اوپک منتظر می‌ماند

به دنبال نشست اخیر اوپک در مقر این سازمان در وین پایتخت اتریش و تصمیم اعضای این سازمان مبنی بر عدم کاهش تولید روزانه خود، انتظار می‌رود قیمت نفت‌خام در بازارهای جهانی روند نزولی خود را که از ابتدای ماه مه ‌سال‌جاری میلادی آغاز شده است ادامه دهد. در همین راستا طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته انتظار می‌رود قیمت این محصول از آنجا که دلیل قانع‌کننده‌ای برای افزایش قیمت در بازار وجود ندارد به حدود 50 دلار در هر بشکه کاهش یابد. در اجلاس اخیر اوپک دیدگاه عربستان سعودی مبنی بر حفظ سهم از بازار و ارجحیت آن بر اتخاذ اقداماتی در جهت بهبود وضعیت قیمت و پیروی سایر کشورهای عضو اوپک از این استراتژی از جمله دلایل تصمیم اوپک مبنی بر عدم کاهش تولید خود است.

تولید نفت در جهان دستخوش تغییرات ساختاری شده است و از بازار تولیدمحور و نسبتا ارزان به افزایش تولید نامتعارف نفت گران‌قیمت از اعماق دریا تغییر یافته است. بیشتر نفت جهان در خلیج‌فارس، منطقه سیبری و حوضه شمالی دریای خزر است، درحالی‌که تولید نفت گران و نامتعارف از اعماق دریا بیشتر در مناطق حاشیه اقیانوس اطلس و در شمال آمریکا واقع شده است. تولید نفت گران از اعماق دریا و همچنین تولید نفت شِیل که قیمت تمام شده آن بسیار بیشتر از نفت تولید شده در خاورمیانه و روسیه است، دلیل اصلی جنگ قیمت موجود میان اوپک و تولید‌کنندگان نفت در آمریکای شمالی به شمار می‌رود. تولید نفت اوپک و کشورهای غیرعضو اوپک از سال 2008 تا اواسط سال 2014 میلادی در یک سطح بوده و از نوسان چندانی برخوردار نبوده است. بنابراین بیشتر تولید نفت گران‌قیمت و نامتعارف در ایالات متحده و کانادا بوده است.

نفت تولید شده از شن‌های نفتی در کانادا، استخراج نفت از اعمال دریا در خلیج مکزیک و همچنین تولید نفت شِیل در آمریکا ازجمله رقبای اصلی و جدی اوپک به منظور کسب سهم بیشتر از بازارهای جهانی نفت هستند. در همین رابطه تولید نفت‌خام کانادا و آمریکا روزانه 6 میلیون و 200 هزار بشکه از ژانویه سال 2008 میلادی افزایش یافته است، این در حالی است که افزایش تولید نفت اوپک در مدت مشابه تنها 2 میلیون بشکه بوده که یک میلیون و 400 هزار بشکه از آن از ماه ژوئن سال 2014 به این‌سو تولید شده است. کاهش شدید قیمت نفت در سال گذشته هنوز منجر به کاهش جدی معنا‌دار نفت‌خام تولیدشده در آمریکای شمالی نشده است. گفتنی است افزایش اخیر قیمت‌ها در ماه‌های گذشته شرایط را برای اوپک دشوار‌تر نیز کرده است. میزان نفت مازاد موجود در بازار افزایش یافته و شرایط از این نظر بدتر شده اما در عین حال قیمت‌ها به دلیل جو روانی موجود در بازار افزایش یافته است.

این درست است که تولید نفت در آمریکا کاهش یافته است اما عدم انتشار گزارش مربوط به میزان تولید نفت‌خام در ایالات متحده در سه ماه گذشته سبب شده تا کارشناسان نتوانند در این زمینه اظهارنظر دقیقی داشته باشند. همچنین اوپک نیز برای افزایش حجم نفت‌خام تولیدی خود به دلیل شرایط موجود در بازار با محدودیت‌هایی مواجه شده اما نگاهی به آمار چاه‌های نفت درحال بهره‌برداری در خاورمیانه نشان می‌دهد که تعداد این چاه‌های فعال در بالاترین میزان خود قرار دارند. به عقیده کارشناسان و تحلیلگران تنها راه افزایش سهم اوپک از بازار وارد آوردن فشار بیشتر بر نفت گران‌قیمت تولید شده در آمریکای شمالی و تضعیف آن به‌وسیله پایین نگه داشتن قیمت‌ها در بازار به مدت شش ماه دیگر است. دلیل اصلی عدم تمایل اوپک به کاهش تولید در نشست اخیر این سازمان در وین نیز همین موضوع بوده است.