باد اجرای برجام بر بادبان کشتی‌های ایرانی

چند هفته پس از اجرایی شدن توافق هسته‌ای و فراهم آمدن مقدمات ابتدایی لازم برای بازگشت ایران به عرصه اقتصاد بین‌الملل به نظر می‌رسد شقوق مختلف حمل‌و‌نقل در مقایسه با دیگر حوزه‌های اقتصادی با سرعت بیشتری خود را به جایگاه از دست رفته گذشته نزدیک می‌کند.

پس از عقد قرارداد خرید 118 فروند ایرباس نوساز برای شرکت هواپیمایی ایران‌ایر که با تاکید دوباره وزیر راه‌وشهرسازی به نظر می‌رسد اجرای آن در سال جاری میلادی کلید خواهد خورد، این بار نوبت به عرصه دریایی کشور است تا با خبرهایی جدید بازگشت خود به مقام از دست رفته سال‌های گذشته را اعلام کند.

موقعیت جغرافیایی ایران در خلیج‌فارس که این کشور را به‌عنوان اصلی‌ترین قطب دریایی منطقه معرفی کرده و از تنگه‌هرمز و بندر شهیدرجایی گرفته تا بندر چابهار که ورودی دریای‌عمان به حساب می‌آید را در خود جای داده باعث شده، با عادی شدن دوباره روابط اقتصادی کشور با دیگر طرف‌های اقتصادی شرایط برای مذاکره و عقدقراردادهای جدید مساعد شود.

بنادر ایران که به نوعی پیش قراول بسیاری از حوزه‌های اقتصادی کشور در استفاده از توان سرمایه‌گذاران بخش خصوصی داخلی و خارجی داشتند این‌بار نیز با اجرایی شدن توافق هسته‌ای کار خود را برای جذب دوباره این سرمایه‌گذاران کلید زدند که نتیجه احتمالی آن در هفته‌ها یا ماه‌های آینده مشخص خواهد شد. پس از آن ‌که بندر شهیدرجایی به‌عنوان بزرگ‌ترین بندر اقتصادی ایران بار دیگر به فضای بین‌المللی جهان بازگشت و دوباره پذیرای لاینرهای بزرگ اروپا شد این‌بار وقت آن رسیده تا شناورها و کشتی‌های بزرگ ایرانی تردد خود را در آب‌های بین‌المللی و با مجوزهای رسمی از سر بگیرند. مسئله‌ای که باتوجه به محدودیت‌های اعتباری و بیمه‌ای که در سال‌های گذشته به‌وجود آمده بود با مشکلاتی جدی همراه شده بود.

با نهایی شدن برخی مذاکرات در این رابطه محمدسعیدنژاد، معاون راه‌وشهرسازی اعلام کرده بعد از ماجرای برجام و پیگیری‌هایی که صورت گرفت تمام کشتی‌های مربوط به کشتیرانی جمهوری اسلامی و شرکت نفتکش از لیست تحریم‌ها خارج شده و تحت پوشش بیمه‌های معتبر و بین‌المللی دنیا قرار گرفتند. این خبر مهم که از سوی رئیس سازمان بنادر به شکل رسمی اعلام شده نشان از آن دارد که فضا در دریاهای ایران بار دیگر رو به سوی عادی‌سازی حرکت کرده و با فراهم آمدن مقدمات لازم امید آن می‌رود که سیاست‌های کلانی مانند بازگشت به جایگاه قدیمی کشور و تبدیل شدن به قطب دریایی منطقه اجرایی شود.

امید به بهبود اوضاع در سایه تردیدهای عملیاتی

معاون سابق سازمان بنادر و دریانوردی معتقد است با اجرایی شدن توافق هسته‌ای مقدمات ابتدایی برای حرکت دوباره دریاهای ایران به سمت رشد و توسعه فراهم آمده هرچند هنوز باتوجه به محدودیت‌های جدی باقیمانده صحبت از امیدواری با تردیدهای جدی همراه است.

سعید ایزدیان در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» تاکید کرد: در طول ماه‌های گذشته باتوجه به اینکه بار دیگر شرایطی برای حضور سرمایه‌گذاران بین‌المللی در آب‌های ایران فراهم آمده تحرکی هر چند جزئی آغاز شده که می‌تواند در صورت تداوم در هفته‌های آینده با رشدی جدید همراه شود.

وی ادامه داد: البته متاسفانه با توجه به برخی ناهماهنگی‌ها و تصمیم‌هایی که چندان درست به نظر نمی‌رسند هدف‌گذاری‌های کلان در این عرصه با مشکلاتی مواجه شده که در صورت فراهم نکردن مقدمات اجرایی آن می‌تواند در آینده مشکلاتی به‌وجود آورد البته ما امید داریم در حال حاضر و با توجه به اوضاع خوبی که در حال و هوای اقتصاد کشور به‌وجود آمده این تصمیمات درست وارد عرصه دریایی کشور نیز شود تا امیدها برای اجرایی شدن این طرح‌ها افزایش یابد.

در طول سال‌های گذشته یکی از مسائلی که باعث برهم خوردن حرکت کشتی‌های ایرانی در فضای بین‌المللی شد از بین رفتن اتصال بازارهای بانکی و بیمه‌ای کشور با فضای بین‌المللی بود. موضوعی که معاون وزیر راه بر آن تاکید کرده و بر لزوم ایجاد شرایطی که کشور مانند گذشته در مقابل این محدودیت‌ها آسیب‌پذیر نباشد، اذعان کرده است.

مرتضی دلخوش، کارشناس بازارهای مالی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با تاکید بر اینکه استفاده از توان بازارهای داخلی می‌تواند کشور را در مقابل فشارها قدرتمند نشان دهد، اظهار کرد: در این شکی وجود ندارد که باتوجه به نبود چندساله ایران در بازارهای بین‌المللی، کشور نیاز به تکمیل دوباره مقدمات لازم برای ورود به این عرصه خواهد داشت. مسئله‌ای مانند سوییفت یا اتصال به بیمه‌های بین‌المللی در این دسته‌بندی جا می‌گیرد.

وی افزود: در چنین شرایطی مسئولان می‌توانند با فراهم کردن شرایط لازم بار دیگر امکان بازگشت کشور به عرصه‌های مختلف اقتصادی را فراهم آورند. بازگشت سرمایه‌گذاران خارجی و صحبت از دریافت فاینانس از آنها امیدهایی را ایجاد کرده که تثبیت آن می‌تواند با استفاده از توان بازارهای ایرانی و بیمه‌های داخلی تکمیل شود. 

هرچند باتوجه به قوانین سختگیرانه فضای بین‌المللی دریایی قطعا حضور بیمه‌ها یا نهادهای مالی کشور در این عرصه نیاز به فراهم آمدن مقدمات لازم دارد اما فرصت به‌وجود آمده پس از لغو تحریم‌ها می‌تواند در کنار فعال شدن دوباره عرصه‌های مختلف حمل‌و‌نقل بازارهایی شبیه به بیمه‌های کشتیرانی را نیز در ایران فعال کند. ایران اعلام کرده قصد دارد با هدف‌گذاری توسعه دریامحور، خود را به‌عنوان قطب اصلی دریایی منطقه معرفی کند و از این رو نیاز به ترکیبی وجود خواهد داشت که یک‌سوی آن بنادر قدرتمند، یک‌سوی آن کشتی‌های بزرگ و یک‌سوی آن بازارهای مالی و بیمه‌ای توانمند خواهند بود.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com