خرده مالکی؛ دردی مزمن بر پیکر کشاورزی

دکتر رضا فتوحی قزوینی، رئیس انجمن علوم باغبانی ایران و استاد گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان از دیدگاه دیگری به مکانیزاسیون کشاورزی در ایران می‌نگرد و در این ارتباط به «فرصت امروز» می‌گوید: شاید بزرگ‌ترین مشکل مکانیزاسیون کشور خود ماشین‌آلات، امکان خرید یا تولید آنها نباشد بلکه مشکل امکان استفاده از این ابزارآلات است.

او در ادامه این مسئله را بیشتر می‌شکافد و می‌گوید: خرده‌مالکی به صورت روندی در کشور ساری و جاری است که متأسفانه نه در اصلاحات ارضی قبل از انقلاب دستگاه‌های مرتبط با کشاورزی و نه تلاش‌های انجام گرفته پس از انقلاب وزارت جهاد کشاورزی توانسته‌اند‌ بر آن فایق آیند و این مشکل به صورت دردی مزمن بر پیکر کشاورزی ایران ادامه دارد.

این عضو شورای علمی بنیاد نخبگان استان قزوین با مثالی مسئله خرده‌‌مالکی را بیشتر شرح می‌دهد و اضافه می‌کند: فرض کنید یک دهقان زمانی‌که از دنیا می‌رود زمین‌هایش را برای فرزندانش به ارث می‌گذارد، اگر او 3 هکتار زمین داشته باشد و 5 فرزند، سهم هر یک به کمتر از یک هکتار تنزل می‌کند.

این رویه در نسل بعدی ادامه می‌یابد و مشکل را پیچیده‌تر می‌کند. این عضو شورای سیاست‌گذاری تحقیقات باغبانی وزارت جهاد کشاورزی ادامه می‌دهد: به دلیل تبعات مختلفی که این مسئله ممکن است همراه داشته باشد، کمتر کسی جرات ورود جدی به این مسئله را می‌یابد.

در ادامه دکتر فتوحی به نکته‌ای اشاره می‌کند که خرده‌مالکی را از آنچه به نظر می‌رسد بدتر نشان می‌دهد، او توضیح می‌دهد: حتی اگر زمین‌های خرده‌مالکان در کنار یکدیگر قرار داشت و در واقع به هم پیوسته بودند حل و فصل این معضل به مراتب ساده‌تر بود، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در بحث خرده‌مالکی پخش بودن این تکه‌های کوچک زمین در یک ناحیه است و به دلیل عدم توسعه فرهنگی، روح همکاری لازم بین این خرده مالکان وجود ندارد، به این ترتیب حدود 20 تا 30 درصد زمین‌ها در فواصل و مرز بین خرده مالک‌ها از دست می‌رود و عملاً امکان به کارگیری ماشین‌آلات را حتی در صورت وجود در زمین از بین می‌برد.

قائم مقام سابق دبیر شورای‌عالی زیست فناوری و رئیس توسعه سرمایه انسانی در ادامه می‌گوید: خرده مالکان با وضعی که توصیف شد حاضر به همکاری با یکدیگر نیستند و برای توجیه عملکرد خود مسائلی مانند تفاوت حاصلخیزی در تکه زمین‌های خود، سازگاری بهتر قسمت‌های مختلف با محصولات متفاوت و موارد اینچنینی را بیان می‌دارند.

این استاد دانشگاه گیلان به نبود همبستگی در چرخه تولید کشاورزی در کشور اشاره می‌کند و عنوان می‌دارد: از شروع کارهای مقدماتی در مزرعه تا عرضه محصول به مشتریان، یک چرخه وجود دارد که برای بهینه‌سازی آن همه باید دست به دست هم دهند تا رشد در کشاورزی میسر شود.