بازار در انتظار تصمیم سخت بانک مرکزی

هنگامی که دولت یازدهم سکان اقتصاد کشور را به دست گرفت، بازار ارز از تکانه‌ها و نوسانات شدید سال 91، زخمی و بی‌رمق بود. این بازار از جمله بخش‌هایی بود که ضرورت بازسازی آن در دولت جدید احساس می‌شد. دکتر نوبخت، در یکی از سخنان خود در بدو کار دولت یازدهم در این‌باره گفته بود: «... مردم احساس می‌کردند، جامعه ناامن است و بر این اساس تلاش کردند تا ریال خود را به دارایی با ارزش تبدیل کنند، اما اگر بدانند که جامعه اکنون به تعادل رسیده و قرار نیست اتفاقات غیرمترقبه‌ای رخ دهد روش معقول و منطقی اقتصادی را در پیش خواهند گرفت.»

راهکاری که از زبان دولتمردان و سایر مسئولان به گوش می‌رسید، تک‌نرخی کردن ارز بود؛ گویا پس از سال‌ها همه بر سر این موضوع به اتفاق نظر رسیده بودند. اما به نظر می‌رسد، باوجود اظهارات مسئولان ذی‌ربط، عزم دولت برای تک نرخی کردن ارز جزم نشده است. با چند تن از کارشناسان اقتصادی درباره ضرورت تک نرخی شدن ارز به گفت‌وگو نشستیم.

صرافی‌های غیر‌مجاز و دلال‌های سودجو

دکترمصباحی مقدم، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در مورد تک نرخی کردن ارز گفت: تک نرخی کردن ارز به نفع اقتصاد ایران است. دو نرخی بودن خود منشأ فساد و رانت خواری است؛ این موضوع باعث می‌شود مهار بازار از دست بانک مرکزی خارج شود. زمانی‌که ارز تک نرخی نداشته باشیم، روند ارائه ارز بانک مرکزی به متقاضیان دچار مشکل می‌شود و این موضوع خود منشأ فساد در سیستم بانکی کشور است.

دکتر مصباحی مقدم افزود: برخی از این بانک‌ها ارز را از بانک مرکزی گرفته و در بسیاری از موارد برای فروش آن، از صرافی‌های غیر‌مجاز سر در می‌آورند. وی تاکید کرد: ما دو نوع صرافی داریم، عده‌ای از این صرافی‌ها، صرافی‌های مجاز و برخی نیز غیر‌مجاز هستند. متاسفانه ارز چند نرخی باعث می‌شود که دست سودجوها با استفاده از صرافی‌های غیر‌مجاز باز باشد و فعالیت این عده، صدمات جبران ناپذیری را به اقتصاد کشور وارد می‌کند.

مصباحی مقدم اظهار کرد: قیمت کالا و خدمات براساس ارز آزاد و تولیدات واردکنندگان براساس نرخ رسمی انجام می‌شود چنانچه ارز چند نرخی داشته باشیم قطعا این مجموعه مهم دچار مشکل بسیار می‌شوند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ با اینکه مجلس برای ساماندهی بازار پولی بانکی برنامه دارد، گفت: مجلس قانون‌گذار و ناظر است و نمی‌تواند ساماندهی بازار پول و بانک را بر عهده بگیرد. برنامه مجلس تعیین سیاست پولی نیست. در سال 91 و92 که شاهد نوسانات شدیدی در بازار ارز بودیم و کنترل از دست دولت و بانک مرکزی خارج شد در چنین شرایطی مجلس وارد عمل شد و با تشکیل کارگروهی مرکب از رییس بانک مرکزی و وزیران و بعضی از نمایندگان مجلس و رییس چند کمیسیون، برای مهار بحران ارزی به دولت وقت مشورت دادند و براساس همان برنامه مشورتی، بازار ارز مبادله‌ای به‌وجود آمد.

بازار شفاف می‌شود

دکتر جمشید پژویان کارشناس اقتصادی هم در مورد تک نرخی کردن ارز در گفت‌وگویی با «فرصت امروز» گفت: بدون شک تک نرخی کردن ارز، وضعیت بازار را شفاف می‌کند. وقتی از ارز با قیمت متفاوت صحبت به میان می‌آید، خود در اقتصاد ایجاد فساد می‌کند و این رانت و فساد به نفع کسانی است که دسترسی به ارز افزوده دارند؛ و چنین امکان دسترسی در واقع کارها و فعالیت‌های غیر‌قانونی را ایجاد می‌کند و عامل اصلی فساد اقتصادی است. این کارشناس اقتصادی افزود: اگر تک نرخی شدن ارز تثبیت شود مدیریت در این بخش قوی می‌شود و جلوی فساد را می‌گیرد و اقتصاد هم از وضعیت روشن و شفافی برخوردار می‌شود.

دولت یازدهم تکلیف را یکسره کند

دکتر فرشاد قربانی، کارشناس بازار پول و سرمایه هم در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: ارز چند نرخی بسان لانه و آشیانه کثیفی است که مأمن انواع و اقسام میکروب‌ها و ویروس‌هـــای  اقتـصادی خطرناکی است که حیات نظام اقتصاد کشور را مورد تهدید قرار می‌دهد. دولت یازدهم باید تکلیف خود را با این این نقطه فساد خیز در اقتصاد ایران روشن کند و تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد مثل دولت‌های گذشته با این معضل مماشات کند یا اینکه عزم جدی برای زیر و رو کردن نظام ارزی کشور دارد.

دکتر قربانی گفت: تجربه نوسانات شدید ارزی در دولت دهم نشان داد که در صورت بروز بحران، عوامل فساد در بازار ارز با استفاده از ارزهای چند نرخی، می توانند اقتصاد را با تهدیدهای جدی مواجه کنند. وی تاکید کرد: در شرایط فعلی دولت به سمت کنترل تورم قدم برداشته و آن‌گونه که دولت وعده داده است، اگر موفق شود و نرخ تورم را تک نرخی کند و اقتصاد از وضعیت رکود خارج شود، شرایط برای تک نرخی کردن ارز هموار خواهد شد.

این کارشناس پیش‌بینی کرد: در صورت اجرای برنامه تک نرخی شدن ارز، بانک مرکزی باید از آمادگی کامل برخوردار باشد تا بتواند با کنترل عوامل فساد در بازار، به مقدار تقاضای موجود، به جامعه ارز تزریق کند. وی افزود: این‌گونه نیست که درهمه بازار فعالان ارز به دنبال سودجویی از ارز چند نرخی باشند. بانک مرکزی می‌تواند با تکیه بر صرافی‌های مجاز، جلوی سودجویی افرادی را که در بازار اخلال می‌کنند، بگیرد.