خاک‌خوری طرح‌های لوکس برای آینده

در نشست دیروز معاون وزیر جهادکشاورزی با خبرنگاران حوزه، از بسیاری از مسائل مربوط به تحقیقات و فناوری که در بخش کشاورزی به همت محققان کشور به ثمر رسیده، توسط رییس سازمان رونمایی شد. اگرچه دستاوردهای زیادی از طرف این سازمان به جامعه کشاورزی عرضه شده اما آن‌طور‌که اسکندر زند معتقد است، هنوز نگاه جامعه و مسئولان نسبت به بحث تحقیقات آن‌طور‌که شایسته این بخش باشد، نیست. این در حالی است که طبق سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در راستای توسعه علم و فناوری، توجه و بها دادن به این مقوله باید یکی از اولویت‌های دولت باشد.

اکنون کشور در شرایط حساسی قرار دارد که همین امر کار حوزه تحقیق و آموزش را سخت‌تر می‌کند؛ به‌خصوص در بخش کشاورزی که به‌طور مستقیم با غذای مردم ارتباطی تنگاتنگ دارد. رییس سازمان تحقیقات در ارتباط با دستاوردهای علمی بخش کشاورزی گفت: «تاکنون 6300 پروژه تحقیقاتی انجام داده‌ایم که اکثر آنها برای نیازهای مختلف کشاورزی کاربردی بوده‌اند.» یکی از انتقادهایی که از طرف کارشناسان به سازمان مربوطه می‌شود، بحث تحقیقات و طرح‌هایی است که به نوعی بلااستفاده بوده و روی میز خاک می‌خورند. اسکندر زند، در واکنش به این سوال به خبرنگار ما اظهار کرد: «ما چنین اعتقادی نداریم، زیرا تحقیقاتی که برخی آقایان به‌عنوان طرح‌های بلااستفاده از آن نام می‌برند، در حقیقت جزو طرح‌های لوکس است که در آینده از آنها بهره‌برداری می‌شود. شاید نزدیک به 40 تا 50درصد این طرح‌ها جزو پروژه‌های لوکس باشند که کارشناسان منتقد چون نتیجه آن را امروز مشاهده نمی‌کنند به سازمان خرده می‌گیرند و آن را هزینه‌های اضافی می‌دانند.»

به گفته زند، نقشه خاک‌های کشور توسط سازمان تهیه شده که از 8/5میلیون هکتار از اراضی کشاورزی، حدود 6میلیون هکتار آن در معرض شوری قرار دارند. وی در پاسخ به سوال «فرصت امروز» مبنی بر سیاست سازمان در برخورد با این مقوله گفت: «از سال‌ها قبل مرکز تحقیقات شوری خاک در استان یزد دایر شده که جهت‌گیری سازمان تحقیقات نیز همکاری با این مرکز و کاهش شوری خاک است. درحال حاضر تیم‌های تحقیقاتی روی این موضوع کار می‌کنند و نتایج را در زمان خود اعلام خواهند کرد.» وی با اشاره به اینکه بیش از 50درصد طرح‌ها بعد از به نتیجه رسیدن اجرایی می‌شود، بیان‌کرد: «گذشته از اینها محققان برای رسیدن به یک هدف خاص ممکن است چندین پروژه را اجرا کنند و در نهایت به یک نتیجه برسند. متاسفانه برخی این پروژه‌های مرحله‌ای را جزو طرح‌های خاک خورده به حساب می‌آورند و نمی‌دانند که این طرح‌ها برای رسیدن به نتیجه اصلی باید اجرایی می‌شد.»

زند با بیان اینکه با وجود کمبود اعتبار به طور متوسط روزی 20 طرح تحقیقاتی از طرف محققان سازمان صورت گرفته افزود: «به‌عنوان مثال تولید نخودی که توانایی تحمل دمای منفی 15درجه را داراست که البته این طرح از طرف جشنواره خوارزمی رتبه اول را کسب کرد یا در پرورش ماهیان‌خاویاری تحقیقاتی انجام شد که این پرورش را از نظر اقتصادی بسیار به صرفه‌تر کرد. زیرا این نوع ماهیان که عمر طولانی دارند، تا پیش از این برای خروج خاویار از شکم‌شان باید کشته می‌شدند اما بعد از اجرای این طرح می‌توان با عمل سزارین این کار را انجام داد و بر این اساس، بهره بیشتری از ماهی برد.» وی در بخش دیگری از سخنانش به مرکز سرم‌سازی رازی اشاره و عنوان کرد: «تکنولوژی تولید تخم‌مرغ عاری از بیماری را در این موسسه اجرایی کرده که می‌توان از این راه نیاز به واردات نیم میلیون تخم‌مرغ از کشورهای دیگر را به صفر کاهش داد.»

اما شاید مهم‌ترین طرح‌هایی که از نظر رییس سازمان تحقیقات، بسیار ارزشمند است، پروژه‌هایی است که در جهت مقاوم‌سازی محصولات در مقابل تنش‌های آبی و همچنین انتقال کشت‌های بهاره به پاییزه صورت گرفته است. به‌عنوان مثال می‌توان از کشت پاییزه چغندر در چندین هزار هکتار از اراضی استان‌های مختلف نام برد که این موضوع راهکار بسیار موثری در کاهش مصرف آب خواهد بود.