تصمیمات نادرست داخلی، دیپلماسی ضعیف دولت

اگر دولت در زمینه مالی و بازاریابی حمایت کند، 50درصد از تولید داخلی آماده صادرات به روسیه است؛ دلیلی که عضو اتحادیه صادركنندگان آبزیان ایران آن را شرط ورود به بازار روسیه و حضور در آن می‌داند. به دنبال اعلام کاهش 20درصدی تعرفه صادرات به روسیه، فعالان این بخش در انتظار تجربه روزهای بهتری هستند. پیش از این وزارت خارجه روسیه اعلام کرده بود که از 15 فروردین امسال تعرفه چهار گروه آبزیان ایرانی برای ورود به کشورهای حوزه اوراسیا (روسیه، قزاقستان، بلاروس و...) کاهش می‌یابد. پس از رفت‌و‌آمدهایی که هیات‌ها و مسئولان و مقامات هر دو کشور در سال گذشته داشتند، به نظر می‌رسد امروز فعالان اقتصادی در حوزه شیلات و آبزیان برای صادرات به روسیه در شرایط بهتری قرار گرفته‌اند.

حسن احمدی جزنی معتقد است، بازار روسیه شبکه پیچیده و بازار خاصی است و باز گرداندن پول بسیار سخت است. جزنی با بیان اینکه صادرات عوامل متعددی را در یک زنجیره از تولید تا مشتری در بر می‌گیرد، ورود به بازار روسیه را سخت می‌داند و درباره تعرفه جدید به «فرصت امروز» می‌گوید: وزیر جهاد کشاورزی و رؤسای سازمان دامپزشکی ایران در سال گذشته به روسیه سفر کردند و مسئولان دامپزشکی این کشور هم به ایران آمدند و کارگاه‌ها و روند تولید آبزیان را بررسی کردند و با مذاکراتی که بین دو طرف برقرار شد این توافق به دست آمد.

به گفته وی، صادرات میگو به این کشور در حال حاضر بسیار ناچیز است و در چند ماه گذشته تنها دو کانتینر صادر شده است. عضو اتحادیه صادركنندگان آبزیان ایران روند صادرات شیلات را در آینده بسیار مثبت پیش‌بینی کرده و ادامه می‌دهد: با مذاکراتی که بین مقامات دو کشور انجام شد، 18 شرکت در این کشور به ثبت رسید که پس از این محصولات دریایی و آبزیان از این طریق صادر خواهند شد.

اشتباه دولت و معرفی 18 شرکت

مسئله‌ای که مدیرعامل اتحادیه تولید، پرورش و صادرات آبزیان آن را یک تصمیم غلط می‌داند و معتقد است دولت در این مورد اشتباه کرده است. ارسلان قاسمی، در توضیحات بیشتری به «فرصت امروز» می‌گوید: اینکه سازمان دامپزشکی و شیلات، صادرات به روسیه را فقط برای 18 شرکت تعریف کرده‌اند درست نیست، قانونی وجود ندارد که از این تصمیم حمایت کند و این شرکت‌ها در روسیه ثبت نشده‌اند. ارسلان قاسمی ادامه می‌دهد: ما پنج سال است که دراین کشور در حال شناساسایی و فعالیت برای صادرات هستیم و به علت تحریم‌ها نمی‌توانستیم کار کنیم و حالا این دو سازمان به یکباره این تصمیم غلط را می‌گیرند، چرا فقط این شرکت‌ها اجازه دارند صادرات کنند.

از طرفی دیگر به گفته جـــزنی، در بخشی از سفر روس‌ها به ایران در بهمن مــاه گـــذشته، اتحـــادیه صادركنندگان آبزیان برای بازدید از برخی کارخانه‌ها، میزبان هیات روسی بوده تا آنها را با روند تولید در برخی کارگاه‌ها از نزدیک آشنا کند. این فعال حوزه آبزیان می‌گوید: مشکل ما برای حضور در این بازار مراودات بانکی است که برای حل این مشکل قرار شده است با هماهنگی در ایران بانکی معرفی شود که ما بتوانیم پول را به ریال دریافت کنیم.

عضو اتحادیه صادركنندگان آبزیان ایران می‌گوید: بازار روسیه بسیار بزرگ است مانند ما چندین کشور دیگر هم هست که اتحادیه گمرکی دارند و به همین دلیل هم برای ما بسیار مهم است که این بازار را به دست بیاوریم، هرچند که نفوذ به آن برای ما آسان نیست و کمک دولت را می‌طلبد. به نظر من سازمان توسعه تجارت باید با ایجاد یک مرکز در آنجا زمینه لازم برای فعالیت بخش‌خصوصی را فراهم کند. ما به حمایت‌های مالی و بازاریابی دولت نیاز داریم. به گفته وی، اگرچه کامیون‌های یخچال‌دار، حمل‌و‌نقل و... از موانع تجارت با روسیه به شمار می‌آید اما چگونگی بازاریابی و چانه‌زنی دیپلماسی دولت اولویت ورود به بازار روسیه است و از وزارت امور خارجه و سازمان توسعه تجارت این انتظار می‌رود. ایــن فعــال اقتصــادی می‌افزاید: هرچند کشورهای دیگر محصولات ما را گران‌تر می‌خرند، اما برای ما به صرفه است که با روسیه به نتیجه برسیم چون حجم بازارش بسیار بالاتر از صادرات کنونی ما به دیگر کشورهاست. 

اگرچه حسن احمدی جزنی موانع ورود به بازار روسیه را به چگونگی گفتمان دولت محدود می‌کند، ارسلان قاسمی مدیرعامل اتحادیه تولید، پرورش و صادرات آبزیان مشکل را جای دیگر می‌داند. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: مشکلاتی مانند حمل‌و‌نقل، بانکی و... مشکل همه صادرکنندگان به این کشور است علاوه بر آن ما از نظر روان‌شناسی بازار روسیه را نمی‌شناسیم، اما در حوزه صادرات آبزیان مشکلات چیز دیگری است. ما برای صادرات به این کشور موانع آنچنانی بر سر راه نداریم و محصولات‌مان از نظر کیفیت و تولید بسیار مطلوب است. به نظر من بزرگ‌ترین مشکل در داخل است که تصمیمات نادرستی گرفته می‌شود.

به گفته وی، آمار تولید در سال گذشته 15هزار تن بود که شیلات آمار 20هزار تنی اعلام کرده است. قاسمی ادامه می‌دهد: رقمی که شیلات اعلام کرده به نظر من درست نیست، اما اگر آن را درست بدانیم، ما با تولید 9‌برابری می‌توانیم بازار 180هزار تنی روسیه را تامین کنیم و مشکلی نداریم. این فعال حوزه آبزیان به نمونه‌ای در ترکیه اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: ترک‌ها با دیپلماسی سفیرشان و تصمیم درستی که مقامات داخلی کشورشان گرفتند، تولید مرغ را در کشورشان 50 برابر افزایش دادند و بازار را در روسیه در دست گرفتند. این نوع فعالیت‌های تجاری و بخش‌خصوصی در روسیه نتیجه عملکرد و گفتمان سیاسی بین دو کشور و برنامه‌ریزی درست در داخل کشور بود. ما این مولفه را نداریم. مشکل ما برای صادرات تصمیم‌های نادرست در داخل و ناکارآمد بودن گفتمان سیاسی نمایندگان دولت درکشورهای هدف است. 

به گزارش «فرصت امروز» و به نقل از خبرگزاری دولت، تعرفه صادرات انواع آبزیان ایرانی به روسیه و دیگر کشورهای اوراسیا که پیش از این تفاهم‌ صورت گرفته به‌صورت میانگین حدود 26 درصد بود به 2 تا 7 درصد در چهار گروه آبزیان زنده، تازه، منجمد و فیله رسید. رییس سازمان شیلات همچنین گفته است، طرف روسی با برخی از شرکت‌های تولیدکننده خاویار پرورشی ایران مذاکراتی داشته‌ و هم‌اکنون مراحل اداری برای صادرات این محصول در حال انجام است که البته هنوز اطلاعات کاملی از چگونگی و میزان درخواست روس‌ها در دست نیست.