احداث خط لوله نفت خام پاکستان – چین / بازی سیاسی چین با بازار نفت خام

سیاست‌های کشور چین در چندماه اخیر برای ایجاد تنوع خرید نفت خام از کشورهای مختلف بیانگر آن است که این کشور برای بازار نفت خام و حتی فرآورده‌های نفتی برنامه‌ریزی طولانی دارد. از دید کارشناسان، افزایش میزان واردات نفت خام و تلاش برای احداث خط لوله نفت خام پاکستان – چین که قرار است تا پایان سال 2021 به پایان برسد، موید این مهم است که در چند سال آینده شاهد بازی سیاسی و تاثیرگذار این کشور در بازار نفت خام خواهیم بود.

احداث خط لوله نفت خام از گوادر پاکستان به کشگر چین به طول 3 هزار کیلومتر از سال آینده وارد فاز عملیاتی خواهد شد و بنا به اعلام نشریه نیشن پاکستان این خط لوله تا 2021 میلادی عملیاتی خواهد شد. مطالعات و بررسی این خط براساس گفته این نشریه سه سال به طول انجامیده و قرار است این مسیر کریدور اقتصادی این دو کشور باشد.

نرسی قربان، کارشناس بین‌المللی نفت درباره این خط لوله نفت خام، به روابط حسنه دو کشور چین و پاکستان اشاره می‌کند و به «فرصت امروز» می‌گوید: ‌«کشور چین با احداث خط لوله نفت خام به دنبال تنوع سبد کالایی نفت در آینده است تا بتواند سهم بیشتری از نفت خام خلیج فارس را به خود اختصاص دهد. سیاست این کشور درباره نفت خام با افزایش واردات نفت خام نشان از تاثیرگذار بودن این کشور در بازار نفت خام در آینده نزدیک است.»

وی با بیان اینکه نمی‌توان احداث این خط لوله را اقدامی مثبت یا منفی دانست و نیاز به تحلیل دارد، می‌افزاید: «کشور چین خط لوله نفت خام از کشور قزاقستان نیز دارد و حال با احداث این خط بازارهای مختلفی را نصیب خود می‌کند. احداث این خط لوله به نوعی حمایت از کشور پاکستان نیز محسوب می‌شود، زیرا موجب اشتغال خواهد شد البته باید شرایط را برای احداث این خط لوله نفت بررسی کرد، زیرا کشور پاکستان در لوله‌گذاری خطوط گاز سابقه خوبی ندارد.»

ظرفیت این خط لوله یک میلیون بشکه در روز است و هنوز مشخص نشده که تامین کننده، این خط لوله چه کشور یا کشورهایی خواهند بود. اگرچه از ایران برای همراهی دو کشور پاکستان و چین دعوت به عمل آمده است، اما از آنجا که در مجاورت بندرگوادر که به مدت 40 سال به چینی‌ها واگذار شده است، روزانه 17 میلیون تن نفت عبور می‌کند، می‌توان پیش‌بینی کرد که تامین‌کننده این خط لوله نفت کشورهای خلیج فارس خواهند بود.

اما در این باره مرتضی بهروزی‌فرد، عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی با بیان اینکه حوزه اقتصادی نفت خام کشور چین در منطقه شرق قرار دارد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «احداث خط لوله نفت خام به غرب این کشور و انتقال آن به شرق کشور، توجیه اقتصادی ندارد، از این رو اگر چین نیاز خود به نفت خام را از طریق نفتکش‌ها از ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس به‌صورت دریایی تامین کند، مقرون به صرفه‌تر است.»

وی با بیان اینکه انتقال نفت خام برای مسیرهای طولانی توجیه اقتصادی نیز ندارد، می‌افزاید: «کشور پاکستان در شرایط امنیتی خاصی به سر می‌برد چگونه می‌توان انتظار داشت که خط لوله نفت از این کشور عبور کند آن هم در فضایی که امنیت در این کشور وجود ندارد. البته شاید تصمیم برای انتقال نفت خام از طریق خط لوله به دلیل مسائل سیاسی باشد که تعیین‌کننده این سیاست‌ها کشور چین باشد، اما معتقدم مسئله سیاست و اقتصاد از یکدیگر جدا نیستند، از این رو نداشتن توجیه اقتصادی هر سیاستی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»

کشور چین به دنبال آن است که انرژی مورد نیاز خود را در وهله اول از گاز و سپس نفت خام تامین کند، از این رو این کشور سناریوهای متعددی برای تامین نیاز خود خواهد داشت. محمدعلی صادقی، کارشناس انرژی ضمن تایید این موضوع با بیان اینکه احداث خط لوله نفت در مسافت 3هزار کیلومتری توجیه اقتصادی ندارد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «برای خطوط لوله گاز نیز مسافت طولانی تایید نمی‌شود و منطقی ندارد، از این رو نمی‌توان به اجرایی شدن این خط لوله امیدوار بود. از سویی مقصد نهایی انتقال این خط منطقه غربی است که فعالیت اقتصادی درآن شکل نمی‌گیرد و نمی‌توان انتظار داشت که با واردات یک میلیون بشکه در روز این منطقه از چین صنعتی و آباد شود.»

وی با بیان اینکه کشور چین می‌تواند از مسیرهای مختلف نیاز خود را تامین کند، ‌می‌افزاید: «هزینه سرمایه‌گذاری این خط لوله در اجرایی شدن آن مهم است، اما از آنجا که کشور چین بی‌محابا وارد میدان نمی‌شود، بنابراین می‌توان گفت که چین در اجرایی کردن این خط لوله، برنامه‌ریزی طولانی مدتی دارد که این برنامه‌ریزی در بازار نفت خام تاثیرگذار خواهد بود. اما نکته مهم دیگر در این خصوص این است که این خط لوله می‌تواند فرصتی برای صادرات نفت خام ایران نیز باشد زیرا بازار چین بازار تضمین شده‌ای  است.»

ارتباط با نویسنده : ebrahimi1941@gmail.com