بخش خصوصی، ضمانت دولت و بانک مرکزی را می‌خواهد

شمارش ورود هیات‌های خارجی به ایران اندک‌اندک به 200 نزدیک می‌شود، رقمی که با وجود مدت کوتاه برجام در ایران به گفته بسیاری از کارشناسان کمتر کشوری تجربه کرده است. در این مدت بازار تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران بررسی شد و شاید این شناسایی نه تنها برای خارجی‌ها تازگی داشت، که چشم داخلی‌ها را هم به واقعیت‌های روز جهان باز کرد. اما در نهایت نشست و برخاست با این هیات‌ها که از 20 تا 300 نفر را در خود جای داده بود، به چه جاهایی رسید.

رئیس اتاق ایران معتقد است، در مورد جذب سرمایه‌گذاری مشترک بخش خصوصی و خارجی‌ها باید منطقی‌تر بود و به نظر می‌رسد امروزانتظارات از این بخش نابجاست. محسن جلال‌پور در گفت‌وگوی کوتاه زیر با «فرصت امروز» گذری دارد بر روند ورود هیات‌ها و از مهم‌ترین انتظارش از دولت گفته است.

***

هیات‌های زیادی به ایران آمدند و به نظر می‌رسد همه در انتظار اجرایی شدن تفاهم‌نامه‌ها و قراردادها هستند، بخش خصوصی در حال حاضر در چه مرحله‌ای است؟ 

ما سه مرحله کاری را با هیات‌ها جلو رفتیم. یک مرحله روزهای اول بعد از تفاهم که در سال 94 شکل گرفت. مرحله اول شناخت و بررسی بازار ایران برای خارجی‌ها، فقط رفت‌و‌آمد و گفت‌وگو بود و کمتر به تفاهم رسید؛ مرحله دوم از 26 دی ماه روزاجرایی شدن برجام شکل گرفت. دراین زمان تمام هیات‌هایی که آمدند همه بررسی‌ها را انجام داده و مذاکرات انجام شده بود و آماده برای امضای تفاهم‌نامه بودند و در این مرحله تفاهم‌نامه‌های زیادی امضا شد.

در مرحله سوم که هم‌اکنون در جریان است تفاهم‌نامه‌ها به قرارداد تبدیل شد. بخش خصوصی در این مرحله که حدود یک تا یک ماه و نیم از آن گذشته قراردادهایی داشته است. آنچه که در سفر به ایتالیا و فرانسه اتفاق افتاد و سفرهای دیگری که اتاق ایران به آلمان و ارمنستان و الجزایر داشت، به قرارداد و کار اجرایی انجامید، ایتالیا، اتریش، فرانسه و آلمان قراردادهای جدی را با ایران بستند. بخش خصوصی قراردادهای خوبی را در بخش خودرو‌سازی داشته و اخیرا هم کره‌ای‌ها درحوزه‌های نفتی، معدنی و صنعتی قراردادهای خوبی با فعالان اقتصادی ایران داشتند.

رئیس‌جمهوری این کشور از اختصاص بسته‌ای 25میلیارد دلاری در سرمایه‌گذاری خارجی خبر داد و از بخش خصوصی دو کشور خواسته بود از این بسته استفاده کنند، بخش خصوصی چه برنامه‌ای برای استفاده از این فرصت دارد؟

براساس آماری که سازمان سرمایه‌گذاری داد و قراردادهایی که با کره‌ای‌ها امضا شده است، یکی با اگزیم بانک 8میلیارد دلار و دیگر 5میلیارد دلار بایکی از شرکت‌های پوشش بیمه‌ای این کشور امضاء شده است. با این قراردادها، چه شرکت‌های کره‌ای که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند و چه طرح‌هایی که با برند کره‌ای‌ها یا کالای کره‌ای شرکت‌های ایرانی سرمایه‌گذاری می‌کنند و نیاز به فاینانس دارند می‌توانند از این منبع استفاده کنند.

برخی قضاوت‌ها در مورد زمان اجرایی شدن این قراردادها وجود دارد، اینکه سرانجام نتایج آن چه زمانی دیده می‌شود و دیگر اینکه آیا تا به حال اتفاق خاصی در مشارکت برای سرمایه‌گذاری برای بخش خصوصی افتاده است؟ فکر می‌کنید، قراردادهای سرمایه‌گذاری چه وقت به مرحله اجرایی می‌رسد؟

پروسه سرمایه‌گذاری پروسه زمان‌بری است. به طور منطقی قراردادها در زمان کوتاهی به مرحله اجرا نمی‌رسد. اما اینکه اتفاقی نیفتاده است حرف نادرستی است. ما در زمان‌های گذشته قراردادهای جدی داشتیم و برخی هم به اجرا رسیدند. در برخی شهرک‌های صنعتی و فولاد‌سازی برخی از این قراردادها به اجرا رسیده است. مثلا در سفر به ایتالیا یک قرارداد بین بوتیا از بزرگ‌ترین هلدینگ‌های خاورمیانه و شرکت‌های ایتالیایی اتفاق افتاد که در هفته گذشته به گفته مدیرعامل آن، کارهای اجرایی را شروع کردند. اینکه اظهار می‌شود تا حالا کاری انجام نشده و این سرمایه‌گذاری در حجم بالایی باید انجام شود انتظار بی‌جا و غیر‌منطقی است.

اما ما هنوز اطلاعات منسجمی در خصوص ظرفیت و سرمایه بخش خصوصی برای جذب سرمایه خارجی در دسترس نداریم، چرا؟

بخش خصوصی ما آنقدر توانمند نشده و آمادگی ندارد. کارهای بزرگی که امروز در کشور در حال انجام است یا قرار است اتفاق بیفتد به یک بخش خصوصی قدرتمند‌تر و بزرگ‌تر نیاز دارد. مسئله مهم دیگری که در مورد بخش خصوصی باید بگوییم این است که پشتیبانی‌هایی که از بخش خصولتی، دولتی و نیمه دولتی شده و وجود دارد، از بخش خصوصی نشده است. یکی از گلایه‌ها و اعتراضات ما به دولت این است که بخش خصوصی توسط بانک‌ها تایید نمی‌شود و شرایط مناسبی ندارد، فعالان این بخش حتی در سال‌های گذشته نتوانستند سرمایه‌شان را به روز کنند و از نظر کفایت سرمایه مشکل جدی دارند.

دولت باید به میدان بیاید و ضمانت و فاینانس بانک‌های ما را تضمین کند. این کار در ادوار گذشته هم اتفاق افتاده است. اما امروز بانک مرکزی و دولت در تضمین سرمایه بخش‌خصوصی پشت این بخش نیست و این نگرانی جدی ما است. اگر کارهایی که ما در حال پیش بردن آنها هستیم، توسط دولت و بانک مرکزی که تضمین نهایی توسط آنها انجام می‌شود، اتفاق نیفتد ما دوباره اول راه هستیم و نمی‌توانیم کارمان را پیش ببریم بنابراین توقع داریم دولت و بانک مرکزی بخش خصوصی را هم مثل شرکت‌های دولتی و خصولتی پشتیبانی کند و بانک مرکزی ضمانت‌های لازم را داشته باشد، چون بدون این مسئله شرایط برای مشارکت بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری‌ها مناسب نخواهد بود.

* ارتباط با کارشناس: minoo.galeh@gmail.com