تصاحب بازارهای منطقه با تولیدات مشترک

سازندگان برترتجهیزات صنعت نفت دنیا در آینده نه چندان دور همراه با تکنولوژی روز به ایران می‌آیند تا ایران به بزرگ‌ترین صادر‌کننده تجهیزات نفتی بدل شود. نخستین گام برای تحقق این امر با کشور ایتالیا و شرکت‌های معتبر نفتی انجام شده است و به‌زودی شرکت‌های آلمانی، اسپانیایی، ‌سوئدی و کره‌ای نیز در قالب تفاهم‌نامه‌ای به ایران خواهند آمد. سازندگان تجهیزات نفتی خرسند از این رخداد، آمدن شرکت‌های معتبر تجهیزات نفتی را فرصتی در دوران پساتحریم می‌دانند و از آن استقبال کرده‌اند.

رضا پدیدار، عضو اتاق بازرگانی تهران در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «امضای تفاهم‌نامه انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت با انجمن صنایع و ماشین‌آلات نفتی ایتالیا گام نخست بود تا سهم صادرات ایران از 5‌درصد در سه فرصت زمانی به 35‌درصد افزایش یابد. در حال حاضر هند، مالزی، آلمان، سنگاپور، عراق، آذربایجان، ترکمنستان و الجزایر بازارهای سازندگان داخلی هستند که با امضای توافقات مختلف با کشورهای دیگر این سقف در پنج سال آینده به 35‌درصد افزایش خواهد یافت.»

رویکرد وزارت نفت در ایجاد تکلیف قانون مبنی بر استفاده از ظرفیت داخل در پروژه‌های نفت و گاز کشور در قراردادهای آتی موسوم به IPC و ارزان‌ بودن کالاهای ساخت داخل، ‌موجب شده تا سازندگان داخلی بیش از پیش امیدوار شوند. پدیدار در این باره می‌گوید: «در اجرای قراردادهای جدی نفتی بر استفاده از پتانسیل‌های داخلی تاکید شده است. در این زمینه تاکید بر توانمندی‌های بومی، محلی و داخلی است که براساس این سیاست بخش‌خصوصی فعالیت‌های جدی را با مشارکت وزارت نفت آغاز کرده است.»

از دید این نماینده بخش‌خصوصی در وزارت نفت، گروه کالایی تجهیزات نفت در سه بخش تعریف شده که توانمندی در گروه الف 100 است، ‌در گروه ب این توانمندی 50‌درصدی است و در گروه ج این توانمندی وجود ندارد. عموما بخش‌خصوصی در ساخت تجهیزات بالادستی نفت با مشکل جدی همراه است که با قراردادهای جدید نفتی و تاکید بر انتقال دانش و تکنولوژی این امر در چند سال آینده محقق خواهد شد.

پدیدار می‌گوید: «طبقه‌بندی کالاهای اساسی نفت در سه گروه در کشورهای برزیل، ‌نیجریه و هند انجام شده و موفقیت‌آمیز بوده است. اگر بتوانیم با مشارکت خارجی‌ها، ‌کالای مورد نیازصنعت نفت دنیا را تامین کنیم، می‌توانیم درآینده نه چندان دور شاهد آن باشیم که بیشتر نیازهای موجود در این صنعت در ایران تولید و صادر شود. ما در کشورمان از تنوع تولید کالاهای نفتی برخورداریم و به دلیل داشتن نیروی انسانی ماهر و ارزان، کالای تولید شده قیمت تمام شده کمتری دارد. از این رو مشارکت ما با خارجی‌ها می‌تواند علاوه بر دستیابی به تکنولوژی روز، صادرات محصولات شرکت‌های خارجی به بازارهای مختلف را از طریق سازندگان داخلی فراهم کند.»

به گفته این فعال بخش‌خصوصی، سازندگان داخلی به دستیابی به بازارهای هدف‌شان بسیار امیدوارند، چراکه امروز در کنار ایتالیا از علاقه‌مندی آلمان، سوئد، هندوستان و مالزی نیز مطلع هستیم.

در این ارتباط رضا خامیان، رئیس انجمن سازندگان صنعت نفت (استصنا) به «فرصت امروز» می‌گوید: «این تفاهم‌نامه برای جوینت شدن شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های ایتالیایی برای انتقال دانش و تکنولوژی روز در تجهیزات صنعت نفت صورت گرفته است تا تولیدکنندگان داخلی در آینده نه چندان دور صادرکنندگان تجهیزات نفتی منطقه شوند.»

وی با اشاره به اینکه هدف ما تبدیل شدن به هاب منطقه در زمینه تجهیزات نفتی است، می‌افزاید: «اگرچه قوانین متعددی برای حمایت از تولید داخل وجود دارد و قرار شده در قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC به توان داخلی در تجهیزات نفتی اهمیت ویژه‌ای داده شود، اما هر سرمایه‌گذار خارجی تمایل دارد تجهیزات خود را به کشور ما بیاورد. بدون شک جوینت شدن با شرکت‌ها و انجمن‌های کشورهای مختلف به نفع کشور است.»

خامیان با اشاره به اینکه سازندگان داخلی در دوران پساتحریم با مهندسی معکوس موفق شدند تجهیزات‌ های‌تک در ایران را بومی‌سازی کنند، می‌گوید: «امروز باید از ظرفیت‌های دوران پساتحریم به نحو احسن استفاده شود و می‌توان با همکاری شرکت‌های مختلف دنیا و مشارکت با آنها 10 قلم کالای پرمصرف وزارت نفت را با آخرین تکنولوژی روز تامین کنیم. جوینت شدن شرکت‌های ایرانی با ایتالیایی‌ها موجب می‌شود بازارهای کشورهای اطراف کسب کنیم و به کمک شرکت‌های ایتالیاتی بتوانیم هاب منطقه شویم.»

از دید این فعال بخش خصوصی صادرات به اروپا و حتی آمریکا غیر‌ممکن نیست اما ما به دنبال حرف‌های بزرگ نیستیم، اما بیشترین مشتری‌های تجهیزات نفت در اطراف ایران هستند و اگر بتوانیم نیاز داخل را تامین کنیم و حتی تامین‌کننده نیاز منطقه باشیم، کار بزرگی صورت گرفته است.

همچنین محمد حسین دیده‌ور از اعضای هیات‌مدیره استصنا و مدیرعامل شرکت ارگان گاز در این باره می‌گوید: «متاسفانه کارفرمایان داخلی توانمندی‌های سازندگان داخل را قبول ندارند در حالی که سازندگان داخلی در 10 قلم کالای اساسی موفقیت‌های بزرگی را کسب کرده‌اند. با این وجود با هدف دستیابی به تکنولوژی‌های روز مذاکره با انجمن‌ها و شرکت‌های معتبر در دستور کار قرار گرفت که خروجی نخست آن امضای تفاهم نامه همکاری استصنا با انجمن صنعت نفت ایتالیا بود.»

به گفته دیده‌ور، انجمن و شرکت‌های کشورهای اسپانیا و آلمانی نیز در دستور کار قرار گرفته است و به‌زودی تفاهم‌نامه‌ای با این کشورها نیز منعقد خواهدشد تا علاوه بر تامین نیاز صنعت نفت کشور بتوانیم بازارهای هدف را در منطقه تصاحب کنیم، ‌البته دستیابی به این هدف با شرط وزارت نفت برای سرمایه‌گذاران خارجی تسهیل خواهد شد. مدیرعامل شرکت ارگان گاز با اشاره به اینکه شرکت‌های سازنده خارجی با مشارکت شرکت‌های ایرانی به سود بالایی دست می‌یابند، در‌خصوص اینکه چند سال طول می‌کشد تا سازندگان داخلی بتوانند بازارهای کشورهای داخلی را تصاحب کنند، می‌افزاید: «مشکلات کشور در واردات قابل تعمیم در صادرات است. برای نمونه وقتی تجهیزاتی به کشورهای اطراف از جمله ارمنستان صادر می‌کنیم برای گرفتن پول مان با مشکلات متعددی مواجه می‌شویم و ناچار شدیم پول‌مان را چمدانی دریافت کنیم.» 

از دید این فعال بخش‌خصوصی سازندگان داخلی برای حضور در بازارهای اطراف با رقبای جدی مواجه‌ هستند اما از آنجا که ایران دارای نیروی انسانی ماهر است و هزینه تولید درآن پایین و به نسبت ارزان است، از این رو در برابر کمپانی‌های خارجی شانس بیشتری دارد. البته در‌صورتی‌که سازندگان بتوانند کیفیت محصولات‌شان را ارتقا دهند می‌توان به ورود به بازارهای کشور عراق نیز امیدوار بود. با این وجود مسائل و دیپلماسی سیاسی در پیشبرد اهداف اقتصادی موثر است.

* ارتباط با کارشناس: ebrahimi1941@gmail.com