کشور پاکستان به گاز ایران نیاز دارد / خط لوله «آی پی» قربانی مسائل سیاسی

فشارهای سیاسی به کشور پاکستان برای عدم اجرایی شدن قرارداد گازی ایران – پاکستان (IP) تاکنون نتیجه بخش بوده است، به طوری که با وجود اجرای تعهدات ایران از سویی و نیاز کشور پاکستان از سوی دیگر، ادامه اجرای این قرارداد در خاک پاکستان متوقف شده است. از دید تحلیلگران انرژی این قرارداد به رغم بن بست های موجود، به دلیل کمبود گاز در این کشور و رفع بحران گازی، در نهایت می تواند اجرایی شود. 

اخیرا به دلیل بحران ها و کمبودهای گاز، جامعه بازرگانان پاکستان از دولت این کشور خواست به تعهدات خود برای تکمیل خط لوله واردات گاز از ایران پایبند باشد و هرچه سریع تر موانع اجرای این پروژه را برطرف کند. وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان نیز اعلام کرده است که ساخت خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان تا سال ٢٠١٨ میلادی به پایان می رسد. این درحالی است با وجود نیاز این کشور، ساخت خط لوله این قرارداد در کشور پاکستان آغاز نشده و مسائل حاشیه ای و سیاسی مانع به سرانجام رسیدن آن شده است.

اگر تنش های سیاسی این کشور و مسائل ژئوپلتیک مانع از اجرایی شدن این قرارداد نمی شد ، ایران باید از مارس (حوت) 2014، روزانه 21 میلیون و 500هزار متر مکعب و سالانه 7.8میلیارد مترمکعب به پاکستان گاز صادر می کرد.

محمـد صـادق جــوکـــار، عضو هیأت علمی موسسه بین المللی مطالعات انرژی و کارشناس نفت، گاز و انرژی، به «فرصت امروز» می گوید: آنچه تاکنون مانع از تحقق اجرای خط لوله ایران و پاکستان شده، مسائل سیاسی بوده، اما به خوبی مشخص است که از منظر اقتصادی حتی سیاسی و ایجاد امنیت این خط لوله به نفع پاکستان است، اما هر بار این کشور به دلیل حمایت از برخی کشورها، از به سرانجام رسیدن این خط جلوگیری می کند.

در حال حاضر کشور پاکستان برای تامین کمبود گاز اقدامات متعددی را انجام داده است. برای نمونه سعی کرده میزان مصرف گاز را کنترل کند به طوری که بخش عمده خودروهای گازسوز را به خودروهای بنزینی تغییر دهد یا اینکه واحد ال ان جی خود را گسترش دهد که به همین منظور قراردادهای جدیدی با کشور قطر بسته است.

عضو هیأت علمی موسسه بین المللی مطالعات انرژی با بیان اینکه بخش صنعتی پاکستان به دلیل کمبود گاز با مشکل مواجه شده است، می افزاید: بازرگانان و صنعتگران پاکستان به دلیل کمبودهای موجود به دولت فشار آوردند تا کمبود گازی درکشور را تامین کند و برای حل این بحران باید خط لوله آی پی عملیاتی شود، اما این کشور به دلیل حمایت از کشور عربستان، با وجود اینکه از منظر سیاسی با ایران مشکل ندارد، نمی تواند این خط لوله را عملیاتی کند. این در حالی است که ایران اقدامات لازم را برای اجرایی شدن قرارداد صادرات گاز به پاکستان انجام داده است.

پیش از این کشور پاکستان تحریم ها را برای عدم اجرای قرارداد منعقد شده میان ایران و پاکستان در صادرات گاز بهانه کرده بود و حتی آمریکا در راستای عدم اجرایی شدن این قرارداد وعده پرداخت 900میلیارد دلار را به این کشور داده بود که محقق نشد، اما امروز که تحریم ها برطرف شده، مولفه های سیاسی دیگری مانع به سرانجام رسیدن قرارداد گازی ایران و پاکستان شده است. پاکستان به دلیل وخامت اوضاع سیاسی میان ایران و عربستان، جانب عربستان را گرفته و مسائل اقتصادی کشور را فدای حمایت های سیاسی کرده است.

این کارشناس و تحلیلگر بین المللی انرژی با بیان اینکه دولت پاکستان خود را مشتاق نشان می دهد تا از پرداخت جریمه معاف شود، می گوید: مولفه های سیاسی ای غیر از فشار آمریکا وجود دارد که مانع از آن می شود دولت پاکستان کمبود گازی کشورش را تامین کند و با توجه به چالش میان ایران و عربستان چشم انداز صادرات گاز ایران به پاکستان مبهم است و نمی توان امیدوار بود که این قرارداد گازی در کوتاه مدت اجرایی شود، اما با توجه به اینکه صادرات گاز از طریق خط لوله برای این کشور مقرون به صرفه است و خط لوله تاپی به دلیل معضل نبود امنیت به زودی عملیاتی نخواهد شد، از این رو پیش بینی می کنم این قرارداد در میان مدت به سرانجام برسد.

اما در مقابل این اظهارنظر مرتضی بهروزی فرد، عضو هیأت علمی موسسه بین المللی مطالعات انرژی ضمن مخالفت جدی برای صادرات گاز ایران به پاکستان می گوید: این کشور تاکنون چندین مرتبه اجرای این قرارداد را به تعویق انداخته است. ایران نباید برای صادرات گاز به این کشور اصرار کند و می تواند روی صادرات به سایر کشورهای همسایه تمرکز داشته باشد.

وی می افزاید: به دلیل نبود امنیت و سیاسی کاری در این کشور، به صراحت می توان گفت پاکستان گزینه خوبی نیست و با توجه به حمایت های سیاسی این کشور از کشورهایی که از منظر سیاسی با ایران در تنش هستند، معتقدم اصرار طرف ایرانی برای به سرانجام رساندن این خط لوله بی فایده است.

بهروزی فرد بر این باور است که شاید در آینده به دلیل فشار بخش صنعتی و اقتصادی و آرام تر شدن وضعیت سیاسی این خط اجرایی شود، اما به دلیل نبود امنیت داخلی این خط در درازمدت دوام نخواهد آورد.

دراین خصوص مـصـطـفی شریف النبی، کارشناس ارشد بازار بین المللی نیز به اتمام خط لوله IP خوش بین نیست و به «فرصت امروز» می گوید: دولت پاکستان در حفظ امنیت خط لوله آی پی اقتداری ندارد از این رو با وجود تمایل از سوی دولت براساس نیاز داخلی نمی توان امیدوار بود که این خط برای این کشور آورده داشته باشد.

وی با اشاره به فشارهای برخی کشورهای خارجی از جمله آمریکا برای نهایی نشدن خط لوله گاز ایران – پاکستان، می افزاید: پاکستان، تحت نفوذ عربستان است و از آنجا که روابط میان ایران و عربستان در شرایط عادی قرار ندارد از این رو وعده جدید برای به پایان رسیدن این خط در شرایط سیاسی کنونی دور از انتظار است. 

ارتباط با نویسنده : ebrahimi1941@gmail.com