با وجود تاکید عالی ترین مقامات ایران و پاکستان / خط لوله ایران - پاکستان آینده ای ندارد

نخست وزیر پاکستان و رئیس جمهوری ایران توافق کردند که پروژه خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان را ادامه دهند، این در حالی است که کارشناسان بر این باورند که با وجود توافقات سیاسی و حل شدن مشکلات اقتصادی، این خط لوله آینده ای ندارد، زیرا حلقه مفقوده آن امنیت است که در پاکستان وجود ندارد. 

مهران امیر معینی، مشاور موسسه مطالعات بین المللی انرژی با بیان اینکه کشور پاکستان به دنبال بازی کردن با ایران در خصوص موضوع صادرات گاز است، به «فرصت امروز» می گوید: ایران تمایل جدی برای صادرات گاز به پاکستان دارد و این کشور به دلیل علاقه مندی بالای ایران، با سیاست امروز نمی خواهیم اما فردا می خواهیم ، با ایران بازی می کند و از آنجا که ایران هزینه بالایی برای ساخت خط لوله کرده است به دنبال آن است که تحت هر شرایطی این قرارداد عملیاتی شود، زیرا قادر به چشم پوشی از این هزینه نیستیم.

وی با بیان اینکه کشور پاکستان هرگز به تعهدات خود در خصوص خط لوله عمل نکرده است و امیدوار بودن برای به سرانجام رساندن آن اندکی دور از ذهن است، می افزاید: آنچه در به سرانجام نرسیدن خط لوله ایران - پاکستان سایه افکنده است، مسائل سیاسی است که هر بار تحت تاثیر کشور و مسئله ای در منطقه تغییر جهت می دهد.

یکی از مشکلات اصلی در عدم اجرایی شدن این خط لوله، هزینه بالای احداث خط لوله در کشور پاکستان است. شرکت خط لوله نفت چین (CPPB) که هم اکنون در طرح یک و نیم میلیارد دلاری احداث ترمینال گاز مایع طبیعی (ال. ان. جی) و احداث خط لوله گاز از بندر گوادر به نوابشاه مشارکت دارد، اعلام کرده است که مشتاق به مشارکت در تکمیل طرح خط لوله گاز ایران-پاکستان (قسمت مربوط به خاک پاکستان) است. امیر معینی درباره اعلام آمادگی یک شرکت چینی برای احداث خط لوله گاز ایران و پاکستان نیز می گوید: این شرکت شاید بتواند مشکل مالی این خط لوله را حل و فصل کند، اما هرگز نبود امنیت در این کشور قابل تضمین نیست. دولت مرکزی پاکستان نیز قادر به تضمین این خط لوله نیست. 

در کنار فشارهای سیاسی به کشور پاکستان برای عدم اجرایی شدن قرارداد گازی ایران – پاکستان (IP) ادامه اجرای این قرارداد در خاک پاکستان متوقف مانده است و هر از چندگاهی برخی از موافقت ها برای اجرایی شدن این خط لوله از سوی مقامات این کشور و حتی تجار شنیده می شود. مرتضی بهروزی فرد، عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین الملل انرژی ایران با بیان اینکه در کنار مسائل سیاسی، پاکستان توان خرید گاز از ایران را ندارد، به «فرصت امروز» می گوید: این کشور از نظر اقتصادی توان ساخت خط لوله را ندارد، اما اگر کشوری تمایل داشته باشد که این خط لوله را احداث کند، تضمینی برای بقای این خط لوله وجودندارد، زیرا در این کشور امنیت وجود ندارد. 

وی با بیان اینکه خط لوله صادرات گاز ایران به کشور ترکیه با وجود اینکه امنیت بالایی دارد، در چند سال گذشته چندین بار دچار حادثه و منفجر شده است، می افزاید: بخشی اصلی این خط لوله از منطقه ای عبور می کند که در دست تکفیری ها است و دولت مرکزی پاکستان توان کنترل آنجا را ندارد، از این رو در صورت حل مشکلات مالی، مسئله نبود امنیت در این منطقه مانع از اجرایی شدن و بهره برداری از خط لوله گاز ایران و پاکستان خواهد شد، اگرچه اقتصاد کشور پاکستان بسیار ضعیف است و قادر به تامین هزینه ها نیست.

از دید این کارشناس بین المللی حتی اگر سران دولت دو کشور برای صادرات و واردات گاز به نتیجه برسند، شرایط مانع تحقق از آن خواهد شد، از این رو به صراحت می گویم صادرات گاز ایران به پاکستان شدنی نیست و ایران باید ظرفیت های خود را برای صادرات گاز به سایر کشورها از جمله عمان به کار گیرد.

اما در این میان حسن مرادی، کارشناس انرژی متفاوت از این دو کارشناس نظر دیگری دارد و بر این باور است که بعد از لغو تحریم ها فضا برای احداث خط لوله گاز ایران - پاکستان مهیا شده است و باید به عملیاتی شدن این خط لوله امیدوار بود.

وی با بیان اینکه رؤسای جمهور دو کشور بر احداث این خط لوله مصر هستند که همکاری ها دو کشور با احداث خط لوله تدوام داشته باشد، به «فرصت امروز» می گوید: شرکت چینی علاقه مند به تامین هزینه مالی این خط لوله است، در فضای کنونی که مسئله سیاسی حل شده و نگرانی برای تامین مالی وجود ندارد می توان گفت در یک پروسه چندساله صادرات گاز ایران به پاکستان عملیاتی شود.

صادرات گاز ایران برای پاکستان منفعت بالایی دارد؛ مسئله ای که پاکستانی ها نمی توانند از آن چشم پوشی کنند. این مسئله موجب شده تا این کشور باوجود فشارهای سیاسی نتواند تعهدات خود را در قرارداد خط لوله Ip (ایران و پاکستان) فراموش کند. مردای ضمن تایید این مطلب می گوید: روابط اقتصادی ایران و پاکستان با احداث این خط لوله بهبود خواهد یافت.

ارتباط با نویسنده : ebrahimi1941@gmail.com