بازار فروش و جذب سرمایه خارجی جدا از هم نیستند

والریو دمولی، مدیر امور بین‌الملل گروه امبروزتی است که برای شرکت در همایش ایران و ایتالیا در روزهای آخر ماه گذشته به ایران آمده بود. گروه مشاوره‌ای حرفه‌ای خانه اروپا- امبروزتی در سال 1965 توسط آلفردو امبروزتی در ایتالیا ایجاد شد و به تدریج دامنه فعالیت‌هایش در اروپا و دیگر کشورها گسترش یافت. این شرکت با همکاری اتاق تهران برنامه‌ای پنج ساله دارد تا با بررسی و شناسایی زمینه‌های سرمایه‌گذاری به فعالان بخش خصوصی مشاوره دهد. والریو دمولی در این همایش از ایران به‌عنوان کشوری نام برد که می‌تواند دامنه گسترده‌ای از فرصت‌های سرمایه‌گذاری را عرضه کند، در حالی که اروپا و کشورهای بسیاری در رکود به سر می‌برند. دمولی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» که با ترجمه مهسا احمدی صورت گرفته از بالا و پایین‌های جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران می‌گوید.

تجربه بین‌المللی شما نشان می‌دهد دركشورهای مختلفی كار كرده‌اید كه برخی از آنها ممکن است شرایطی شبیه ایران داشته باشند. با توجه به اینکه موسسه امبروزتی در طول سال 300 برنامه دارد، فكر می‌كنید ایران چه مسیری را باید طی کند تا به جذب سرمایه‌گذاری خارجی برسد؟

ابتدا باید بگویم كه به‌طور خوشایندی از مواجه شدن با فضای مثبتی كه در كشور شما وجود دارد غافلگیر شدم. ما در این همایش میزبان سه معاون وزیر بخش‌های مختلف دولت بودیم و چیزی در حدود ١٨٠ تا ٢٠٠ نفر به نمایندگی از شركت‌های تجاری، بانك‌ها و كارخانه‌های تولیدی ایران حضور داشتند.

فضای باز و دوستانه و اراده‌ای كه برای تعامل و همكاری در اینجا وجود دارد، در من تاثیر زیادی گذاشت و البته باید تاكید كنم كه معمولا ما با چنین شرایطی مواجه نیستیم. ما در همه جای دنیا كار كرده‌ایم؛ از آمریكای لاتین تا شرق دور، اندونزی و آفریقای جنوبی. در آفریقای جنوبی همایشی برای كشور‌های صحرای آفریقا برگزار كردیم و هرگز با چنین فضایی مواجه نشدیم. اما این كافی نیست و می‌توان شرایط را بهتر كرد، بنابراین در پاسخ به سوال شما باید بگویم ضوابط حقوقی شما باید برای حضور در فضای بین‌المللی بازنویسی شود.

مثلا برای حل مشكلاتی كه در ثبت اختراعات و محافظت از برند‌ها وجود دارد باید چارچوب‌های حقوقی شما به‌روز‌رسانی شود.

این نیاز در کشور ما احساس شده و ضرورت بازنگری در آن هم گفته شده و در برخی قوانین هم کار شروع شده است، کمی جزئی‌تر بگویید چه مشکلات اساسی برسر راه ما وجود دارد؟

مسئله این است كه باید فرهنگ طرفداری از كسب و كار در كشور شما ایجاد شود. اجازه بدهید با یك مثال منظور خودم را واضح‌تر بیان كنم. یك كارآفرین ایتالیایی كه در ایران شعبه دارد، گفت اگر بخواهد مثلا 10هزار یورو از بانك خودش در ایتالیا به یك بانك ایرانی منتقل كند در ایران هفت هزار یورو برداشت خواهد كرد. چرا؟ به این دلیل كه در ایران حقوق گمركی و مالیات خیلی بالایی اخذ می‌كنند. قطعا این مشوق خوبی برای سرمایه‌گذاران محسوب نمی‌شود.

به نظر من لازم است فضای دوستدار كسب و كاری ایجاد كنید كه تا حد امكان هزینه‌های اضافه برای سرمایه‌گذار ایجاد نمی‌كند. مشکل دیگر تعرفه‌های گمركی برای كالاهای وارداتی است. امروز ایران بالاترین تعرفه‌های گمركی را در دنیا دارد و این تا حد زیادی علیه تجارت آزاد و سرمایه‌گذاری خارجی است. دولت شما تصور می‌كند اگر تعرفه‌های گمركی بالا باشد سرمایه‌گذاران تشویق خواهند شد كه برای تولید در محل سرمایه‌گذاری كنند، این در حالی است كه زیرساخت‌ها و تكنولوژی مورد نیاز آنها در محل موجود نیست.

آقای دمولی اما این تعرفه‌ها و قوانین قبل از تحریم‌ها هم وجود داشته و الان برخی از آنها اصلاح شده و کاربردی‌تر شده، چرا الان در روند سرمایه‌گذاری مسئله‌ساز شده است؟

بله، كاملا درست است. به همین دلیل هم سرمایه‌گذاران ایتالیایی از قبل هم اشتیاقی به سرمایه‌گذاری در ایران نداشتند، بنابراین باید این شرایط عوض شود. البته از طرفی دولت ایتالیا هم در اتحادیه اروپا وظایفی دارد و باید تلاش‌هایی بكند تا روند آغاز تعاملات بانكی را تسریع كند. دو معاون وزیر ایتالیایی در این همایش حضور داشتند و این وظیفه را به عهده گرفتند كه این مسئله را به‌عنوان یك مسئله بسیار مهم در بروكسل پیگیری كنند، اما از این طرف باید تغییراتی در بانك‌های محلی هم ببینیم.

فعالان اقتصادی ایران معتقدند بیشتر هیات‌های خارجی برای فروش به ایران می‌آیند یعنی كالای خود را وارد ایران كنند اما آنچه ما به دنبال آن هستیم و در مذاكرات هم مطرح می‌شود این است كه سریع‌تر تحریم‌ها برداشته شود تا سرمایه‌گذاری خارجی انجام شود. قبل از اینكه بخواهند سرمایه‌گذاری كنند آیا حتما باید ابتدا كالای خودشان را وارد كنند، آیا این تنها راه است؟

نكته‌ای كه من به آن اشاره كردم ایجاد یك فضای بهتر برای سرمایه‌گذاران از طریق كاستن تعرفه‌ها بوده است که طبعا به نفع مردم هم هست، چراكه می‌توانند به كالا‌های بیشتر با كیفیت بهتر دسترسی داشته باشند و این برای همه خوب است اما تنها راه نیست. اما با این تعرفه‌ها دیدگاهی در اروپا وجود دارد و آن این است كه ایران شركت‌های اروپایی را همچون لیمویی می‌بیند كه باید آن را چلاند! و نه شریكی كه با خودش نوآوری و تكنولوژی به كشور وارد می‌كند.

من فكر نمی‌كنم جدا كردن دو مقوله بازار و سرمایه‌گذاری درست باشد. سرمایه‌گذاری جایی انجام می‌شود كه بازار فروش داشته باشد. پس یا باید هر دو باهم باشند یا باید پذیرفت كه بسیار سخت می‌توان سرمایه‌گذار را ترغیب به سرمایه‌گذاری كرد. پس در واقع موانع اصلی اكنون تعرفه‌های گمركی بالا، ضوابط حقوقی و ثبت اختراعات و... است که باید تسهیل شود.

طبق رده‌بندی بانك جهانی، ایران در جایگاه ١١٢ قرار دارد. برای كشوری كه می‌خواهد جذب سرمایه كند این وضعیت مطلوبی نیست و دلیل این رتبه همین مسائلی است كه عرض كردم: بازده پایین، كاغذبازی‌های اداری و فرآیند‌های طولانی. بنابراین نباید تصور كرد كه تنها یك عامل مانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی است، بلكه مجموعه‌ای از عوامل هستند كه باید به‌صورت سیستماتیك و با رویكرد ایجاد فضای دوستدار كسب‌وكار آنها را برداشت.

در روزهـای هـمـایش پنل‌های تخصصی توسط دو طرف برگزار شد، با توجه به مذاکرات و مقالاتی که ارائه شد، چه چشم‌اندازی برای این نشست‌ها ترسیم می‌كنید؟

ارزیابی من از این اجلاس بسیار مثبت است. طرف ایتالیایی از فرصتی كه برای ملاقات با كارآفرینان ایرانی و مدیران موسسه‌ها داشته بسیار خوشحال است و قطعا این فرصتی بود كه دو طرف شناخت بهتری نسبت به هم پیدا كنند. من از طرف گروه ایتالیایی صحبت می‌كنم. می‌دانید كه ما ١١٠ نفر از كارآفرینان و مدیران موسسات را با خود به این همایش آوردیم. دو وزیر آمدند كه نماینده دو منطقه مهم اقتصادی ایتالیا هستند كه جمعا ٤٥درصد‏ تولید ناخالص ملی ایتالیا را تامین می‌كنند و دو معاون وزرای خارجه و كشاورزی ما را همراهی می‌کردند.

صنایع غذایی مورد توجه شرکت‌های شما در این همایش بود.

به نظرمن تولید محصولات غذایی یكی از حوزه‌هایی است كه فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری دارد. پتانسیل زیادی در کشور شما وجود دارد. شما محصولات خام زیادی همچون پسته و خرما و غیره دارید و ایتالیا تكنولوژی پیشرفته‌ای در زمینه فرآوری محصولات غذایی دارد و من اطمینان دارم كه جای زیادی برای توسعه در این زمینه وجود دارد.

استراتژی کشور ما در اقتصاد انتقال تکنولوژی است، با ورود بیش از 180 هیات خارجی به ایران هنوز کشوری اعلام نکرده آماده این کار است. آیا تصور می‌كنید ایتالیا آمادگی این را دارد كه تكنولوژی فرآوری مواد‌غذایی را به ایران انتقال بدهد؟

البته! اولا باید در نظر داشته باشید كه در ایتالیا بیشتر امور توسط بخش خصوصی انجام می‌شود، بنابراین رویكرد آنها دولتی نیست. در واقع اگر جایی برای آنها از نظر اقتصادی سودآور باشد آمادگی این را دارند كه چمدان خود را بردارند و به آنجا بروند و سرمایه‌گذاری كنند و تكنولوژی خود را انتقال دهند. قبلا هم در جاهای دیگر دنیا این كار را انجام داده‌اند. پس از نظر آنها این یك امر طبیعی است.

بیشتر این شركت‌ها در كشور‌های دیگر فروش بیشتری دارند تا در ایتالیا. باید توجه داشته باشید كه ایتالیا بیش از ٣٥میلیارد یورو صادرات مواد‌غذایی دارد. این رقم زیادی است، اگر اشتباه نكنم تولید ناخالص ملی شما ٤٠٠میلیارد دلار است و این یعنی تقریبا ١٠درصد‏ تولید ناخالص ملی شما، بنابراین پتانسیل بسیار بسیار زیادی وجود دارد. 

سوال آخر من در مورد برنامه پنج ساله‌ای است كه برای برگزاری این اجلاس دارید. مثلا قرار است سال آینده چه اتفاقی بیفتد؟ آیا زمان‌بندی مشخصی وجود دارد كه طبق آن در حوزه‌های مختلف كار ‌كنید؟

بله، این كاملا درست است. در همین رابطه یك یادداشت‌تفاهم هم با اتاق بازرگانی تهران امضا می‌کنیم. همان‌طور كه مشاهده كردید ما امسال بر سه حوزه تمركز كردیم: خرده فروشی مدرن، انرژی و بانكداری. در این سه حوزه تحقیقات گسترده‌ای انجام شد كه نتایج آن در مقالات ما منعكس شده و شامل اطلاعات و تحلیل‌های مفصلی است. برای سال آینده ما از شركای دیگری هم در برگزاری همایش استفاده خواهیم كرد. امسال ما حامیان مالی و شركای زیادی داشتیم مثل بنتون، الیوتی و بانك گردشگری.

اما توجه داشته باشید كه این تنها یك همایش دو روزه نخواهد بود، بلكه فرآیند آماده شدن برای این همایش بسیار حائز اهمیت است. هیات‌های مشاوره مربوطه چهار بار قبل از برگزاری همایش بعدی با هم دیدار خواهند داشت و با هم مطالب به‌دست آمده از تحقیقات‌شان را مرور خواهند كرد. بنابراین هنوز مشخص نیست كه سال آینده ما همین سه موردی كه امسال در مورد آنها صحبت شد را با عمق بیشتری بررسی خواهیم كرد یا به موضوعات دیگری خواهیم پرداخت.

ارتباط با نویسنده : minoo.galeh@gmail.com