خط لوله تاپی سرانجامی ندارد

ترکمنستان به دنبال جذب سرمایه‌گذار برای به سرانجام رساندن خط لوله تاپی است، اما کارشناسان با توجه به شرایط امنیتی در کشورهای افغانستان و پاکستان بر این باورند که صادرات گاز ترکمنستان به هند سرانجامی ندارد.

رهبران کشـورهای ترکمـنستان، افـغـانستان، پاکستان و هند رسما پروژه خط لوله گاز میان ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند موسوم به «تاپی» را افتتاح کردند و قرار شده ۱۰ میلیارد دلار این طرح در سال 2019 به بهره‌برداری برسد. کشور ترکمنستان در این راستا مذاکراتی با بانک توسعه اسلامی، صندوق سرمایه‌گذاری عربستان و دولت ژاپن برای جذب سرمایه‌گذاری انجام داده است.

مـصـطـفی شریف‌النبی، کارشناس ارشد بازار بین‌المللی گاز درباره مذاکره برای جذب سرمایه‌گذار این خط لوله، با بیان اینکه شرایط امنیتی افغانستان و روابط پاکستان و هند مانع از اجرایی شدن خط لوله تاپی می‌شود، به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «این خط نمی‌تواند رقیب جدی برای صادرات گاز ایران باشد و شوخی بیش نیست با این وجود از آنجا که کشور ترکمنستان هزینه‌ای برای اجرای این خط صادراتی داشته است که بیشتر این هزینه جنبه نمایشی دارد به اجرایی شدن‌ این خط نمی‌توان امیدوار بود.»

وی با بیان اینکه در شرایط کنونی به دلیل نبود امنیت کشورهای در مسیر خط لوله تاپی، بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ تمایلی برای سرمایه‌گذاری ندارند، ‌می‌افزاید: «امضا‌کنندگان تفاهم‌نامه خط لوله تاپی را رئیس‌جمهوری کشورهایی امضا کرده‌اند که قابل اعتماد نیستند. برای نمونه اگر کشور پاکستان قابل اعتماد بود، خط لوله صلح ایران عملیاتی می‌شد؛ خطی که مقدمات اجرایی شدن آن به طور کامل انجام شده است.»

این کارشناس حوز‌ه انرژی بر این باور است که خط لوله تاپی بیش از آنکه خط لوله تجاری باشد، سیاسی است. این شرایط بستگی به این دارد که در کشورهای افغانستان و پاکستان به سرعت شرایط تغییر یابد. با این وجود طرح خط لوله تاپی تنها برای این است که به ایران فهمانده شود که صادرات گاز به هند مسیرهای جایگزین متعددی دارد. این در حالی‌است که کشور هند ترجیح می‌دهد گاز مورد نیاز خود را از طریق ال‌ان‌جی دریافت کند تا به کشور پاکستان وابستگی داشته باشد.

بی‌رغبتی هند برای تامین گاز از طریق خط لوله 

مــحـمـدصادق جوکار، کارشناس بین‌المللی گاز، با بیان اینکه خط لوله تاپی به دلیل نبود امنیت در کشورهای افغانستان و پاکستان نمِی‌تواند اجرایی شود، به «فرصت امروز» می‌گوید: «در کنار نبود امنیت برای اجرای این پروژه، کشور ترکمنستان به دلیل تنوع بازارهای صادراتی به‌خصوص فازهای صادراتی به کشور چین، توان صادراتی گاز از مسیر خط لوله تاپی را ندارد از این رو نمی‌توان امیدوار بود که این خط اجرایی شود.»

وی با بیان اینکه هندی‌ها بیشتر تمایل دارند که گاز مورد نیاز خود را از طریق ال‌ان‌جی تامین کنند، می‌افزاید: ‌«خط لوله برای کشور هند از اهمیت کمتری برخوردار است و ترجیح می‌دهد که اگر خط لوله‌ای باشد از مسیر عمان به هند صورت گیرد. با این وجود به‌رغم هزینه‌های موجود برای ساخت لوله لوله تاپی، به سرانجام رسیدن آن با اما و اگر‌های متعددی مواجه شده است.»

مرتضی بهروزفرد، عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ایران به «فرصت امروز» می‌گوید: «خط لوله تاپی هرگز به مرحله اجرا نمی‌رسد زیرا دو کشور افغانستان و پاکستان در شرایط مناسبی قرار ندارند که بتوان براساس ثبات موجود در این دو کشور امیدوار به اجرایی شدن این خط لوله شد، از سویی دو کشور هند و پاکستان به تعامل مشترک نمی‌رسند از این رو کشور هند حاضر نمی‌شود که از پاکستان گاز مورد نیاز خود را تامین کند.»

وی با بیان اینکه کشور پاکستان بازار محدودی برای صادرات گاز است، می‌افزاید: «روسیه علاقه زیادی دارد که کشورهای صادرکننده گاز در کشور پاکستان سرمایه‌گذاری کنند به طوری که از خط لوله صلح دفاع کرد و امروز نسبت به خط لوله تاپی چنین دیدگاهی دارد، اما من معتقدم خط لوله تاپی اجرایی نمی‌شود و ایران نباید خط لوله صلح را عملیاتی کند از این رو می‌توان به جای سرمایه‌گذاری در مسیر پاکستان برای صادرات گاز، دو کشور امارات و کویت را برای صادرات گاز انتخاب کرد.»

این کارشناس بین‌المللی نفت وگاز بر این باور است که خط لوله تاپی تاثیری در معاملات ایران برای صادرات گاز ندارد و کشور پاکستان، تنها یک بن‌بست صادراتی است. 

خط لوله تاپی یک‌هزارو ۸۱۴ کیلومتر طول دارد که از این میان ۲۰۰ کیلومتر آن از خاک ترکمنستان، ۷۳۵ کیلومتر آن از خاک افغانستان و ۸۰۰ کیلومتر آن از خاک پاکستان و از آنجا به منطقه فاضلکه در مرز با هند امتداد خواهد یافت. ظرفیت انتقال گاز از این خط لوله ۳۳ میلیارد متر مکعب است.

ارتباط با نویسنده : ebrahimi1941@gmail.com