باید اجناس باکیفیت را خریداری کنیم. اگر تجار ما جنس بی‌کیفیت را خریدند، نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که چینی‌ها اجناس باکیفیت را برای ما بفرستند.

به نظر شما در خصوص سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران باید چه اقداماتی صورت بگیرد تا نظر کشورمان در این رابطه تأمین شود؟

در مورد سرمایه‌گذاری هم حتما اگر چینی‌ها می‌خواهند با ایران توسعه رابطه داشته باشند و جزو شرکای تجاری درجه یک باقی بمانند، باید اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. ما نه فقط به چینی‌ها، بلکه به تمام دنیا می‌گوییم که در کشورمان سرمایه‌گذاری کنند. اگر ما حق انتخاب داشته باشیم چینی‌ها باید امتیاز اضافه‌ای را بدهند تا در بازار بمانند. بنابراین صحبت معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد لزوم سرمایه‌گذاری کاملا درست است.

نظر برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی این است که ما باید به سمتی برویم که نیروی کار ایرانی هم در پروژه‌ها به کار گرفته شود. تلقی شما از این موضوع چیست؟

این استدلال درست نیست، زیرا چینی‌ها نتوانستند نیروی کار خود را در ایران به کار بگیرند و از نیروی کار ایرانی استفاده کردند، به این دلیل که وزارت کار کاملا بر این مورد توجه دارد و اجازه نمی‌دهد که چینی‌ها کارگر معمولی بیاورند. اگر در پروژه‌هایی این خلاف انجام شده، خصولتی‌ها مرتکب آن شده‌اند و باید در این مورد از آنها سوال شود.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com