بالا رفت اما بالا نمی‌ماند

قیمــت نـفت‌خام روز گذشته با فوت پادشاه 90ساله عربستان سعودی، 7/1 دلار افزایش یافت. این اتفاق بیانگر آن بود که سیاست‌های عربستان تاثیر بسیار زیادی در تعیین قیمت بهای نفت‌خام دارد و به دلیل متاثر بودن قیمت نفت‌خام از عوامل متعدد نمی‌توان به این افزایش امیدوار بود، زیرا کارشناسان این حوزه نیز بر این عقیده‌اند. 

با مرگ پادشاه عربستان همهمه‌ای در بازار نفت‌خام ایجاد شده است. نگاه مثبت از افزایش یافتن قیمت نفت خبر می‌دهد و نگاه منفی از تداوم کاهش قیمت، اما بدون‌شک، پیش‌بینی برای این موضوع بسیار دشوار است، زیرا در حال حاضر با وجود عرضه مازاد نفت‌خام از سوی کشورهای صادرکننده نفت‌خام؛ در بازار نفت‌خام شاهد آن هستیم که عرضه و تقاضا به یک تعادل رسیده است. کشورهایی که از این رخداد متضرر شده‌اند آرزو دارند، بار دیگر قیمت نفت افزایش حداقلی داشته باشد. 

براساس آخرین اعلام صندوق بین‌المللی پول، صادرکنندگان نفت خاورمیانه و آسیای مرکزی در سال جاری میلادی به دلیل افت بهای نفت ممکن است تا ٣٠٠ میلیارد دلار زیان کنند. این میزان معادل ٢١ درصد از تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج فارس است. کشورهایی که به‌شدت به صادرات نفتی وابسته هستند، از جمله قطر، عراق، لیبی و عربستان سعودی بیش از دیگران از کاهش ٥٠درصدی بهای نفت، آسیب خواهند دید. در این شرایط پادشاه جدید می‌تواند با تغییر سیاست‌‌های خـــود از ضرر میلیــاردی کشــورهـــای صــادرکننده جلوگیری کند اما سوال اینجاست که این موضوع چقدر می‌تواند، عملیاتی شود. 

سیاست‌های عربستان در نفت تغییر نمی‌کند

نرسی قربان، کارشناس ارشد در حوزه بین‌المللی نفت، درباره تاثیر مرگ پادشاه عربستان بر بازار قیمت نفت به «فرصت امروز» می‌گوید: «سیاست‌های کشور عربستان تعیین شده و هر فردی که روی کار بیاید، این سیاست را ادامه می‌دهد. پادشاه جدید عربستان نیز ادامه‌دهنده سیاست‌هایی است که به نفع این کشور است. البته این شخص در اظهار نظر جدید خود نیز اعلام کرده ادامه‌دهنده سیاست‌های قبلی کشور خود است. آنچه مسلم است این رویداد تاثیر موقتی در قیمت نفت‌خام دارد، همان‌طور که شاهد افزایش کمی آن بودیم این در حالی است که به اعتقاد من این وضعیت موقت است.‌»

وی می‌افزاید: «هم‌اکنون بازار نفت‌خام به تعادل رسیده و به نظر می‌رسد عرضه و تقاضا برابر شده است. عدم کاهش در عرضه نفت‌خام از سوی کشورهای اوپک تنها به خواست کشور عربستان نبود و اعضای اوپک به این موضوع رأی مثبت دادند. از این رو، نمی‌توان امیدوار بود که مرگ یک پادشاه بر افزایش دائمی و صعودی قیمت نفت‌خام تاثیر مستقیمی داشته باشد. گرچه معتقدم تغییرات سیاسی از جمله تحولات در سوریه، ‌یمن و داعش ارتباط تنگاتنگی با سیاست‌های عربستان سعودی خواهد داشت.»

نرسی قربان، با اشاره به اینکه کاهش قیمت نفت در چند ماه اخیر موجب شده تا400حوزه نفتی با وجود هزینه‌های میلیاردی از دایره رقابت خارج شود، ‌می‌گوید: «اگر امروز با وجود کاهش قیمت، نفت شیل همچنان در بازار عرضه می‌شود، به دلیل پیش‌فروش ‌است که پیش از کاهش قیمت نفت صورت گرفته است، بدون شک این موضوع موقت خواهد بود.‌»

نفت به 80 دلار هم می‌رسد

مــرتضی بهـــروزی‌فــر، کارشناس سیاسی حوزه نفت وگاز نگاه دیگری به این مسئله دارد. وی به قدرت عربستان در تولید مازاد روزانه یک تا دو میلیون بشکه نفت اشاره می‌کند و به «فرصت امروز» می‌گوید: «‌اگر هم‌اکنون بهای هر بشکه نفت‌خام بیش از 55‌درصد در مدت زمان کمتر از یک‌سال افزایش یافته، تنها به دلیل قدرت این کشور است، زیرا عزم عربستان برای کاهش قیمت بود و با وجود خسارت‌های زیادی به بودجه‌اش توانسته، همچنان به سیاست تعیین شده خود ادامه دهد.‌»

وی می‌افزاید: «هم‌اکنون قیمت نفت‌خام اقتصادی نیست و اگر مسائل سیاسی تغییر یابد و عربستان بخواهد با شرایط داخلی این کشور برای انتقال قدرت متشنج شود، پیش‌بینی من بر این است که قیمت نفت‌خام می‌تواند تا 80 دلار افزایش یابد. اما اگر وضعیت داخلی این کشور آرام باشد و سیاست پادشاه جدید هم‌راستا با پادشاه قبلی باشد، قیمت نفت‌خام همچنان غیراقتصادی خواهد بود.‌»

بدون شک، آینده مبهم بازار نفت‌خام تابع عوامل متعددی است و نمی‌توان آن را به یک عامل وابسته کرد. گرچه همه می‌دانند که کشور عربستان به‌عنوان قدرت نخست در اوپک و سهمی یک سومی؛ وزنه‌ای است که می‌تواند آینده قیمت نفت‌خام را تغییر دهد. 

افزایش قیمت نفت روانی است

محمد علی خطیبی، مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت با اشاره به اینکه افزایش کنونی نفت‌خام به دلیل تاثیر روانی مرگ پادشاه عربستان است و نمی‌تواند دائمی باشد، به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «مرگ پادشاه عربستان در کاهش یا افزایش قیمت نفت برای مدت زمانی کوتاه آن هم به دلیل تاثیر روانی حادثه امری اجتناب‌ناپذیر است اما بدون‌شک تداوم افزایشی قیمت نفت تنها نمی‌تواند به این دلیل باشد.‌» 

وی می‌افزاید: «تنها زمانی می‌توان به افزایش قیمت نفت‌خام و ثبات در این موضوع امیدوار بود که پادشاه جدید و سیاست‌های کابینه جدید بر تولید و صادرات نفت‌خام تغییر یابد. هم‌اکنون عرضه بیش از تقاضا است و مادامی که این روند ادامه یابد، قیمت نفت‌خام افزایش نخواهد داشت و چند روز آینده بار دیگر قیمت تنزل خواهد داشت.‌»

با این وجود، آینده قیمت نفت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و بسیاری از کشورهایی که اقتصاد آنها به بهای نفت‌خام بستگی دارد، با نگاه امیدوارانه به مرگ ملک عبدالله نگاه می‌کنند تا شاید بار دیگر با افزایش بهای نفت رویاهای بربادرفته‌شان رنگ حقیقت بگیرد.