بازی‌وار‌سازی و نقش آن در کسب‌و‌کارهای امروز

در دو قسمت گذشته با پدیده بازی‌وار‌سازی به‌عنوان مفهومی جدید در فضای کسب‌و‌کارهای نوین آشنا شدیم و مروری خلاصه بر جنبه روانشناسانه بازی‌وارسازی، نظام پاداش، گام‌های اصلی در بازی وارسازی، تقسیم‌بندی انواع مشتریان به منظور طراحی مناسب فرآیندهای بازی وار‌سازی، درگیر کردن ذهن مشتریان و وفادارسازی آنها و البته تهدیدات بالقوه بازی وار‌سازی در کنار مزایای متعدد و فواید جذاب آن پرداختیم و این هفته بحث را با گشودن دریچه‌ای روی مشخصه‌های دیگری از این مفهوم نو ادامه می‌دهیم:

بازی وار‌سازی و سن مشتریان

آیا بازی وار‌سازی برای همه رده‌های سنی از مشتریان ما تکنیکی کارساز است؟ امروزه تمامی افراد در سنین مختلف در معرض انواع مختلفی از مکانیک‌های بازی هستند. گسترش و نفوذ بازی در میان افراد با سنین مختلف در اجتماع امروز روندی صعودی و کاملا مشهود است. (البته خوانندگان گرامی بعد از مطالعه دو قسمت گذشته این سری از مطالب حتما توجه دارند که مُراد از بازی فقط بازی‌های ویدئویی یا انواع بازی‌های فکری یا سرگرم‌کننده نیست.)

به‌عنوان مثال استفاده از جوایز و امتیازات کارت‌های اعتباری بانکی یا کارت‌های عضویت خطوط هواپیمایی، برنامه‌های مشوق شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنت، اپراتورهای تلفن همراه، جوایز خرید فروشگاه‌های زنجیره‌ای و. . . نمونه‌های رایجی از مشارکت مشتریان با سنین و جنسیت‌های مختلف در بازی وارسازی‌های کسب‌و‌کارهای امروزی است؛ اگرچه لحاظ سن و جنسیت و دیگر فاکتورهای دموگرافیک (جمعیت‌شناسی) مشتریان در هنگام طراحی بازی برای کسب‌و‌کار شما امری مسلم و بدیهی است، مثلا چنانچه کانال ارائه ارزش (کالا یا خدمت تولیدی توسط کسب‌و‌کار شما) فقط یک وب‌سایت اینترنتی است، در نظر داشته باشید که جمعیت غالب مشتریان و بازدیدکنندگان وب‌سایت شما را احتمالا جوان‌ترها تشکیل می‌دهند یا چنانچه این کانال ارائه ارزش، یکی از شبکه‌های اجتماعی باشد، ممکن است مشتریان از یک جنسیت خاص، تعداد غالب باشند. به‌عنوان مثال آمار نشان می‌دهد که استقبال از شبکه اجتماعی Pinterest در میان دختران بیش از پسران است.

مکانیک‌های بازی

مکانیک‌های بازی به اجزا و مولفه‌های بازی اشاره دارد؛ مکانیزم‌هایی که توسط طراحان بازی برای ساختن و جذاب کردن بازی‌ها به‌کار گرفته شده و ویژگی‌هایی که سبب مراجعه مجدد کاربران وب‌سایت شما یا مشتریان سازمان‌تان می‌شود. عناصر سازنده بسیاری را می‌توان برای بازی‌ها نام برد از جمله:

* فاش‌سازی آبشاری (قطره قطره) اطلاعات در طول مراحل مختلف: برای جذاب کردن بازی بهتر است که داستان را ذره ذره آشکار کنید. بازیکن با عبور از هر مرحله به بخشی از اطلاعات دسترسی پیدا و عطش کشف باقی ماجرا وی را تهییج به ادامه بازی و ورود به مراحل بعد کند. (نمونه: http://www.globalrichlist.com)

* استفاده از حلقه بازخورد: هر عمل و حرکت بازیکن با یک عکس‌العمل مواجه شده و این چرخه مرتبا تکرار شود، مثلا در نمونه معرفی شده زیر، به کاربر نحوه تزریق مایع پرفشار به مخازن زیرزمینی جهت استخراج نفت آموزش داده می‌شود. موضوعی تخصصی که با کمک بازی‌وار‌سازی فهم آن برای مخاطب عام نیز ساده و جذاب شده است. در این وب‌سایت، با هر حرکت ماوس توسط کاربر، بخشی از فرآیند مورد اشاره به‌صورت انیمیشن نمایش داده می‌شود. (نمونه: http://www.dangersoffracking.com)

* ضرورت رجوع بازیکن در یک زمان یا مکان از پیش تعیین شده برای کسب پاداش: مثلا بذری که بازیکن می‌کارد ظرف مدت 20 ساعت به ثمر می‌رسد و در صورت عدم مراجعه بازیکن پس از 20 ساعت، محصول وی از بین خواهد رفت. به‌عنوان نمونه‌ای دیگر می‌توان کوپن تخفیف رستورانی را در نظر گرفت که تنها در صورت مراجعه مجدد مشتری ظرف یک ماه و بین ساعت 19:00 تا 21:00 معتبر خواهد بود.

* دست یافتن بازیکن به پاداش، مدال، رتبه یا غیره در صورت موفقیت: با طراحی معماهای روزانه، مشتریان خود را ترغیب به مراجعه همه روزه کنید. هر بار مشتری پاسخ درستی ارائه کند، به مجموع امتیازات وی اضافه شده و پس از کسب هر مقدار امتیاز مشخص، شایسته دریافت مدالی خاص می‌شود. مدال مذکور همیشه در کنار نام آن مشتری نمایان بوده و وی را شایسته دریافت تخفیفی از پیش تعیین شده کند.

* جریمه بازیکن در صورت شکست یا عدم رعایت اصول و قواعد: طراحی نظام جریمه در کنار نظام پاداش می‌تواند به جذابیت بازی شما بیفزاید.

* شمارش معکوس: به‌عنوان مثال استفاده از عبارات تهییج‌کننده‌ای نظیر «فقط تا انتهای مردادماه فرصت دارید تا از تخفیف ویژه تابستانی تور سفر به فلان منطقه استفاده کنید.» در کنار پکیج‌های تبلیغاتی‌تان که هر روز زمان آن در حال کاهش است، استفاده از نمایش تایمر مدت زمان باقیمانده جهت استفاده از تخفیف در کنار نام و تصویر فلان کالا در فلان فروشگاه اینترنتی نیز نمونه‌ای دیگر است.

* کشف موارد جدید در طول بازی و اکتشاف مجهولات: به‌عنوان مثال از مشتریان خود بخواهید ترکیب سس مخصوص رستوران شما را کشف کرده و جایزه دریافت کنند. تاریخچه یا معنای نام‌های عجیب غذاهای شما را یافته و بدین ترتیب لذت استفاده از محصولات ارائه شده خود را برای ایشان دوچندان کنید.

* معنای حماسی دادن به بازی: به‌عنوان مثال به کارمندان خود مرتبا القاء کنید باور داشته باشند که آنها سخت کار می‌کنند تا به نتایجی متعالی دست یابند، خدمات متعالی به اجتماع عرضه کنند و زحمات ایشان نه صرفا برای کسب درآمد و دریافت حقوق است.

* با انجام درست کاری توسط دیگری، بازیکن (مشتری ما) پاداش دریافت کند: مثالی معمول در این مورد تشویق مشتریان به دعوت از دوستان خود جهت خرید محصولات ما و دریافت پاداش ویژه است. با افزایش خرید آن دوست، میزان پاداش مشتری مذکور نیز افزایش می‌یابد. یا مثلا لحاظ امتیازات خاص برای آنها که دوستان بیشتری را به همراهی خود در طول بازی ترغیب و ترویج و دعوت می‌کنند.

* بازی بی‌پایان: به‌عنوان مثال ایجاد صفحه اعلام وضعیت آب و هوا، آخرین اخبار ورزشی، قیمت لحظه‌ای سکه و ارز که سبب مراجعات متعدد بازیکن می‌شود و پایانی ندارد.

* ایجاد ترازها و سطوح مختلف برای بازی که با دستیابی بازیکن به هر سطح، امکانات و مشخصه‌های جدیدی برای وی نمایان شود: بهتر آن است که بازی طراحی شده توسط شما تک‌مرحله‌ای نبوده و در هر مرحله، مسائل جدیدی روی مخاطب گشوده شود.

* دریافت پاداش صرفا براساس بخت و شانس: گاهی نیاز است بخشی از بازی به‌صورت چیزی از جنس قرعه‌کشی طراحی شود که بازیکن صرفا به‌طور تصادفی پاداش دریافت کند. چنین مکانیکی جذابیت و هیجان هر نوع بازی را افزایش خواهد داد.

* تسلسل و توالی تدریجی داشتن: پیشرفت تدریجی در مسیر بازی، مدت زمان حضور بازیکن و درگیری ذهنی وی (هفته گذشته در مورد این فاکتورها توضیحاتی ارائه شده بود) را افزایش خواهد داد. بازی را به‌گونه‌ای طراحی کنید که تکمیل آن یا حل معمای آن به‌صورت گام به گام محقق شود.

* طراحی چالش‌های متنوع: رفع چالش‌ها، موانع، حل معما‌ها و مسئله‌ها برای هر انسانی جذاب است؛ درصورتی‌که دشواری آن متناسب با دانش و توان بازیکن باشد. مسائل ساده برای بازیکن توانا خسته‌کننده و مسائل دشوار برای بازیکن کم‌توان، استرس‌زا هستند.

منابع مفید برای مطالعه بیشتر

خوانندگان محترمی که با مطالعه این سری از مطالب، علاقه‌مند به مطالعه بیشتر و عمیق‌تر در این حوزه شده‌اند می‌توانند به کتب ارزشمند زیر مراجعه کنند. همان‌طور که پیش‌تر نیز ذکر شد، متاسفانه منابع فارسی چندانی تا به امروز در دسترس نیست:

* Gamification By Design: Implementing Game Mechanics in Web and Mobile Apps
(Gabe Zichermann)
* Gamification Revolution
(Gabe Zichermann)
* Game-Based Marketing: Inspire Customer Loyalty Through Rewards, Challenges, and Contests
(Gabe Zichermann)
* For the Win: How Game Thinking Can Revolutionize Your Business (Kevin Werbach)
* The Gamification Toolkit
(Kevin Werbach)
* Gamify: How Gamification Motivates People to Do Extraordinary Things Hardcover (Brian Burke)

* کارشناس ارشد کسب و کار