تأثیر خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بر توافق هسته ای بررسی می شود / برگزیت؛ بی تأثیر بر نتایج برجام

خروج انگلیس از اتحادیه اروپا از طریق برگزاری رفراندوم، یک حادثه کم نظیر تاریخی است که می تواند مبدأ تعیین تاریخ حوادث بین المللی قرار بگیرد و حتی بعدها گفته شود حادثه ای قبل از خروج انگلیس یا بعد از خروج انگلیس روی داده است.

طبیعی است که برگزیت، علاوه بر تأثیر مستقیم بر بازارها، ارزها و اقتصاد جهان، بر توازن در سطح اروپا و در سطح بین المللی نیز تأثیر خواهد داشت. در این میان شاید موضوعی که برای ما بیش از هر موضوعی اهمیت داشته باشد، تأثیر خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بر توافق هسته ای باشد.

این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران معتقدند برگزیت تأثیر قابل توجهی بر توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 نخواهد داشت، زیرا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به معنای خروج این کشور از تعهدات خود نیست و تعهداتی که این کشور در قالب توافق هسته ای دارد، سر جای خود خواهد بود.

در عین حال کارشناسان بر این باورند باوجود خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، سیاست های کلی و کلان این کشور موضوعی نیست که دچار تغییرات اساسی شود. «فرصت امروز» در این گزارش تأثیر خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بر توافق هسته ای را بررسی کرده است.

***

علی قانع:

سیاست های کلان بریتانیا تغییر نمی کند

علی قانع، عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران و عضو هیات مدیره فدراسیون صادرات انرژی معتقد است که باوجود خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا سیاست های کلی و کلان این کشور موضوعی نیست که دچار تغییرات اساسی شود و مسئله توافق هسته ای هم از جمله آنهاست.

برخی معتقدند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا می تواند بر توافق هسته ای تأثیر بگذارد و برخی دیگر اعتقاد دارند که این رویداد تاریخی نمی تواند تأثیری بر برجام بگذارد. شما با کدام یک از این نظریات موافق هستید؟

امروزه در دنیا موضوع دهکده جهانی مطرح است و ارتباطات در دنیای امروز بسیار به هم نزدیک است. اگر با این فرضیه به این موضوع نگاه کنیم طبیعتا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و همچنین سایر مسائلی که در اطراف ما اتفاق افتاده است، می تواند بر وضعیت کشورمان در ابعاد مختلف و از جمله توافق هسته ای و برجام تأثیر بگذارد.

به نظر شما خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا می تواند توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 را متزلزل و شکننده کند؟

معمولاً صحبت هایی را که در جریان انتخابات ها و رفراندوم ها مطرح می شود را نباید جدی گرفت، زیرا این صحبت ها مصرف انتخاباتی دارد و ممکن است سخنان زیادی مطرح شود. نمونه بارز این موضوع سخنان اخیر دونالد ترامپ است که حتی بسیاری را ترسانده است اما در صورتی که این فرد به عنوان رئیس جمهور آمریکا وارد کاخ سفید شود باید آن زمان دید که چه تفکراتی دارد و چه اقداماتی را انجام می دهد.

در همین رابطه در آن مقطع زمانی که می خواستند رفراندوم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را برگزار کنند سخنانی در مورد برجام هم مطرح شد اما این موضوعات تعیین کننده نیست و قاعدتاً پس از تشکیل کابینه جدید انگلیس هم، این کشور مجبور است که به تعهدات بین المللی خود پایبند باشد و این تعهدات بین المللی است که اجازه نخواهد داد کشورها به شکل مستقل هر کاری که می خواهند انجام دهند.

باید به این موضوع توجه داشته باشیم که باوجود خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا سیاست های کلی و کلان این کشور موضوعی نیست که دچار تغییرات اساسی شود و مسئله توافق هسته ای هم از جمله آنهاست.

برخی معتقدند به دنبال خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا میدان داری آمریکا در مسئله توافق هسته ای و اجرای مفاد آن پررنگ تر خواهد شد. شما این موضوع را تا چه اندازه محتمل می دانید؟

در سیاست موضوعی که وجود دارد این است که تمام کشورها می خواهند در هر حال امتیاز لازم را بگیرند و اگر از این نظر به این موضوع نگاه کنیم، ممکن است این اتفاق رخ بدهد. البته ما هم اگر بتوانیم عاقلانه رفتار کنیم و در دنیا طرف های پر قدرت را در جبهه خودمان داشته باشیم، طبیعتا تأثیر چنین کشورهایی بسیار مهم خواهد بود.

به عبارت دیگر اگر بتوانیم افکار عمومی دنیا را با خود همراه کنیم، به نفع مان خواهد بود و تأثیر خودمان را خواهیم گذاشت. آنچه مسلم است بریتانیا تعیین کننده سیاست کلی جهان در تمام زمینه ها نیست و تنها یک کشور است مانند کشورهای دیگر اما کشور قدرتمندی است و توان تأثیرگذاری بالایی دارد اما کشور ما هم می تواند تأثیرات خود را بگذارد.

***

علی اصغر جمعه ای:

ایران از فرصت برگزیت استفاده کند

علی اصغر جمعه ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان معتقد است کشورمان باید بتواند از فرصت برگزیت استفاده کند و حتی شرایطی را به وجود بیاورد که کمی فشارهای آمریکا را از این طریق کمرنگ کند.

انگلیس از کشورهای تأثیرگذار در روند مذاکرات هسته ای و حصول توافقات بود. با توجه به اینکه بحث خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا مطرح است، به نظر شما این موضوع می تواند تأثیری بر توافقات هسته ای ایران و اجرای برجام داشته باشد؟

من تصور می کنم که خارج شدن بریتانیا از اتحادیه اروپا نمی تواند اثر منفی و خاصی داشته باشد. کشور انگلستان خود را از ایام قدیم یک قدرت و دارای اثرگذاری در دنیا می داند، همان طور که به آن لقب استعمار پیر را داده اند و بنابراین برداشت شخصی من این است که اگر ما بتوانیم از این فرصت استفاده کنیم و زیرکی به خرج بدهیم، شاید به نفع ما باشد که اندکی فشارهای آمریکا را از این طریق کمرنگ کنیم.

بنابراین شما معتقدید خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نمی تواند بر توافق هسته ای ایران چندان اثرگذار باشد؟

اگر حتی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا مشکلاتی را هم برای توافق هسته ای به وجود بیاورد، از این اوضاع نامناسب تر نمی شود که باوجود توافقات خوبی که در برجام حاصل کرده ایم، آمریکا در حال به هم زدن برخی معاملات است و مسائل دیگری مانند حقوق بشر و دفاع موشکی ایران را مطرح می کند. این در حالی است که شرکت ها و کشورها و حتی بانک های اروپایی این ریسک را نمی کنند که مورد تحریم و فشار آمریکا قرار بگیرند.

همچنین اگر نگاهی به معاملات هواپیماهای بویینگ داشته باشید متوجه می شوید که شرکت بویینگ مشکلی برای معامله با ایران نداشت اما به محض آنکه کنگره آمریکا این موضوع را اعلام کرد که هواپیمای بویینگ هم می تواند موشک حمل کند، شرکت بویینگ هم دچار تردیدهایی شد.

در همین رابطه اگر بتوانیم به نحوی که حاکمیت و سیاستمداران می دانند از شرایط استفاده کنیم و مقداری قوت قلب به اروپایی ها بدهیم، کشور انگلیس هم در شرایط پساتحریم وارد برخی معاملات با ما خواهد شد.

برخی معتقدند برگزیت می تواند اقتصاد دنیا را متزلزل کند و حتی رئیس جمهوری آمریکا در این زمینه اظهارنظری داشته است. این نگرانی ها تا چه اندازه می تواند بجا باشد؟

برگزیت نمی تواند اقتصاد دنیا را متزلزل کند بلکه می تواند اثرگذار باشد به این عنوان که انگلیس نقش آفرینی بیشتری در بازی های اقتصادی داشته باشد و ارتباطات بیشتری را برقرار کند. به این معنا که تقریباً میدان داری آمریکا در مسائل اقتصادی را می تواند متزلزل کند.

زمانی که بریتانیا عضو اتحادیه اروپا بود، ملزم به رعایت قواعدی بود که اتحادیه اروپا آنها را تصویب می کرد اما در حال حاضر که این کشور از اتحادیه اروپا منفک می شود بر مبنای سیاست و منافع خود اقدام به نقش آفرینی می کند و ممکن است در کوتاه مدت هم خودش کمی ضرر کند ولی همان طور که اشاره کردم، می تواند براساس منافع خودش نقش آفرینی کند.

***

مسعود دانشمند:

بریتانیا از تعهدات هسته ای خود خارج نمی شود

مسعود دانشمند، عضو اتاق بازرگانی تهران معتقد است خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به معنای خروج این کشور از تعهدات خود نیست و تعهداتی که این کشور در قالب توافق هسته ای دارد، سر جای خودش است.

برای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تبعات و آثار مثبت و منفی اقتصادی و سیاسی بسیاری بر شمرده می شود. از آنجا که در موضوع توافق هسته ای یکی از طرف های اصلی ایران، کشور انگلستان بود، مسئله خروج این کشور از اتحادیه اروپا می تواند چه تأثیری بر برجام داشته باشد؟

تصور من این است که تفاوت چندانی نمی کند، زیرا ما با اتحادیه اروپا قرارداد نبسته ایم و با کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان به علاوه آمریکا، چین و روسیه به توافق رسیدیم. از آنجا که سه کشور از میان این شش کشور جزو اتحادیه اروپا بودند و به  هر حال از آنجا که این اتحادیه به عنوان حافظ منافع همه کشورهای اروپایی عضو است، در کنار اینها قرار گرفته بود.

اما خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به معنای خروج انگلیس از تعهدات خود نیست و تعهداتی که این کشور در قالب توافق هسته ای دارد، سر جای خودش است و همچنین توافقاتی که کشور ما در قالب برجام دارد، سر جای خودش است.

قاعدتاً خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا مدت زمانی به طول خواهد انجامید. در این مدت ممکن است مسئله برجام متاثر از این رویداد شود؟

این در حالی است که خروج انگلیس از اتحادیه اروپا حدود دو سال طول خواهد کشید، زیرا نخست وزیر جدید انگلیس وزارتخانه جدیدی را به نام وزارت خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تأسیس کرده است و تا زمانی که این وزارتخانه شکل بگیرد و آغاز به کار کند و جدایی اتفاق بیفتد به نظر می رسد که حدود دو سال به طول بینجامد. بنابراین در این دو سال نمی تواند اتفاق چندانی برای ما رخ دهد.

مسائل کشورمان در مورد برجام با اتحادیه اروپا قابل حل است و پیچیدگی های خاصی ندارد. به عبارت دیگر چه انگلیس در اتحادیه اروپا باقی بماند و چه از آن خارج شود و چه در پروسه جدا شدن از این اتحادیه باشد، تغییری در این تعهدات و قرار و مدارهایی که بین ایران و اتحادیه اروپا و کشور انگلستان وجود دارد، ایجاد نمی شود.

پیش از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بیشتر بانک ها برای سرمایه گذاری در داخل ایران مردد بودند و پیش بینی می شود پس از خروج انگلیس این تردید بیشتر شود. تحلیل شما در رابطه با این موضوع چیست؟

تأثیری ندارد، زیرا از ابتدا انگلیس به آمریکا چسبیده بود و الان هم چسبیده است، بنابراین هر تصمیمی که آمریکا بگیرد، انگلیس هم دنباله رو آن است. در حال حاضر که نظام بانکی آمریکایی هم با ما کار نمی کند، نظام بانکی انگلیس هم با ما کار نمی کند. بنابراین تصور می کنم که چه انگلیس در اتحادیه اروپا باقی بماند و چه از آن خارج شود، به نوعی دنباله رو تصمیمات آمریکاست و در این میان کشور آلمان سعی می کند نقش متعادل کننده ای را بین اروپا و آمریکا بازی کند.

روسیه و چین هم که نقش های متفاوتی را دارند و بنابراین تصور نمی کنم خروج انگلیس یا تداوم حضور آن در اتحادیه اروپا تأثیری داشته باشد. در مجموع خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا هیچ تأثیری بر توافق هسته ای و برجام ندارد و همان وضعیت سابق حاکم خواهد بود.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com