بخش تولید در حال جان گرفتن است

در یک سال گذشته یکی از مهم‌ترین محورهای انتقاد به شبکه بانکی کشور، موضوع ارائه تسهیلات به بخش تولید بود که مقام‌های ارشد کابینه نیز در صف نخست انتقاد کنندگان قرار داشتند. این فشارها در حالی بود که بانک‌ها به دلیل فشارهای ناشی از تحریم و کاهش درآمدها از این ناحیه، توان تسهیلات‌دهی کمتری یافته بودند اما در نیمه دوم سال 93 بود که بانک مرکزی با ارائه دستورالعملی به بانک‌ها تلاش کرد روند ارائه تسهیلات به بخش تولید را مدیریت کند تا تسهیلات به بخش‌هایی ارائه شود که در اولویت‌های در نظر گرفته شده قرار دارند. اکنون ولی‌الله سیف معتقد است که با تدابیر اتخاذ شده در بانک مرکزی برای ارائه تسهیلات به واحدهای تولیدی، رفته رفته بازار این تولیدکنندگان در حال رونق است. وی در این باره گفت: با اولویت‌بندی‌های بانک مرکزی واحد‌های تولیدی درحال جان گرفتن هستند به‌طوری که در سال 93 معادل 60.7 درصد تسهیلات با هدف تامین مالی سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی اختصاص یافت که 80.9 درصد از این رقم، در اختیار بخش صنعت و معدن قرار گرفت. 

سیف با بیان اینکه مقایسه عملکرد بخش صنعت و معدن از تولید ناخالص داخلی با سهم این بخش از کل تسهیلات پرداختی شبکه بانکی حاکی از عنایت جدی سیاست‌گذار پولی به تامین مالی واحد‌های صنعتی است، اظهار داشت: درحالی که سهم ارزش افزوده بخش صنعت و معدن از تولید ناخالص در 9ماهه نخست سال 93 بدون احتساب نفت معادل 20.7 درصد بود، سهم این بخش از کل تسهیلات پرداختی در همین سال به 31.2 درصد رسید. سیف در ادامه با اشاره به برآورد اولیه توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها به بخش‌های مختلف اقتصادی طی سال 93 که حدود 280هزار میلیارد تومان برآورد شده بود، گفت: در سال گذشته با رشد 44.5درصدی، 341 هزارمیلیارد تومان به بخش‌های مختلف اقتصادی تسهیلات اعطا شد که سهم بخش‌های تولیدی 50.5 درصد بود که سهم این فعالیت‌ها از تولید ناخالص داخلی کشور بدون احتساب نفت، در 9ماهه سال 93 حدود 40 درصد بوده که نشان‌دهنده عملکرد مناسب نظام بانکی در تامین مالی فعالیت‌های تولیدی است. سیف ضمن بیان اینکه مقام معظم رهبری راه مقابله با محدودیت را صرفه‌جویی، توجه به اولویت‌ها و تخصیص بهینه منابع می‌دانند، افزود: سیستم بانکی با تأسی از فرمایشات ایشان باید منابع را به‌صورت بهینه و هدفمند صرف فعالیت‌هایی کند که تاثیر بیشتری بر رشد اقتصاد و تولید دارد.

بسته مشکلات نظام بانکی

دکتر حمید نوریان، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: ارزیابی عملکرد بانک‌ها در ارائه تسهیلات به بخش تولید را باید در کنار بسته‌ای از مشکلات شبکه بانکی کشور دید. خود بانک مرکزی هم اذعان دارد در حال حاضر بانک‌ها در وضعیت مناسبی از نظر بدهی به بانک مرکزی قرار ندارند. رشد بدهی به بانک مرکزی با توجه به سود روزشمار آن تهدید‌کننده توان تسهیلات‌دهی بانک‌هاست، چون بانک‌ها مجبور می‌شوند برای رهایی از فشار سود روزشمار دست به عملیات‌های مالی بزنند و تمرکزشان بر تسهیلات‌دهی کاهش می‌یابد.

وی افزود: یکی از مشکلات مهم نظام بانکی این است که تنها راه تامین سرمایه در کشور بانک‌ها هستند. هر بخشی از اقتصاد که با فشار یا معضلی رو‌به‌رو می‌شود راه بانک‌ها را درپیش می‌گیرد.به گفته رییس‌جمهور بازار سرمایه بنا بود که بخشی از تامین سرمایه شرکت‌ها را بر عهده بگیرد و در لایحه خروج از رکود همبندی جداگانه در این مورد دیده شد اما برآیند عملکرد دولت در قبال بازار سهام این بوده که این بازار در دست نوسانگیران رها شده است و نوسانگیرها اجازه رشد و ثبات به بازار نمی‌دهند. متاسفانه این نوسانگیرها شامل بزرگ‌ترین حقوقی‌ها هم می‌شود. این کارشناس تاکید کرد: بانک مرکزی هنوز نتوانسته است به راهکاری مطمئن برای کاهش معوقات بانکی برسد. با وجودی که در این‌باره مکرر هشدار داده می‌شود اما آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد معوقات بانکی در حال افزایش است و در عمل بانک مرکزی در این باره نتوانسته هیچ برنامه موثری را به اجرا بگذارد.

ضعف بانک مرکزی

محمد باقر پروین، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: عوامل مختلفی موجب کاهش کارآمدی نظام بانکی شده است. به طور مثال تحریم‌ها شرایطی را به وجود آورده‌اند که بانک‌ها از انجام معمول‌ترین عملیات‌های مالی در سطح جهانی محروم هستند و بافشارهای زیادی از این ناحیه مواجه هستند. علاوه بر این با توجه به ضعف نظارت‌های بانک مرکزی، وقوع اختلاس در چند بانک دولتی نیز ضربه جبران‌ناپذیری به منابع بانک‌ها زده است. مجموعه این عوامل موجب شده توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها به بخش تولید کاهش یابد.

وی در مورد راهکارهای این وضعیت گفت: برای رفع این مشکلات باید دو راهکار کوتاه و بلند‌مدت را در نظر گرفت. در کوتاه‌مدت دولت باید شرایطی را رقم بزند که بدهی‌هایش را به بانک‌ها بپردازد و از این رفتار که در ازای بدهی، واحد تولیدی زیان‌ده به بانک‌ها بدهد دست بردارد. چنین رفتاری فقط می‌تواند منجر به انتقال مشکل از یک بخش به بخش بانکی شود. دولت باید رفتارهای خود را در قبال نظام بانکی اصلاح کند و به رویکرد حمایتی روی بیاورد و اجازه دهد بانک‌ها با سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف به سمت درآمدزایی حرکت کنند.

وی افزود: راهکار بلند‌مدت این است که دولت به سمت تقویت بانک مرکزی حرکت کند. ضعیف بودن بانک مرکزی موجب شده است این نهاد نتواند به وظایف خود به درستی عمل کند. تا زمانی که ما با یک بانک مرکزی ضعیف روبه رو هستیم چرخه مشکلات معوقات بانکی و اختلاس‌های ادواری تکرار می‌شود. بانک مرکزی باید توان مقابله با عوامل تهدید‌کننده نظام بانکی را داشته باشد اما در شرایطی فعلی چنین توانی را در بانک مرکزی سراغ ندارم.