دلایل رشد منابع بانک‌ها در شرایط تحریم

درحـالی‌که کـشـورهای غربی در مخاصمه سیاسی با ایران، بانک‌های ایران را با تحریم‌های شدیدی مواجه کردند، تحلیل بیزینس‌مانیتور نشان می‌دهد که بانک‌های ایران در یک سال گذشته شرایطی به‌مراتب بهتر از گذشته را تجربه کرده‌اند و توانسته‌اند با استفاده از ظرفیت‌های بازار پولی و مالی کشور، بر حجم‌ دارایی‌های خود بیفزایند.

این گزارش حاکی از آن است که ‌دارایی بانک‌های ایرانی در سال 2014 به رقم بی‌سابقه ۱۳۳۱ هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم نسبت به سال قبل رشد ۴۰ درصدی داشته است. ارزش‌ دارایی‌های ایران در پایان سال 2013 بالغ بر 949 هزار میلیارد تومان اعلام شده بود که به این ترتیب 382 هزار میلیارد تومان افزایش داشته است. این در حالی است که در سال 2013 ‌دارایی بانک‌های ایرانی 17 درصد رشد کرده بود.

دردسر تحریم‌ها برای بانک‌ها

محمد ایوبی، کارشناس اقتصادی در این‌باره به «فرصت امروز» گفت: بخشی از درآمدهای بانک‌های ایرانی از فعالیت‌هایی است که این بانک‌ها در تعامل با خارج از کشور انجام می‌دهند. مبادلات ارزی ایران با سایر کشورها، مبادلات کالایی تجار ما و ‌دارایی‌هایی که ایرانی‌های خارج از کشور نزد بانک‌های ایرانی می‌گذارند، همه اینها درآمدهای مشخصی را برای بانک‌های ما در پی داشت. علاوه بر اینکه بانک‌ها برای انجام سازوکارهای مبادلات خارج از کشور، مجبور هستند بخشی از ‌دارایی‌های خود را به این کشورها انتقال دهند.

وی افزود: با وضع تحریم‌های غرب علیه ایران، یکی از سهل‌الوصول‌ترین هدف‌های این تحریم بانک‌ها بودند که به سادگی توانستند ‌دارایی آنها را ضبط و فعالیت‌های خارج از کشور آنها را ممنوع اعلام کنند. با وقوع این موضوع پیش‌بینی می‌شد که نظام بانکی ما به‌سادگی نتواند شوک ناشی از تحریم‌ها را از سر بگذراند. این کارشناس تاکید کرد: رویه‌ای که بانک‌ها دنبال کردند این بود که ظرفیت‌های خالی بازار پولی و مالی کشور را فعال کردند و توانستند از این طریق، نه‌‌تنها خسارت‌های خود ناشی از تحریم را جبران کنند که حتی به رشد قابل‌قبول منابع مالی دست بیایند که این موضوع حاکی از موفقیت استراتژی بانک‌ها در مقابله با تحریم‌هاست.

وی اظهار کرد: آسیب بانک‌ها از تحریم فقط از ناحیه منابع مالی نبود، بلکه این تحریم‌ها عملیات‌های بانکی را هم با مشکلات زیادی روبه‌رو کردند و بانک‌ها برای باز کردن یک ال سی مجبور بودند با شرایط خاصی گشایش اعتبار کنند که البته مشکلات و دردسرهایی را برای تجار ایرانی فراهم کرد. البته این انتقاد به بانک‌ها وارد است که چرا میزان ارائه تسهیلاتشان به بخش‌های مختلف، متناسب با افزایش‌ دارایی‌هایشان رشد نیافته است. در همین گزارش بیزینس‌مانیتور آمده که ‌دارایی‌های ایران در یک سال گذشته 34 درصد رشد یافته، اما میزان ارائه تسهیلات تنها 22درصد رشد را شاهد بوده که این به معنای باقی ماندن باقی سپرده‌ها نزد بانک‌ها و به کار بردن آن در بخش‌های دیگر است.

بازار ناهموار داخلی

فرشاد قربانی، کارشناس اقتصادی هم در این باره به «فرصت امروز» گفت: بانک‌ها در شـرایطی با تحریم‌ها دست‌و‌پنجه نرم کردند که در داخل ایران هم با شرایط ناهمواری روبه‌رو بودند. در یک سال گذشته بانک‌ها فشارهای زیادی را از ناحیه دولت در مورد بنگاه‌داری تحمل کردند. انتقاد به بنگاه‌داری بانک‌ها و تعداد شعب آنها رویکردی بوده که دولت در یک سال گذشته دنبال کرده، اما سوال این است که اگر بانک‌ها با تحریم‌های وضع شده غرب علیه ایران، منابع مالی خود را از دست می‌دادند، باز هم دولت چنین فشارهایی را به بانک‌ها وارد می‌کرد؟

وی افزود: بر این اساس نمی‌توان درک کرد که وقتی یک بخش در اقتصاد ایران به خوبی کار می‌کند، چرا دولتی‌ها یا سازمان‌های دیگر چوب لای چرخ آنها می‌گذارند؟ چرا وقتی بخش تولید کارش را به خوبی انجام نمی‌دهد باید بانک‌ها چوبش را بخورند؟ وقتی بانکی با موفقیت یک بنگاه تولیدی را اداره می‌کند، چرا باید شرایطی را رقم بزنیم که نتواند به کارش ادامه دهد؟ 

این کارشناس تاکید کرد: وظیفه بانک‌ها این است که در یک سازوکار درست و منطقی به ارائه تسهیلات به بانک‌ها اقدام کند اما این به مفهوم آن نیست که ما منابع مالی بانک‌ها را به نابودی بکشانیم. در زمان مجلس ششم انتقادهای زیادی در مورد وضعیت فرسودگی ماشین‌آلات صنعت نساجی به راه افتاده بود. مجلس مصوب کرد که به این صنعت کمک شود تا ماشین‌آلات نو وارد کشور کنند. برخی از این صنایع اعتبار لازم را گرفتند اما به بخش‌های دلالی وارد کرده و در مقابل ماشین‌آلات مستعمل از اروپا وارد کردند. تزریق پول بدون حساب و کتاب به بخش تولید، چنین نتایجی را هم به بار می‌آورد. بانک‌ها براساس قانون وظیفه ‌دارند به بخش تولید تسهیلات بدهند اما این موضوع به معنای انداختن بانک‌ها در باتلاق معوقات بانکی نیست. دولت در برابر فشارهایی که به بانک‌ها برای ارائه تسهیلات به بخش تولید وارد می‌کند، چه کمکی به آنها برای وصول معوقات بانکی کرده است؟ چه تضمینی ‌دارد که با انبوه شدن رقم مطالبات معوق بانکی، دولت به کمک بانک‌ها بیاید؟