بازار عراق فرصت پیش روی صنعت برق

زیرساخت‌های شبکه برق در کشور عراق به دلیل 40‌سال جنگ مداوم به‌شدت آسیب دیده‌ و دولت این کشور برنامه‌هایی را برای اصلاح ساختارهای شبکه برق دارد. حجم بالای سرمایه‌گذاری عراق در صنعت برق این کشور، بازار مناسبی را برای صنعت برق ایران ایجاد خواهد کرد. بنابراین دولت باید در برنامه‌های آتی خود نیم‌نگاهی به بازار عراق داشته باشد.

رکود حاکم بر پروژه‌های برق‌رسانی در کشور سبب شده بخش خصوصی به دنبال یافتن بازارهای جدید در خارج از مرزهای ایران باشد. کشور عراق یکی از مناطقی است که به اعتقاد فعالان بخش خصوصی، بازار مناسبی برای حضور متخصصان ایرانی خواهد بود. محمد پارسا، رییس فدراسیون صادرکنندگان انرژی و صنایع وابسته، به «فرصت امروز» می‌گوید که کشور عراق برای اجرای پروژه‌های عمرانی خود سالانه 70 میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته است. اگر فقط 15 درصد این اعتبارات، صرف صنعت آب و برق این کشور شود، ارزش بازار عراق سالانه حدود 18 میلیارد دلار خواهد بود.

وی اضافه می‌کند که براساس برآوردها، ظرف سه سال حدود 51 میلیون دلار اعتبار در پروژه‌های آب و برق کشور عراق هزینه‌ خواهد شد. بنابراین اگر فقط 20 تا 30 درصد این اعتبارات توسط بخش خصوصی ایران جذب شود، تقریبا 20 میلیارد دلار ارز در طول این سه سال به کشور وارد خواهد شد. پارسا با اشاره به اینکه رقبای ما در بازار عراق کشورهای عربی، ترکیه و حتی اتحادیه اروپا هستند، تاکید می‌کند که مقامات سیاسی ایران باید رایزنی لازم را در عراق انجام دهند تا اگر یک شرکت ایرانی برنده مناقصه‌های این کشور همسایه شد، پروژه‌ها به برنده مناقصه واگذار شود. زیرا در بسیاری از موارد اگرچه ایران برنده مناقصه بوده، در نهایت پروژه به سایر کشورها داده شده‌ است.

وی معتقد است که برای توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشور عراق باید برخی زیرساخت‌ها در این کشور فراهم شود. از آن جمله باید حجم اعتبارات صندوق توسعه صادرات افزایش یابد تا بتواند از فعالان ایرانی حاضر در بازارهای خارجی حمایت کند، ضمن آنکه با توجه به اینکه در شرایط تحریم به سر می‌بریم، شرکت‌های بیمه‌ای تمام پروژه‌ها را از نظر ریسک تجاری و سیاسی، تحت پوشش قرار دهند.

کارهای سخت سهم ایران

بسیاری از بخش‌های عراق برق پایدار ندارد. گفته می‌شود سرمایش و گرمایش در این کشور از طریق انرژی برق تامین می‌شود اما بخش‌های وسیعی از این کشور فقط دو ساعت برق پایدار دارند. دولت عراق چاره‌ای ندارد جز اینکه زیرساخت‌های برق خود را احیا کند. بنابراین بازار این کشور محل مناسبی برای حضور ایران خواهد بود. پیام باقری، رییس کمیته صادرات سندیکای برق به «فرصت‌امروز» می‌گوید: نیروگاه‌های عراق توسط شرکت‌های اروپایی ساخته می‌شوند، اما از آنجا که کشورهای اروپایی ترجیح می‌دهند در ایجاد خطوط انتقال مشارکت نکنند، شرکت‌های ایرانی می‌توانند در این بخش حضور فعال داشته باشند.

وی بر این باور است که ظرفیت‌های بخش خصوصی صنعت برق ایران بسیار فراتر از نیازهای داخلی است، در نتیجه دولت باید به بازارهای صادراتی توجه ویژه‌ای داشته باشد. باقری عنوان می‌کند که کشور عراق تا سال 2020 قصد دارد حدود 350 تا 400 میلیارد دلار در صنعت برق خود سرمایه‌گذاری کند، اما درصد تحقق این برنامه‌ها هنوز مشخص نیست. وی تاکید می‌کند که برای توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی باید قوانین در حوزه بانکی اصلاح شود. تضامین و تسهیلات لازم برای بخش خصوصی فراهم شود و گمرک و سایر نهادهای مرتبط با این بخش همکاری کنند تا صادرات مناسبی داشته باشیم.

وی بیان می‌کند که ایران مرزهای طولانی مشترکی با عراق دارد. بنابراین اگر مشوق‌های صادراتی مناسبی برای فعالیت بخش خصوصی در نظر گرفته شود و معافیت‌هایی در زمینه پرداخت حقوق گمرکی و عوارض لحاظ شود، قیمت‌های ایران در مقایسه با رقبای اصلی خود یعنی ترکیه، عربستان، چین و هند رقابت‌پذیرتر می‌شود. در نتیجه با توجه به مزیت مرز مشترک، می‌توانیم حضور پررنگی در بازار عراق داشته باشیم. رییس کمیته صادرات سندیکای برق معتقد است که صادرات خدمات فنی و مهندسی از کشورها، رقابت بین بخش‌های خصوصی این کشورها نیست، بلکه رقابت دولت‌هاست. بنابراین بسیاری از دولت‌ها با در نظر گرفتن مشوق‌های صادراتی سعی دارند حضور خود را در بازار کشورهای مختلف تقویت کنند.

تاکید دولت بر حفظ بازار عراق

اگرچه ایران در همسایگی عراق قرار دارد، اما کشورهای چین و هند به دلیل داشتن نیروی کار ارزان‌قیمت و حمایت‌های دولت این کشورها برای حضور در بازارهای مختلف، با قیمت‌های مناسب‌تری در مناقصه‌های کشور عراق شرکت می‌کنند. حتی بعد مسافت هم مانعی برای حضور این کشورها در بازار عراق نیست. درحالی‌که دولت ایران با کمی برنامه‌ریزی می‎تواند صدور خدمات فنی و مهندسی ایران را به کشورهای همسایه افزایش دهد. سال گذشته 60 درصد ارزش صادرات خدمات فنی و مهندسی به صنعت برق تعلق داشت. بخش عمده‌ای از صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز به کشور عراق انجام شده بود. بنابراین دستیابی به سهم بیشتری از بازار عراق، برای ایران چندان دور از دسترس نیست. اسماعیل محصولی، قائم‌مقام وزیر نیرو در امور بین‌الملل در پاسخ به «فرصت امروز» درباره اهمیت بازار عراق، تاکید می‌کند که باید به بازار این کشور بیشتر توجه شود.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر شرکت‌های ایرانی زیادی در عراق فعالیت می‌کنند، می‌گوید: دولت این کشور منابع مالی مناسبی را برای اجرای پروژه‌های برق و توسعه زیرساخت‌هایش در نظر گرفته ‌است. محصولی می‌گوید که بخش خصوصی و حاکمیت باید با یکدیگر همکاری لازم داشته باشند تا شرکت‌های ایرانی در بازار عراق حضور موثری داشته باشند.