عضویت در سازمان تجارت جهانی / خیلی دور، خیلی نزدیک

در حالی تاکنون چندین بار درخواست ایران برای عضویت در سازمان تجارت جهانی رد شده است که چند روز پیش معاون کل سازمان توسعه تجارت ایران عنوان کرد که شرایط موجود حاکی از نشان دادن چراغ سبز آمریکایی ها و اروپایی ها به منظور عضویت ایران در این سازمان است.

این در حالی است که کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدند روی خوش نشان دادن آمریکا و اروپا به عضویت ایران یک روی سکه است و روی دیگر سکه این است که کشورمان هنوز آمادگی لازم را برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی ندارد و همچنان شرایط و زیرساخت ها آماده و مهیا نیست.

برخی از فعالان اقتصادی بر این باورند که با توجه به ضعیف شدن بخش خصوصی به دلیل تحریم ها تا زمانی که بتوانیم به سازمان تجارت جهانی بپیوندیم فاصله زیادی داریم و در عین حال لازمه کسب آمادگی برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی آن است که واحدهای تولیدی را حفظ و توانمند کنیم تا در شرایط مساوی بتوانند در بازارهای بین المللی، رقابتی را با رقبای خود داشته باشند.

«فرصت امروز» در این گزارش آمادگی ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی را بررسی کرده است.

***

احمد پورفلاح:

ضعف بخش خصوصی مانع بزرگی است

احمد  پورفلاح، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران و مدیر عامل شرکت سکو ایران معتقد است با توجه به ضعیف شدن بخش خصوصی به دلیل تحریم ها تا زمانی که بتوانیم به سازمان تجارت جهانی بپیوندیم فاصله زیادی داریم.

با توجه به اینکه کشورمان آمادگی لازم را برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی ندارد، چراغ سبز آمریکا و اروپا را در مورد این موضوع چگونه ارزیابی می کنید؟

پیوستن به سازمان تجارت جهانی یک اعتبار اقتصادی بین المللی است و هر کشوری که در این اردو جا دارد، فضای بیشتری را در اختیار او قرار می دهد. ایران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ضرورت پیوستن به سازمان تجارت جهانی را درک کرده بود و حتی با تلاش هایی که انجام داد، به عنوان عضو ناظر انتخاب شد و این موضوع مقدمه ای بود تا ما را به عنوان عضو بپذیرند.

پس از انقلاب یک مدت طولانی نسبت به این موضوع بی اهمیت بودیم و اصولا برخی پیوستن به این سازمان را نفی می کردند و فکر می کردند که این یک اردو از قدرت های بزرگ جهانی است و با دیدگاه خوبی به آن نگاه نمی کردند. اما پس از مدتی با تلاش وزارت بازرگانی این موضوع به جریان افتاد و در حد عضو ناظر موضوع حضورمان مطرح شد.

البته طبیعی است که پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی یک سری زیرساخت و زمینه نیاز دارد که با روی خوش نشان دادن آمریکا و اروپا حل نمی شود. حداقل روی خوش این کشورها برای این است که پرونده ما را باز و این موضوع را بررسی کنند که ایران واجد شرایط است یا خیر. ولی هنوز تا زمانی که بتوانیم به سازمان تجارت جهانی بپیوندیم فاصله زیادی داریم.

اشاره کردید تا زمانی که بتوانیم به سازمان تجارت جهانی بپیوندیم فاصله زیادی داریم. در این رابطه باید چه آمادگی هایی را کسب و چه زیرساخت هایی را فراهم کنیم؟

باید سیستم بانکی ما صددرصد خصوصی شود، باید در فضای کسب و کار، اقتصاد بازار یا عرضه و تقاضا حاکم باشد، نباید قیمت گذاری و تعرفه واردات داشته باشیم، باید گمرک متعلق به بخش خصوصی باشد و دولت کوچک و چابک و در حد نظارت و نه دخالت باشد.

ما این زیرساخت ها را هنوز نداریم و به خصوص امروز که به یمن سال ها تحریم، بخش خصوصی ما تا این اندازه ضعیف شده است، اگر قرار باشد به ما اجازه پیوستن به سازمان تجارت جهانی را هم بدهند و حتی اگر تمام زیرساخت ها را هم فراهم کنیم، فعلا این موضوع به نفع مان نیست، زیرا بخش خصوصی از این هم ضعیف تر خواهد شد و چیزی از آن باقی نخواهد ماند.

با توجه به آنچه اشاره کردید برای اینکه شرایط و آمادگی لازم را برای عضویت در سازمان تجارت جهانی پیدا کنیم، باید برنامه ریزی داشته باشیم. این برنامه ریزی باید معطوف به چه موضوعاتی باشد؟

هم برای درازمدت و هم برای میان مدت باید تمام تلاش مان را انجام بدهیم که به این اردوگاه بزرگ اقتصادی جهانی بپیوندیم، زیرا منفعت و سود آن در درازمدت بسیار بیشتر از ضرر آن است. اما امروز پیوستن به سازمان تجارت جهانی به این آسانی نیست. اگر از همان ابتدا تاکید لازم بر این موضوع انجام می شد و به این فکر می افتادیم، شاید تا الان مراحل را طی کرده بودیم اما در حال حاضر باید کارهای زیادی را انجام دهیم.

***

محمدرضا میخچی:

لازمه ورود به تجارت جهانی توانمندی واحدهای تولیدی است

محمدرضا میخچی، عضو سابق هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران و فعال اقتصادی معتقد است که لازمه کسب آمادگی برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی آن است که واحدهای تولیدی را حفظ و توانمند کنیم تا در شرایط مساوی بتوانند در بازارهای بین المللی رقابتی را با رقبای خود داشته باشند.

چراغ سبز نشان دادن کشورهای اروپایی و آمریکا برای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی را چه اندازه در تحقق این موضوع موثر می دانید؟

در اقتصاد کشورمان مشکلات بسیار زیادی وجود دارد که نمونه بارز آن بالا بودن آمار قاچاق است و علت آن ضعف کارشناسی دقیق است که شاهد چنین شرایطی هستیم و اگر این مشکلات حل شود، پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی مثمرثمر خواهد بود.

بنابراین تلقی شما این است تمایلی که کشورهای اروپایی و آمریکا نسبت به عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی دارند، می تواند تاثیرگذار باشد، اما در آن اما و اگرهایی وجود دارد.

مسئله این است که واحدهای تولیدی کشورمان قابلیت رقابت با صنایع کشورهای رقیب خود را ندارند و ماشین آلات آنها به روز نیست. برای حل این مشکلات باید هم از سوی بخش خصوصی و هم از سوی دولت اقداماتی انجام شود و این مشکلات حل شود.

متاسفانه امروز شاهد هستیم که اغلب واحدهای تولیدی تعطیل هستند یا رو به تعطیلی گذاشته اند و سوال این است که آیا به دنبال ورود ایران به سازمان تجارت جهانی، واحدهای تولیدی می توانند رقابت کنند یا خیر؟ از سوی دیگر بدهی ای که سازمان توسعه تجارت به صادرکنندگان از سال 88 دارد محقق و پرداخت نشده است و بدین ترتیب بسیاری از تجار قدیمی و واحدهای تولیدی را به دلایل مختلف از دست می دهیم.

در این شرایط باید توانمندسازی انجام دهیم تا واحدها بتوانند در شرایط رقابتی ورود پیدا کنند. تاکنون رقابت عادلانه ای وجود نداشته و تا همین اندازه که تجار و بازرگانان ما توانستند در این شرایط سخت آمار صادرات را به این اندازه برسانند، کار بزرگی را انجام داده اند. این در حالی است که متاسفانه بسیاری از مدیران یا همکاری نکردند یا مانع تراشی کردند.

برخی معتقدند از آنجا که زیرساخت های لازم را برای این پیوستن به سازمان تجارت جهانی در اختیار نداریم، ممکن است موضوع پیوستن ایران به این سازمان در همان مراحل اولیه و تشکیل پرونده متوقف شود، زیرا ضعف ها و کاستی های بسیار زیادی داریم. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

باوجود اینکه در مورد بسیاری از محصولات دارای مزیت هستیم، اما امروز بازارهای جهانی، واحدهای تولیدی و تولیدکنندگان و تولیدات داخلی را از دست داده ایم و به این موضوع توجه نمی کنیم. لازمه رفع این مشکلات آن است که واحدهای تولیدی را حفظ و توانمند کنیم تا در شرایط مساوی بتوانیم در بازارهای بین المللی رقابتی را با رقبای خود داشته باشیم.

بنابراین شما معتقدید که اگر روزی به سازمان تجارت جهانی بپیوندیم، نقص ها و کاستی هایی که وجود دارد مانع از این موضوع شود که بهره برداری لازم را از عضویت در این سازمان کنیم. درست است؟

بله دقیقا همین طور است. در حال حاضر یک فرصت طلایی و استثنایی برای ما وجود دارد و اگر نتوانیم از این فرصت بهره لازم را ببریم به دلیل پاسکاری کردن مشکلات و نواقص بین دولت و بخش خصوصی خواهد بود.

***

محمود نجفی سهی:

شرایط باز کردن دروازه های کشور را نداریم

محمود نجفی سهی، نایب رئیس اتاق بازرگانی سمنان و مدیر عامل مجانس معتقد است در حال حاضر ما در شرایطی نیستیم که دروازه های کشور را باز کنیم و تجارت آزاد داشته باشیم، مگر اینکه تمام زیرساخت ها آماده و سپس به تدریج درها باز شود.

این موضوع که آمریکایی ها و اروپایی ها به پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی چراغ سبز نشان داده اند، در طی شدن سریع این پروسه چه تاثیراتی دارد؟

قطعا می تواند تاثیر قابل توجهی داشته باشد و این کشورها می توانند شرایطی را فراهم کنند که پیوستن ایران به تجارت جهانی سریع تر و آسان تر اتفاق بیفتد، ولی بیش از آن به این موضوع نیاز داریم که در داخل کشورمان برنامه ریزی داشته باشیم تا اقتصاد ما سریع تر بتواند رقابتی شود. در حال حاضر شرایط ما رقابتی نیست و اگر پیش از آنکه شرایط مان مساعد شود درها را باز کنیم همه چیز را به دست خودمان نابود کرده ایم و از بین برده ایم.

اشاره کردید که باید در داخل کشورمان برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی برنامه ریزی داشته باشیم. این برنامه ریزی باید معطوف به چه موضوعاتی باشد؟

ما امیدواریم که پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی اتفاق بیفتد، اما نکته این است که ما باید با چشم باز و با حفظ منافع ملی به موضوع پیوستن به سازمان تجارت جهانی فکر کنیم و این گونه نباشد که به دلیل آنکه بتوانیم واردات را ارزان تر تمام کنیم، دروازه ها را باز کنیم تا همه چیز وارد کشورمان شود، بنابراین برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی نباید عجله کنیم. در نتیجه باید برنامه بسیار محکمی داشته باشیم و آینده نگری کامل در این برنامه وجود داشته باشد.

شرایط سازمان تجارت جهانی به این صورت است که باید برای پیوستن به این سازمان مقداری دروازه ها را باز کنیم و قید و بندها و موانع تعرفه ای را برداریم، اما تا آنجا که بتوانیم موانع تعرفه ای را برداریم، فاصله زیادی داریم. اگر بتوانیم این فرصت زمانی را از سازمان تجارت جهانی بگیریم و در این فاصله زمانی خود را به شرایطی برسانیم که اقتصادمان رقابتی شود، بسیار خوب است.

پیش از آنکه اقتصاد و تولید ما رقابتی شود اگر به حفظ منافع واردات توجه کنیم، مطمئن باشید که بقیه صنعت ما هم از بین خواهد رفت و انتظار این موضوع که اشتغال ایجاد کنیم و مشکلات فرهنگی و اجتماعی و هزاران مشکل ناشی از بیکاری حل شود را باید فراموش کنیم.

برخی معتقدند ما اصولا آمادگی پیوستن به سازمان تجارت جهانی را نداریم و مشکلات عدیده ای داریم و اگر در چنین شرایطی برای پیوستن ایران به این سازمان تشکیل پرونده هم انجام شود در همین حد باقی خواهد ماند. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

شرایط ورود ما به سازمان تجارت جهانی و این موضوع که شرایط از نظر مراحل اداری مهیا شود، یک بحث است و این موضوع که ما بتوانیم دروازه های کشورمان را باز کنیم و پس از فرصتی که از سازمان توسعه تجارت گرفتیم باید به جایی برسیم که موانع تعرفه ای و موانع غیرتعرفه ای را برداشته باشیم و تجارت آزاد در کشورمان حاکم شده باشد.

در شرایط فعلی ما چنین شرایطی را نداریم که دروازه های کشور را باز کنیم و تجارت آزاد داشته باشیم. مگر اینکه در فرصتی که در اختیار داریم تمام زیرساخت ها را آماده کنیم، شرایط تولید بهبود پیدا کند، اقتصاد سودآور و تولید رقابتی شود و به تدریج درها را باز کنیم.'

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com