بازار داخلی از واردات قاچاق صنایع دستی اشباع است

سالانه 12 میلیون‌دلار کالای صنایع‌دستی از طریق قاچاق به کشور وارد می‌شود؛ آمار تکان‌دهنده‌ای که معاونت صنایع‌دستی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از آن خبر می‌دهد. اگرچه تا چشم می‌چرخد بازار ایران را صنایع‌دستی خارجی قرق کرده‌اند، اما با این وجود پذیرش این آمار باز هم سخت به‌نظر می‌رسد، وقتی ایران از معدود کشورهایی است که در تنوع رشته‌های صنایع‌دستی حرفی برای گفتن دارد.

بهمن نامورمطلق معتقد است آمار واردات قاچاق ممکن است بیشتر از این رقم هم باشد. این مقام ارشد صنایع‌دستی کشور درخصوص چگونگی واردات قاچاق به «فرصت امروز» می‌گوید: ما هنوز در این مورد تحقیقات کاملی نکرده‌ایم اما ممکن است از راه‌های مختلفی وارد شده باشند، آنچه ما شنیده‌ایم این است که صنایع‌دستی به نام کالاهای دیگری وارد شده و در برخی موارد هم ممکن است ضعف پوششی در مرزها باعث واردات قاچاق شده باشد. نامور، واردات ته‌لنجی و چمدانی را تا میزان تعیین شده، قانونی و در حجم بالاتر از آن قاچاق می‌داند و معتقد است بخش اندکی از قاچاق صنایع‌دستی هم ممکن است از این راه صورت گرفته باشد. وی می‌افزاید: این نوع واردات که عموما مراحل قانونی را نمی‌گذرانند، ثبت نمی‌شوند و عوارضی بابت آنها پرداخت نمی‌شود.

به گفته رییس شورای منطقه‌ای صنایع‌دستی غرب آسیا، یک‌صد میلیارد تومان کالای قاچاق با بیکاری 10‌هزار نفر معادل است. زیرا ایجاد شغل در صنایع‌دستی با اعتبار پایین هم امکان‌پذیر است. وی با بیان اینکه در بسیاری از روستا‌ها با 10‌میلیون تومان هم می‌توان اشتغال ایجاد کرد، توضیح می‌دهد: متاسفانه باید بگویم با توجه به کار کارشناسی که انجام دادیم، به‌ویژه درخصوص سوغات زیارتی در مشهد، شاهد این هستیم که تنها 5‌درصد از 500 میلیارد تومان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی داخلی هستند.

به گفته نامور، باقی کالاها، صنایع مکانیزه داخلی، خوراکی‌های ایرانی، خارجی مکانیزه و شبه‌دستی است. نامور می‌گوید: متاسفانه ما وضعیت خوبی نداریم، کالاهای قاچاق به‌مراتب از صنایع‌دستی ایرانی و قانونی بیشتر است. ارشدترین مقام صنایع‌دستی کشور در این خصوص که سازمان متبوعش در پیش‌گیری و کاهش این پدیده چه کاری می‌تواند انجام دهد، می‌گوید: ما فقط می‌توانیم نامه‌نگاری کنیم و درخواست کنیم که مرزداران اقتصادی ما حساسیت بیشتری به خرج دهند و به‌هیچ‌وجه اجازه ندهند کالاهای صنایع‌دستی به هر نام و شکلی وارد شود.

اما نامور مطلق خواسته دیگری نیز دارد. وی توضیح می‌دهد: ما از گمرک می‌خواهیم هنرمندان، تشکل‌ها و معاونت را برای تصمیم‌گیری در میزان و نوع کالاهایی که از طریق قانونی قرار است وارد شود، مشارکت دهد. وی ادامه می‌دهد: ما در تصمیم‌گیری‌های قانونی اختیاری نداریم. این حق ما است، چون هم هنرمندان و هم مردم از ما انتظار دارند، درصورتی‌که اختیارات از ما سلب شده است. ما ‌باید در کارگروه‌هایی که برای واردات کالاهای صنایع‌دستی تصمیم می‌گیرند، حضور داشته باشیم. بهمن نامورمطلق معتقد است از آنجا که ایران از کشورهای مولد در حوزه صنایع‌دستی است به واردات صنایع‌دستی نیازی وجود ندارد.

نبود گفتمان و بازار داغ کالای نامرغوب قاچاق

نامور مطلق، در بیان دلایل استقبال بالا از صنایع‌دستی وارداتی می‌گوید: ما گفتمان و فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم. بازار داخلی از کالاهای نامرغوب قاچاق پر شده است و کمتر کسی به تفاوت و ارزش کار دستی داخلی در مقایسه با کالای شبه‌دستی خارجی اهمیت می‌دهد. مردم ما با انواع کیفیت آشنا نیستند و رسانه‌ها، صدا و سیما، جراید و نظام آموزشی ما به اندازه کافی به این امر اهتمام نمی‌ورزند و به همین دلیل برای مردم تفاوت کیفیت خیلی مشخص نیست، اگر شناخت ایجاد شود، مطمئنا مردم ما استقبال خواهند کرد، زیرا در جاهای دیگری هزینه‌های زیادی می‌کنند. به گفته معاونت صنایع‌دستی کشور این سازمان برای دادن مجوز به تولید‌کنندگان بسیار سخت‌گیری می‌کند، چون معتقد است کالا باید حتما دستی و با اصالت تولید شود.

این مقام ارشد صنایع‌دستی کشور، برنامه آینده این سازمان را تمرکز بر نظام و شبکه توزیع عنوان می‌کند و معتقد است این کار به شناخت صنایع‌دستی داخلی و استقبال از آن و همچنین کاهش قاچاق صنایع‌دستی به داخل کشور تاثیر‌گذار است.

آسان برای قاچاق، سخت برای تولید‌کنندگان

از سـوی دیـگـر، یـک تولید‌کننده و صادر‌کننده صنایع‌دستی سخت‌گیری‌ها برای فعالان این حوزه را یکی از دلایل تاثیر‌گذار بر افزایش واردات قاچاق و در نهایت استقبال مردم از کالاهای بی‌کیفیت خارجی در مقایسه با صنایع‌دستی مرغوب و داخلی عنوان می‌کند. داوود حیدری که در چندین نمایشگاه بین‌المللی شرکت کرده به «فرصت امروز» می‌گوید: برای شرکت در نمایشگاه کیش در هفته گذشته هم برای رفتن و هم در بازگشت سخت‌گیری‌های زیادی برای کالاهای ما داشتند. وی ادامه می‌دهد: جالب است که تقریبا همه بازار داخلی صنایع‌دستی خارجی و قاچاق است، اما ما در بازگشت از کیش برای اینکه مطمئن شوند کالای‌مان یک وقت قاچاق نباشد، در گمرک کیش بیش از یک روز معطل شدیم.

به گفته حیدری برخی افراد سودجو در نمایشگاه‌های بـیـن‌الـمللی بـرای واردات صنایع‌دستی خارجی به ایران دائم در حال بازاربابی هستند و با پیشنهاد پول و تحویل کالا در تهران، مشهد و... به دنبال افرادی هستند تا کالاهایشان را از هر طریقی به بازار ایران برسانند. این فعال در حوزه سنگ‌های تزیینی معتقد است، قشر فعال در صنایع‌دستی عموما از قشر متوسط جامعه هستند، درحالی‌که صادرات و بازار آن به دست افراد به خصوصی است و تولید‌کنندگان تعداد کمی از این افراد را تشکیل می‌دهند.

پیش از این مدیرکل دفتر صادرات صنایع‌دستی کشور به «فرصت امروز» گفته بود طرح ممنوعیت فروش صنایع‌دستی خارجی که اجرای آن در میادین و اماکن تاریخی اجباری شده بود و هنوز به درستی اجرا نمی‌شود، می‌تواند در مدیریت واردات صنایع‌دستی تاثیر‌گذار باشد.

به گزارش «فرصت امروز» و با این توصیفات، بهمن نامور مطلق، معاون صنایع‌دستی به‌عنوان رییس منطقه غرب آسیا امروز درحالی به نشست سالانه شورای جهانی صنایع‌دستی به هند می‌رود که قرار است در این نشست وضعیت صنایع‌دستی در کل آسیا مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. گفتنی است سفال بهزاد اژدری و نساجی خانم امانی دو کالایی هستند که در سال‌جاری در حوزه برگزاری ارزشیابی و مسابقات مربوط به صنایع‌دستی کشورهای مختلف در سطح جهان در بین هفت کالای برتر غرب آسیا قرار گرفتند.

به گفته رییس شورای منطقه‌ای صنایع‌دستی غرب آسیا، یک‌صد میلیارد تومان کالای قاچاق با بیکاری 10‌هزار نفر معادل است. زیرا ایجاد شغل در صنایع‌دستی با اعتبار پایین هم امکان‌پذیر است.