تاثیر ژئوتوریسم بر رشد اقتصاد محلی

درخصوص اهمیت رویکرد به ژئوتوریسم در ایران گفت‌وگویی داشتیم با ابراهیم رحمانیان، مدرس دانشگاه و از فعالان حوزه زمین -گردشگری در استان سیستان و بلوچستان. رحمانیان درباره اهمیت ژئوتوریسم و چرایی لزوم توجه به این شاخه از گردشگری بیان داشت: در میان رویکردهای نوین در صنعت گردشگری، ژئوتوریسم به‌عنوان ابزاری مهم برای توسعه پایدار، جایگاه خاصی دارد چرا که از زمین گردشگری به‌عنوان یکی از انواع گردشگری پایدار یاد می‌شود که ضمن برآورده کردن نیازهای نسل کنونی، امکان بهره‌مندی از آن را برای آیندگان‌مان نیز فراهم می‌سازد.

ژئوپارک‌ها؛ فرصت‌های نوین گردشگری

وی درخصوص میراث زمین‌شناختی و مجموعه اقدامات حفاظتی در مناطق مختلف جهان در راستای رونق زمین گردشگری بیان داشت: به‌منظور حفاظت از میراث زمین‌شناسی در مناطق مختلف زمین، سازمان یونسکو در سال 1999 ژئوپارک را به‌عنوان نوعی ساختار حفاظتی مدیریتی پیشنهاد کرد. مفهوم ژئوپارک از دید یونسکو، ایجاد ارتباط بین مردم و زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی است که به پتانسیل‌های میراث زمین‌شناسی از بعد اقتصادی نیز توجه دارد. از آنجا که ژئوپارک می‌تواند با برنامه مدیریتی خاص خود که همخوان با مفاهیم پایداری و حفاظت و منطبق با استانداردهای یونسکو است، اداره شود، از لحاظ توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز می‌تواند بر بهبود وضعیت مردم ساکن در ژئوپارک تاثیر بگذارد.

این مدرس حوزه گردشگری درخصوص اهداف تاسیسی ژئوپارک‌ها به‌عنوان یکی از منابع زمین- گردشگری اظهار کرد: با تاسیس ژئوپارک در یک منطقه سه هدف عمده در جهت حفاظت از میراث زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی تامین می‌شود؛ نخست آنکه این مکان‌ها جهت آموزش عموم در زمینه علوم زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی و زیست‌محیطی به‌کار می‌رود. دوم آنکه ژئوپارک به‌عنوان ابزاری می‌تواند در راه دستیابی به توسعه پایدار به‌کار رود. سوم آنکه پدیده‌های زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی برای نسل‌های آینده حفاظت می‌شود. وی در ادامه افزود: ژئوتوریسم به خاطر حفاظت از منابع طبیعی، جنبه‌های آموزشی، تزریق سرمایه به جوامع محلی و حفظ فرهنگ‌ها گام مهمی در راه دستیابی به توسعه پایدار است و ابعاد آن با الزامات پایداری (پایداری اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی- فرهنگی) تطابق و هماهنگی دارد.

رشد اقتصاد محلی

این فعال گردشگری با توجه به قابلیت‌های ایران در زمینه توسعه ژئوتوریسم، این شکل گردشگری را در توسعه پایدار مناطق مستعد زمین گردشگری در کشورمان بسیار مفید می‌داند و بیان می‌کند: ژئوتوریسم مانند سایر اشکال گردشگری درصورتی‌که به درستی نقش ایفا کند می‌تواند در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به توسعه جوامع محلی بینجامد. وی درخصوص اثرات اقتصادی زمین گردشگری در مناطق مختلف ایران اظهار داشت: ژئوتوریسم از طریق متنوع ساختن اقتصاد منطقه، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، ایجاد بازارهای جدید برای فروش محصولات تولیدی و ایجاد درآمدهای اضافی و مکمل و نیز جلوگیری از مهاجرت- بعضا در برخی نقاط مرزی- می‌تواند به موتور محرک مناطق جاذب زمین‌گردشگری مانند استان‌های سیستان، کرمان و لرستان تبدیل شود و در توسعه اقتصادی و ارتقای کیفیت زندگی مردم منطقه نقش مهمی داشته باشد و از این طریق تاثیر خود را در توسعه پایدار اقتصادی این مناطق نشان دهد. به‌عنوان مثال بسیاری از جوانان راهنمای محلی زمین-‌گردشگران می‌شوند یا خانه‌های خود را در اختیار آنها قرار می‌دهند که می‌تواند به بهبود اقتصاد جامعه کمک شود.

در حوزه زیست محیطی نیز ژئوتوریسم از طریق سود و منفعت رساندن به مردم منطقه و نیز از طریق آگاه کردن مردم درباره ارزش‌ و اهمیت ژئوسایت‌ها و جاذبه‌های ژئومورفولوژیکی، باعث می‌شود که مردم منطقه تعصب و انگیزه خاصی جهت حفاظت و حراست از این منابع پیدا کرده و قسمتی از درآمدهای گردشگری را برای حفاظت و بقای این منابع اختصاص دهند. این شکل گردشگری همچنین از منابع طبیعی متناسب با ظرفیت‌پذیری آنها استفاده می‌کند و به توسعه فعالیت‌های هماهنگ با محیط‌زیست می‌پردازد. این راهنمای ژئوتوریسم در پایان ضمن تاکید بر لزوم توجه مسئولان به قابلیت‌های گردشگری در حوزه زمین‌شناسی ایران خاطرنشان کرد: تقریبا در اطراف اکثر مناطق زمین -گردشگری ایران جوامع محرومی واقع شده‌اند که استفاده از راهبرد توسعه ژئوتوریسم در آنجاها، به‌عنوان یک راهبرد ارزان، با صرفه و فرصتی جدید می‌تواند قابل طرح و اجرا باشد.