این روزها روابط ترکیه با همسایگان خود در منطقه دستخوش فراز و نشیبهای فراوانی شده است. سخنان کشورهای منطقه از جمله ایران، روسیه و سوریه در مورد حمایت ترکیه از گروههای تروریستی که با دولت مرکزی سوریه در جنگ هستند، سرنگونی جت جنگنده روسی به بهانه نقض حریم هوایی ترکیه از سوی ارتش این کشور و بالاگرفتن تنش میان دو کشور و در نهایت درگیری آنکارا با اقلیت کرد از جمله وقایعی است که تاثیر بسیار زیادی بر وضعیت ترکیه در منطقه داشته است.
در مقابل مقامات آنکارا نیز تدابیری را در واکنش به تنشهای ایجاد شده اتخاذ کردهاند. اردوغان که هنگام نخستوزیری خود انتقادات فراوانی را از رژیم صهیونیستی به عمل آورده و اقدامات این رژیم را در اشغال فلسطین و کشتار مردم این کشور در نوار غزه بهشدت محکوم کرده بود، پس از حمله نظامیان صهیونیست به کشتی نجات که به منظور شکستن محاصره غزه به سوی آبهای فلسطین حرکت کرده بود و کشته و زخمی شدن برخی از سرنشینان آن در اثر این یورش، روابط دو کشور بهشدت سرد شد و تا آستانه قطع کامل پیش رفت.
نقطه اوج اختلافات دو طرف انتقاد جدی و علنی اردوغان از شیمون پرز نخستوزیر رژیم صهیونیستی در جریان نشست اقتصادی داووس سوئیس بود. با این حال و پس از افزایش انتقادات از نقش ترکیه در جنگ داخلی سوریه و تنش ایجاد شده در روابط این کشور با روسیه، به نظر میرسد آنکارا چاره را در نزدیکی مجدد به رژیم صهیونیستی دیده و قصد دارد تا به عادیسازی روابط خود با این رژیم پرداخته و حتی زمینه را برای همکاریهای طرفین در حوزه انرژی و خصوصا گاز طبیعی در منطقه مدیترانه فراهم کند.
مصرف گاز طبیعی ترکیه در سال 2014 میلادی 48میلیارد مترمکعب بوده و براساس برآوردها پیشبینی میشود میزان مصرف آن تا سال 2025 میلادی به 75میلیارد مترمکعب برسد. روسیه در حال حاضر 55درصد از گاز مورد نیاز ترکیه را به این کشور صادر میکند. با توجه به تنشهای ایجاد شده در روابط روسیه و ترکیه و متوقف شدن پروژه ترکیش استریم، آنکارا در حال حاضر در جستوجوی جایگزینی برای گاز وارداتی از روسیه است تا از این طریق امنیت انرژی مورد نیاز خود در آینده را تضمین کند.
همزمان رژیم صهیونیستی که اخیرا قوانین مورد نیاز جهت بهرهبرداری و صادرات منابع گاز موجود در آبهای فلسطین اشغالی را به تصویب رسانده است، با توجه به احتمال عدم تحقق برنامه صادرات گاز از سوی این رژیم به مصر، مقامات این رژیم غاصب به دنبال یافتن بازاری برای صادرات گاز به آن هستند تا به این واسطه بتوانند زیرساختهای گازی خود را توسعه دهند.
با بررسی شرایط در منطقه مدیترانه میتوان گفت ترکیه به گاز نیاز دارد و رژیم اشغالگر قدس به دنبال فروش گاز است، در این میان حضور قبرس میتواند به شکلگیری یک مثلث گازی بینجامد، چرا که احداث یک خط لوله از میادین گازی رژیم صهیونیستی برای رسیدن به خاک ترکیه نیازمند عبور از خاک قبرس است. با این حال، شکلگیری چنین مثلثی به آسانی امکانپذیر نبوده و پیش از هر اقدامی نیازمند حل مشکل موجود میان ترکیه و قبرس است.
در همین راستا، آناستازیادیس رئیسجمهور قبرس طی سخنانی اعلام کرده که کشورش با احداث چنین خط لولهای بدون مشارکت قبرس در آن موافقت نخواهد کرد. در ادامه و به منظور درک بهتر شرایط موجود، به بررسی سه ضلع این مثلث احتمالی در منطقه شرق مدیترانه خواهیم پرداخت:
ترکیه: پس از سرنگونی جنگنده روسی در آسمان سوریه، روابط مسکو – آنکارا به سردی گراییده و تنشهای ژئوپلیتیک دو کشور هماکنون به سطح تنش در روابط اقتصادی رسیده است. در نتیجه این تنشها مذاکرات بر سر پروژه ترکیش استریم به بنبست رسیده و متوقف شده است.
در این میان اگرچه روسیه تاکنون صادرات گاز خود به ترکیه را متوقف نکرده است، درگیری لفظی مقامات دو کشور و اقدامات تلافیجویانه روسیه نیاز رو به رشد ترکیه به گاز طبیعی در آینده را در معرض خطرقرار داده و ترکها را در موضع ضعف قرار داده است.با این وجود اگرچه مقامات ترکیه به دنبال واردات گاز از منابع دیگر نظیر جمهوری آذربایجان، قطر، اقلیم خودمختار کردستان عراق و اخیرا رژیم صهیونیستی هستند، به نظر میرسد این منابع جدید و متعدد برای تامین حجم گاز طبیعی مورد نیاز ترکیه کافی نخواهد بود.
رژیم صهیونیستی: صادرات گاز به ترکیه همواره بهترین انتخاب برای صهیونیستها بوده است. در ماه مارس سال 2014 میلادی است کم 10 پیشنهاد برای صادرات گاز از میادین گازی موجود در فلسطین اشغالی و به میزان 7 الی 10میلیارد مترمکعب از طریق احداث خط لوله در زیر دریا به ترکیه مطرح شده است. اما ترکیه در پی حمله صهیونیستها به غزه و کشتار وسیع فلسطینیان خرید گاز از رژیم صهیونیستی را رد کرد.بلافاصله پس از این اقدام ترکیه، مقامات صهیونیست به دنبال صادرات گاز خود به مصر و اردن برآمدند، اما این بار همه چیز مطابق میل صهیونیستها پیش نرفت و صادرات گاز به مصر متوقف شد و عملی نشد.
قبرس: مذاکرات بخش ترکنشین و یونانینشین قبرس به منظور حل اختلافات دو طرف پس از 40 سال به خوبی پیش میرود و انتظار میرود اختلاف طرفین در سال 2016 میلادی حل و فصل شده و به نتیجه برسد. در این میان نقش ترکیه در دستیابی طرفین به توافق نهایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در صورت تحقق پروژه صادرات گاز رژیم صهیونیستی به ترکیه، آنکارا قادر خواهد بود سالانه 25میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را وارد کرده و بخشی از نیازهای انرژی خود را پوشش دهد. با این وجود حل و فصل اختلافات موجود در قبرس از اهمیت بسیاری در این میان برخوردار بوده و میتواند با کمک به ایجاد مثلث گازی مذکور، رقیب جدیدی برای کشورهای صادرکننده گاز در جهان ایجاد کند.