درجه تب فولاد بالاست

رضا زائر حیدری، کارشناس فولاد معتقد است دلیل اصلی ایجاد مشکل در صنعت فولاد ‌«‌ضعف در ساختار کلی اقتصاد کشور‌»‌ ‌است. چراکه ‌«‌تثبیت نرخ برابری ارز‌»‌ ‌از یک سو و ‌«‌تورم سالانه‌»‌ ‌و ‌«‌افزایش هزینه‌های تولید‌»‌ ‌و البته ‌«‌پایین بودن تعرفه واردات‌»‌ ‌از سوی دیگر موجب ضعف در اقتصاد کشور شده است. در همین حال حسن نیک کار، رئیس هیات‌مدیره شرکت زغال سنگ پروده طبس نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره شرایط فعلی فولاد در کشور می‌گوید: ‌«‌به طور خاص درباره فولاد باید مدیریتی منسجم و برنامه‌ای هماهنگ داشته باشیم که نیازمند تجدید نظر جدی دولت در این زمینه است زیرا فولاد ما متولی واحد و درستی در کشور ندارد.»

او با انتقاد به عملکرد ذوب‌آهن اصفهان ادامه می‌دهد: ‌«‌متأسفانه ذوب‌آهن اصفهان یکی از پروژه‌های غیر‌اقتصادی ما است که حدود 17 هزار پرسنل دارد که اکثر آنها بدون هیچگونه توجیهی در دولت قبل و در برخی موارد به صورت تحمیلی در آن مشغول به کار شده‌اند. از نظر من کسانی که دلسوز آینده معادن و بازار مواد معدنی کشور هستند باید صدای خود را به گوش دولت و مسئولان ذی‌ربط برسانند.»

نیک کار با بیان اینکه از نظر من شاید فولاد در کشور با مشکلاتی مواجه شود، اما هیچ‌گاه نابود نخواهد شد، می‌افزاید: ‌«افرادی که دلسوز این بخش از اقتصاد کشور هستند، باید با صدای بلند اعتراض کنند تا با رسیدن صدای آنها به گوش دولت و مسئولان، اقدام جدی صورت گیرد که تنها با پافشاری در این زمینه می‌توان به نتیجه دلخواه رسید.»

نیک کار درباره واردات فولاد به کشور در شرایطی که حدود 3 میلیون تن فولاد انباشته در کشور داریم، می‌گوید: ‌«‌ما در کشور فولاد لازم برای صنایعی که تقاضای زیادی در کشور دارد را تولید می‌کنیم اما برخی صنایع مثل قطعه‌سازی خودرو در کشور چون تقاضای زیادی ندارد، فولاد تولیدی لازم هم در کشور تولید نمی‌شود که در این شرایط باید واردات داشته باشیم.»

او در ادامه می‌افزاید: ‌«‌از نظر من باید شرایط به‌گونه‌ای باشد که هرفعال اقتصادی بتواند صادرات یا واردات داشته باشد زیرا اگر مکانیزم درستی بر اقتصاد کشور حاکم باشد، به‌طور حتم بازار به تعادل لازم خواهد رسید و دیگر نگرانی وجود ندارد زیرا هیچ مصرف‌کننده عاقلی کالای گران را از خارج وارد نخواهد کرد.»

تولید ما اقتصادی نیست

 ایرج تاج‌الدین، مدیرعامل شرکت فلات قاره پرشین درباره شرایط فعلی فولاد در کشور معتقد است: ‌‌«‌با توجه به زنجیروار بودن صنعت فولاد، هیچگاه با نابودی و حذف روبه‌رو نخواهد بود. از طرفی بازار معدن متأسفانه ارتباط و وابستگی مستقیمی به بازار چین و تحولات آن دارد. چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فولاد جهان است که مصرف حدود یک سوم فولاد تولیدی در جهان متعلق به چین است که اگر با مشکل احتمالی روبه‌رو شود، شرایط اغلب کشورها تغییر خواهد کرد.»

او درادامه می‌افزاید: ‌«‌از نظر کارشناسان تا سال 2018 بازار فولاد در جهان و بالطبع در ایران تغییرات جدی خواهد داشت. اما نکته حائز اهمیت بالا بودن قیمت تمام شده فولاد در کشور ما است به‌گونه‌ای که استرالیا سنگ آهن مورد نیاز خود را از عمان تنها با هزینه چهار دلار می‌آورد، اما هزینه‌ای که لازم است تا سنگ آهن خواف به بندر عباس برسد حدود 17 دلار است که این نشان می‌دهد هزینه‌های ما با خارج تا چه میزان متفاوت است.»

تاج‌الدین در ادامه درباره دلیل قیمت‌های بالا در حوزه معدن می‌گوید: ‌«‌ضرری که ما در حال حاضر تجربه می‌کنیم، به دلیل این است که کار ما اقتصادی نیست و متأسفانه سنتی عمل می‌کنیم، معادن ما با توجه به تکنولوژِی‌های نوین در جهان، هنوز به صورت سرباز کار می‌کنند که این منجر می‌شود میزان باطله‌های ما افزایش ‌یابد. مورد دیگری که می‌توان مثال زد، کمبود آب در کشور است زیرا اغلب معادن ما در مرکز کشور مستقر هستند درحالی‌که کارخانه‌های آنها در جنوب کشور است که موجب افزایش هزینه حمل‌و‌نقل و. . . خواهد شد.

با این تفاسیر و با توجه به اینکه توجیه اقتصادی پروژه برای سرمایه‌گذار و تولیدکننده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به دنبال جنس ارزان در داخل و خارج از کشور است و متأسفانه فولاد تولیدی در ایران گران‌تر از خارج کشور است.»او در ادامه تأکید می‌کند: ‌«‌با توجه به مشکلات و کاستی‌های موجود، هزینه‌های تمام شده افزایش می‌یابد و نمی‌توان همه را به ضعف در مدیریت در یک بخش ارتباط داد، زیرا مشکل در همه بخش‌ها است.به‌عنوان مثال در ایمیدرو به‌جای اینکه در کنار بخش خصوصی باشد به رقابت با این بخش مشغول است و در حوزه‌های حاکمیتی و تصدی‌گری معادن مشغول است.»‌

بخش خصوصی مشکلات زیادی دارد

رضا زائر حیدری، کارشناس فولاد درباره مشکلات فعلی فولاد در کشور اظهار می‌کند: ‌«‌رقابت در فولاد خیلی سخت‌تر از چند سال گذشته است. زیرا پیش از این اگر کشوری تنها قادر به تولید فولاد بود از یک قابلیت انحصاری برخوردار می‌شد اما در حال حاضر قیمت تمام شده یا کیفیت خاص فولاد تولیدی اهمیت دارد و نه صرفاً توانایی تولید فولاد. متأسفانه در شرایط کنونی بازار فولاد هم در ایران و هم در دیگر کشورها شرایط مناسبی ندارد به‌گونه‌ای که حدود 500 میلیون تن ظرفیت خاموش تولید فولاد در جهان وجود دارد و در واقع کارخانه‌های زیادی در جهان به دلیل عدم امکان تولید اقتصادی متوقف شده‌اند.»‌

او درادامه می‌افزاید: ‌«‌هنگامی که قانون اصل 44 مطرح شد، قرار براین بود که شرکت‌ها به دست بخش خصوصی اداره شود تا بسیاری از مشکلاتی که ناشی از مدیریت دولتی صنایع بود به تدریج مرتفع شود. اما ما اکنون شاهد این هستیم که مدیریت دولتی به مدیریت شبه دولتی تبدیل شده است به‌گونه‌ای که به‌عنوان مثال تعداد نیروهای شاغل در صنایع فولاد نه تنها متناسب با استاندارد‌های این صنعت کاهش نیافته، بلکه افزایش یافته است. از طرف دیگر بخش خصوصی هم به‌دلیل مشکلات گوناگون نتوانسته است عملکرد درخشانی داشته باشد.

مقیاس تولید عملا بسیار پایین‌تر از مقیاس تولید اقتصادی صنعت فولاد است و ماشین و امکانات مورد استفاده غالبا کیفیت چندان مناسبی ندارد.»زائر حیدری می‌گوید: ‌«‌دلیل بعدی برای ایجاد مشکل در صنعت فولاد، ساختار کلی اقتصاد کشور است چرا که تثبیت نرخ برابری ارز از یک سو و تورم سالانه و افزایش هزینه‌های تولید و البته پایین بودن تعرفه واردات موجب شده است واردات فولاد اقتصادی‌تر از تولید داخلی آن در داخل باشد. بنابراین اگر تغییر خاصی در شرایط کنونی ایجاد نشود، انتظار شرایطی سخت‌تر از شرایط فعلی برای صنعت فولاد را هم باید داشت.»

بالا بودن قیمت تمام شده فولاد و محصولات معدنی، به صرفه بودن واردات نسبت به تولید داخل و همچنین ضعف خط تولید فولاد که نیاز برخی صنایع را رفع نمی‌کند و مهم‌تر از همه مدیریت ضعیف و منسجم از جمله مباحثی است که فولاد تولید داخل را به شرایط فعلی رسانده است که نیازمند توجه جدی در اصلاح مشکلات است تا شاهد نابودی این صنعت استراتژیک در آینده نباشیم.