تسهیلات بانکی، درمان یا مسکن درد‌های تولید؟

اعطای تسهیلات بانکی به بخش تولید یکی از دغدغه‌هایی است که هرازگاهی از سوی مسئولان مطرح می‌شود. بانک مرکزی به تازگی بخشنامه‌ای را در این باره به بانک‌ها ابلاغ کرده است که براساس آن اولویت‌های پرداخت تسهیلات به واحدهای تولیدی را مشخص کرده است؛ این اولویت‌ها ناظر به بخش‌هایی چون توان صادراتی، نداشتن تعدیل نیرو و نداشتن بدهی غیر‌جاری ارزی و ریالی است.

پیش‌نیازهای ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان

حسین مظفریان، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: وضعیت تولید در سال‌های اخیر با آشفتگی‌های زیادی روبه‌رو بوده است. شتاب گرفتن رشد حجم نقدینگی در چند سال گذشته اقتصاد کشور را با حجم وسیعی از پول مواجه کرد و به دنبال آن تورم شروع به رشد فزاینده کرد. نباید این تصور را داشته باشیم که مشکلات بخش تولید با تزریق پول برطرف می‌شود. ما می‌توانیم با تزریق تسهیلات به بخش تولید، بدهی تولیدکنندگان را تسویه کنیم، دستگاه‌های نو وارد و حتی خط جدید تولید راه‌ندازی کنیم اما با وجود همه این کارها و بالا بردن میزان دارایی‌ها در ترازنامه‌ها، بخش تولیدمان ورشکسته است.

این کارشناس درباره چرایی این مسئله گفت: تولید نیاز به اولویت‌هایی دارد که مقدم بر نقدینگی است. تولید‌کننده ما باید ابتدا تفکر برتر داشته باشد. تولید‌کننده‌ای که در تراز سوددهی بخش تولید با بازار دلالی، تسهیلات دریافتی از بانک‌ها را وارد بازارهای دلالی می‌کند تا سود دفعی و مقطعی بیشتری کسب کند، هیچ‌گاه نمی‌تواند از تفکر برتر برای ارتقای تولید برخوردار باشد. چنین فردی به نظر من تولید‌کننده متوسط هم نمی‌تواند باشد و همیشه چشم به راه مصوبه یا رابطه‌ای است تا با تزریق نقدینگی به واحد تولیدی‌اش، بخشی از مشکلات را با آن حل کند.

وی افزود: وقتی به تولیدکنندگان موفق نگاه می‌کنیم، می‌بینیم آنها از همین شرایط نامساعد اقتصادی بیرون آمده‌اند. اقتصادهای بزرگی که امروز ابر شرکت‌های دنیا را تشکیل می‌دهند بعد از جنگ دوم جهانی به قدری نحیف و ضعیف بودند که کسی تصور نمی‌کرد بتوانند در فاصله چند دهه به چنین رشدی دست یابند. آنها رشد کردند چرا که روحیه تولید داشتند. روحیه جنگیدن با مشکلات اقتصادی داشتند. من در بسیاری از محافل دیدار مسئولان اقتصادی با تولیدکنندگان صنف‌های مختلف شرکت کرده‌ام. خواسته عموم تولیدکنندگان از مسئول مربوط به «کسب نقدینگی» برمی‌گشت. من در بررسی وضعیت مدیران این شرکت‌ها متوجه رفتارهای زیگزاگی آنها در تولید شدم. تولید برای آنها کاری است مساوی با ساختمان‌سازی یا سرمایه‌گذاری روی دلار اما در این جلسات صاحبان تولیدی‌هایی هم بوده‌اند که سخنانشان و طرح مشکلات‌شان نشان می‌داد درگیر طراحی آینده‌ای درخشان برای واحد تولیدی‌شان هستند. اینها هم مثل دسته قبل درگیر چالش‌های اقتصادی و کمبود نقدینگی هستند اما با تفکر والا و داشتن روحیه جدال با مشکلات، واحدهای تولیدی را اداره می‌کنند که از سایر هم‌صنف‌های‌شان رشد و بازدهی بهتری دارد.

وی تاکید کرد: دولت موظف است وظایف حاکمیتی خود را در قبال تولید‌کنندگان به جا آورد. بانک‌ها باید با تزریق تسهیلات، نقدینگی لازم را در دسترس واحدهای فعال قرار دهند اما پیش از هر چیزی دولت باید به ارتقای فرهنگ تولید بپردازد. این بخش نرم‌افزاری تولید کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

محمد ایوبی، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: بخش تولید درگیر چالش‌هایی است که ارائه تسهیلات بانکی تنها بخشی از مشکلات آنها را حل می‌کند اما ریشه اصلی همه این مشکلات در مسائل کلان اقتصاد کشور است. ارائه تسهیلات به بخش تولید تنها می‌تواند مسکنی بر دردهای مزمن آنها باشد اما نمی‌تواند مشکلات را کاملا حل کند. اگر نگاهی به وضعیت بخش‌هایی که در دوره‌های گذشته با تصویب طرح یا لایحه‌ای نقدینگی به آنها تزریق شده است بیندازید متوجه می‌شوید با وجود برطرف شدن مشکلات آن بخش در مقطع مشخصی و افزایش بیلان کاری آنها با وجود گذشت زمان رشد قابل ملاحظه‌ای در آنها رخ نمی‌دهد. علت آن هم این است که مشکلات کلان اقتصاد سد راه آنهاست.

وی افزود: بخشی از این مشکلات به سیاست‌های نادرست دولت پیشین بازمی‌گردد. سیاست‌های ارزی دولت و تلاطمات نرخ ارز ضربه‌های سنگینی به اقتصاد زده است که به این زودی ترمیم نمی‌شود. دولت با ایجاد رکود به اقتصاد کشور فرصت ترمیم داده است. بخشی از مشکلات هم به فشارهای خارجی باز می‌گردد که در صورت حصول توافق هسته‌ای، این فشارها از بخش مهمی از تولیدکنندگان ما برداشته می‌شود. در شرایط فعلی گاهی تولیدکننده ما برای تهیه یک قطعه باید آواره دیگر کشورها شود تا از طریق یک دلال یا غیر ‌آن قطعه موردنظر را پیدا کند.

این کارشناس تاکید کرد: به هر حال ارائه تسهیلات بانکی به تولیدکنندگان هم ضروری است. نقدینگی برای یک واحد تولیدی مثل خون‌رسانی به بخش‌های مختلف بدن است. کمبود آن ارگانیسم را دچار مشکل می‌کند. ارزیابی من از بخشنامه بانک مرکزی مثبت است و معتقدم اولویت‌های تعیین شده می‌تواند مسیری را ایجاد کند تا تولیدکنندگان منضبط به تسهیلات و نقدینگی بیشتری دسترسی داشته باشند.