بسته شدن پرونده پی‌ام‌دی باز شدن پرونده پیشرفت

بسته شدن پرونده پی‌ام‌دی در شورای حکام برای ایران بسیار مهم و ارزشمند است، پرونده‌ای که سال‌ها مقامات و مردم ایران را تحت تأثیر قرار داده بود و اکنون بعد از سال‌ها و ماه‌ها کشمکش و مذاکرات دیپلماتیک به ساحلی امن رسیده است. با توجه به ضربه‌هایی که ایران به واسطه تحریم‌ها و شرایط بسته مبادلات تجاری تجربه کرده، پس از لغو تحریم‌ها و رأی شورای حکام اغلب نگاه‌ها به سمت وضعیت اقتصادی ایران و نتایج حاصل از توافق است. فارغ از تغییرات بلندمدت، انتظار می‌رود برخی تغییرات کوتاه‌مدت نظام اقتصادی ایران را تحت تأثیر قرار دهد. گرچه برخی کارشناسان این تغییرات را مقطعی یا کمرنگ و برخی تغییرات را کاربردی و امیدوارانه می‌دانند.

آیا باید منتظر معجزه بود؟

خبرگزاری آذرنیوز، وابسته به دولت جمهوری آذربایجان، در گزارشی به بررسی این موضوع پرداخته که آیا پس از توافق هسته‌ای و بسته شدن پرونده‌ ‌پی‌ام‌‌دی، می‌توان منتظر معجزاتی در اقتصاد ایران بود؟ این گزارش با نقل قول‌هایی از مدیران اسبق و کارشناسان اقتصادی ایران، چنین نتیجه‌گیری می‌کند با وجود اینکه توافق هسته‌ای و مشخص شدن پرونده ‌پی‌ام‌دی مسیر تغییر و تحول را مشخص‌تر از پیش کرده است نمی‌توان انتظار تحولات اقتصادی را در حد و اندازه معجزه داشت.

ایران مشکلاتی زیرساختی در بخش توسعه و تجارت دارد، مشکلاتی که در تورم و نرخ ارز بی‌تأثیر نیستند. بر این اساس نمی‌توان تنها عامل عدم پیشرفت اقتصادی ایران را مسئله تحریم‌ها و تنها منجی حل مشکلات را توافقات هسته‌ای دانست. مشکلات در سیستم بانکی و وابستگی بیش از حد اقتصاد ایران به صادرات نفتی مشکلی نیست که به واسطه لغو تحریم‌ها از بین برود.

خوشحال‌کننده، اما ناکافی

خبرگزاری رویترز، ضمن پوشش دادن خبرهای مرتبط به تصمیم شورای حکام، این اتفاق را یک پیروزی برای اقتصاد ایران تلقی می‌کند؛ یک پیروزی بزرگ اما ناکافی. ایران نسبت به سال‌های اخیر، به کم‌تنش‌ترین شرایط ممکن در سطح بین‌المللی رسیده است این آرامش ارزش جشن گرفتن را دارد ولی این آرامش برای پیشرفت اقتصادی کافی به نظر نمی‌رسد.

ایران برای رسیدن به بازده‌های اقتصادی کوتاه و بلند‌مدت، به برنامه‌ریزی و فعالیت گسترده نیاز دارد.خبرگزاری العالم نیز در دیدگاهی مشابه معتقد است، آنچه ایران را به شادی کامل می‌رساند توسعه زیرساخت‌های بخش تولید و کاهش وابستگی تولید و صادرات به بخش دولتی است.

توسعه مناسبات اقتصادی و سیاسی

بنابر اعتقاد کارشناسان اقتصاد خاورمیانه در خبرگزاری سی‌ان‌ان، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای ایران پس از قطعنامه شورای حکام، توسعه روابط و مناسبات سیاسی و اقتصادی خواهد بود. این فرصت چه در کوتاه‌مدت و چه در بلند‌مدت ارزش بسیاری دارد. ترمیم روابطی که سال‌هاست آسیب دیده‌اند برای آینده اقتصاد ایران بسیار مهم است. خبرگزاری الشرق‌الاوسط نیز در گزارش اخیر خود احتمال افزایش قدرت اقتصادی ایران در خاورمیانه و شدت گرفتن رقابت بین کشورهای حوزه خلیج فارس را بازتاب داده است.

نشریه یواس‌تودی، با موضع‌گیری نسبتا منفی در خصوص رأی شورای حکام و توافقات هسته‌ای، می‌نویسد:پیروزی‌های اخیر ایران در جلب نظر جامعه بین‌الملل در حکم از دست دادن اهرم فشار و کنترل این کشور است. توسعه روابط با قدرت‌های بزرگ جهانی و به‌ویژه کشورهای اروپایی از نکاتی است که ایران در سیاست‌های آتی خود به آنها تأکید خواهد کرد. افزایش توان نظامی ایران در منطقه دیگر نتیجه‌ای است که در کوتاه‌مدت رخ خواهد داد.

عمده اثرات کوتاه‌مدت لغو تحریم‌ها

پایگاه خبری المانیتور تعدادی از دستاوردهای کوتاه‌مدتی را که احتمال می‌رود پس از توافقات هسته‌ای و بسته شدن پرونده هسته‌ای ایران، ایجاد شوند، تحلیل کرده است:

*یکی از مثبت‌ترین اثرات کوتاه‌مدت توافق، افزایش امنیت روانی و حرفه‌ای برای فعالان اقتصادی، به‌ویژه واردکنندگان و صادرکنندگان است. آزاد شدن واردات از کشورهای غربی و توسعه زیرساخت‌های تولید می‌تواند به‌عنوان گامی مهم برای پیشرفت اقتصادی ایران ارزیابی شود. این واردات به پر شدن شکاف‌های تولید که در طول سال‌های تحریم ایجاد شده بودند، کمک می‌کند.

*در بازه زمانی حدود سه تا پنج سال آتی ایران می‌تواند در سایه واردات برنامه‌ریزی شده و منسجم، ظرفیت‌های تولید داخلی را ارتقا بخشیده و نرخ صادرات کشور را افزایش دهد.

*افزایش ظرفیت‌ها در بخش صادرات نفتی و بازگشت به رقم 4 میلیون بشکه در روز و افزایش ظرفیت‌های تولید و صادرات گاز در منطقه یک گزینه مهم برای اقتصاد ایران است، به‌ویژه آنکه برخی کشورها مثل عراق و لیبی در خصوص صادرات نفتی با اختلافاتی عمده روبه‌رو هستند.

*جذب سرمایه‌های خارجی و ایجاد و توسعه شرکت‌های چند ملیتی از دیگر دستاوردهایی است که می‌تواند به سرعت در ایران به بهره‌برداری برسد. توسعه صادرات و واردات مکمل فعالیت شرکت‌های بین‌المللی در ایران خواهد بود و در صورت حفظ روابط و مناسبات اقتصادی مناسب با کشورهای غربی، ایران می‌تواند با توسعه بخش خصوصی و حمایت از سرمایه‌گذاران این بخش، خاطری آسوده نسبت به اقتصاد بخش بین‌الملل داشته باشد.