اقتصاد مقاومتی ضابطه می‌خواهد

در حالی سال 95 از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان  «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» نامگذاری شده است که همواره در سال‌های اخیر اقتصاد مقاومتی مورد تأکید سران نظام و مسئولان بوده است. البته ظرف دو، سه سال اخیر در مورد اقتصاد مقاومتی و تحقق آن اتفاق خاص و قابل توجهی رخ نداده است و آن‌طور که کارشناسان و تحلیلگران می‌گویند اقتصاد مقاومتی همچنان در حد یک شعار باقی مانده است. استدلال فعالان اقتصادی و کارشناسان این است که باید شرایطی مهیا شود که اقتصاد مقاومتی از یک شعار خارج شده، ضابطه‌مند شود و به طور صحیحی شکل اجرایی به خود بگیرد.

در عین حال اعتقاد برخی از فعالان اقتصادی این است که برای تحقق و اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی، باید وحدت و انسجام و یکپارچگی در سطوح ملی و حاکمیتی ایجاد و در کلیه مباحث و از جمله مباحث اقتصادی سیاست واحدی اتخاذ شود و براساس این سیاست واحد، حرکت‌های لازم در رابطه با اقتصاد مقاومتی انجام شود.  «فرصت امروز» در این گزارش در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی مولفه‌های تحقق شعار امسال را مورد بررسی قرار داده است.

***

علی اصغر جمعه‌ای:

اقتصاد مقاومتی سیاست واحدی را می‌طلبد

علی اصغر جمعه‌ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان معتقد است برای تحقق و اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی، باید وحدت، انسجام و یکپارچگی در سطوح ملی و حاکمیتی ایجاد و در کلیه مباحث و از جمله مباحث اقتصادی، سیاست واحدی اتخاذ شود و براساس این سیاست واحد، حرکت‌های لازم در رابطه با اقتصاد مقاومتی انجام شود.

به نظر شما برای اینکه اقتصاد مقاومتی از شعار خارج شده و جنبه اجرایی و عملیاتی بگیرد، باید چه موضوعات و مسائلی در وهله نخست محقق شود؟

در وهله اول باید وحدت و انسجام و یکپارچگی در سطوح ملی و حاکمیتی ایجاد شود و در کلیه مباحث و از جمله مباحث اقتصادی باید سیاست واحدی اتخاذ شود و مدنظر قرار بگیرد و براساس این سیاست واحد، حرکت‌های لازم در رابطه با اقتصاد مقاومتی انجام شود. اجرایی و عملیاتی کردن تمام بندهای مندرج در اقتصاد مقاومتی که یکی از عمده‌ترین و مهم‌ترین آنها توجه به تولید داخلی است، ابزارهای مختلفی را می‌طلبد.

یکی از این ابزارها شفاف‌سازی در نظام اقتصادی و ایجاد شفافیت مالیاتی است. همچنین باید هر فردی در جایگاه خود و براساس شایسته سالاری کار کند، در این میان باید دولت فقط نقش نظارتی داشته باشد و امور تصدی‌گری و اجرایی و عملیاتی به بخش‌خصوصی واقعی واگذار شود و در عین حال بانک‌ها از مقوله بنگاه‌داری خارج شوند.

با وجود موضوعاتی که اشاره کردید چقدر می‌توان به تحقق اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی امیدوار بود؟

قاعدتاً می‌توان اقتصاد مقاومتی را در کشورمان عملیاتی کرد اما باید مسئولان کشور به این امور رسیدگی کنند و باید عزم و اراده لازم در میان مسئولان وجود داشته باشد. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که بالاترین مقام کشور، رئیس جمهور، رئیس مجلس، رئیس قوه قضاییه و سایر مسئولان در مورد اجرای اقتصاد مقاومتی دغدغه‌هایی دارند و همین موضوع برای اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی شرایط و زمینه‌های خوبی را فراهم می‌کند.

به زعم شما چه موانعی پیش‌روی اجرایی و عملیاتی شدن اقتصاد مقاومتی وجود دارد؟

برای رفع موانع و مشکلات موجود، باید سیاست‌گذاری و نقشه راه واحدی وجود داشته باشد و تردیدی در اجرای آن به وجود نیاید. اگر ایرادی هم وجود داشته باشد، باید در طول مسیر برطرف و ملزومات آن فراهم شود. در هر صورت مهم‌ترین موانع، نبود شفافیت پولی و مالی و وجود قوانین و مقررات ایجاد‌کننده زمینه رانت است که باید اصلاح شود.

برخی کارشناسان اقتصاد مقاومتی را صرفاً به معنای توجه به تولید داخلی می‌دانند. استدلال شما در رابطه با این موضوع چیست؟

اقتصاد مقاومتی تنها توجه به تولید داخلی نیست و تولید داخلی تنها یکی از ابعاد آن است. اقتصاد مقاومتی به این معنا است که مزایای منافع ملی را در نظر بگیریم و اگر بتوانیم از درون هم افزایی ایجاد کنیم، بسیار حائز اهمیت است. به عبارت دیگر باید در هر جا که مقتضی است براساس منافع ملی و مصلحت کشور با جامعه جهانی مراوده و ارتباط داشته باشیم.

***

جلیل افشارنژاد:

اقتصاد مقاومتی همچنان در حد یک شعار است

جلیل افشارنژاد، عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی معتقد است هنوز مشخص نیست در مورد اقتصاد مقاومتی قرار است چه اقداماتی انجام شود و ضابطه‌ای در این رابطه مشخص نشده است و همچنان در حد یک شعار است.

هر چند که امسال به نام اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل نامگذاری شده است اما برخی براین باورند که راه زیادی تا تحقق کامل این موضوع داریم. به زعم شما به چه میزان محتمل است که بتوانیم اقتصاد مقاومتی را از یک شعار خارج کرده و عملیاتی کنیم؟

در مورد اقتصاد مقاومتی صحبت فراوان می‌شود اما هنوز مشخص نیست که قرار است چه اقداماتی در این رابطه انجام شود و ضابطه‌ای در مورد اقتصاد مقاومتی مشخص نشده است و همچنان در حد یک شعار است.البته در شعارها و صحبت‌ها گفته می‌شود که باید ورود آن دسته از کالاهای خارجی که در داخل تولید می‌شود، ممنوع و صنعت داخلی تقویت شود ولی هنوز این موضوعات به شکل واقعی عملیاتی نشده است.این در حالی است که هر کشوری بخواهد رشد کند، باید حرکت جدی در زمینه تولیدات داخلی انجام دهد اما در کشور ما در حال حاضر حدود 70 درصد کارخانه‌ها تعطیل است و 30 درصد مابقی هم با ظرفیت 20 تا 30 درصدی فعالیت می‌کنند.

آنچه کارشناسان تبیین می‌کنند این است که برای تحقق اقتصاد مقاومتی توجه به تولید داخلی و اتکا به تولیدات داخل داشته باشیم. با توجه به این موضوع موانع تحقق اقتصاد مقاومتی در کشورمان چیست؟

اگر قراردادهای صنعتی ما بر مبنای مشارکت باشد، اجبار برای صادرات داشته باشیم و دانش فنی را وارد ایران کنیم و به روز شویم، صنعت راه خواهد افتاد و حتی می‌توانیم حضور موفقی در بازارهای دنیا داشته باشیم اما اعتقاد من این است که برای تحقق اقتصاد مقاومتی همه دست به دست هم بدهیم و کالاهای ایرانی را مصرف کنیم. در عین حال که ممکن است کالاهای ایرانی کیفیت کالاهای خارجی را در وهله اول نداشته باشند، زیرا بخشی از اقتصاد مقاومتی حمایت از تولید داخلی است البته به شرط آنکه جنبه عملی داشته باشد و صرفا شعار نباشد.

برخی معتقدند موانع جدی بر سر راه اجرا و تحقق اقتصاد مقاومتی وجود دارد که عدم شفافیت مالی، وجود قوانین دست و پاگیر و بنگاه‌داری بانک‌ها از جمله آنهاست. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

دقیقا همین‌طور است. همان‌طور که اشاره کردید بنگاه‌داری بانک‌ها اتفاق بسیار بدی است و بانک‌های خصوصی بنگاه اقتصادی به وجود آورده‌اند و به جای اینکه به بخش تولید و کشاورزی کمک کنند، پول‌های مردم را دریافت و سود پرداخت می‌کنند و وارد مقوله‌هایی مانند ساخت‌وساز شده‌اند. به نظر من در شرایطی که وظیفه بانک‌ها این است که به تمام بخش‌های صنعتی و کشاورزی کمک کنند، بنگاه‌داری بانک‌ها بزرگ‌ترین خیانت به بخش تولید، صنعت و کشاورزی است و مانعی بزرگ برای تحقق اقتصاد مقاومتی است.

***

محمدحسین روشنک:

از واحدهای تولیدی پرتوان حمایت شود

محمدحسین روشنک، مدیر عامل ایمان تجارت روشن معتقد است برای تحقق اقتصاد مقاومتی باید از کارخانه‌ها و واحدهایی که توان و قدرت ارائه محصولات و تولیدات قابل رقابت را داشته و دارند و می‌توانند صادرات هم انجام دهند، حمایت شود.

در سال‌های اخیر در مورد اقتصاد مقاومتی و ضرورت‌های اجرای آن صحبت‌های بسیاری مطرح شده که البته بیشتر جنبه شعارگونه داشته است. اگر قرار باشد در سال جاری اقتصاد مقاومتی عملیاتی شود و اقدام و عملی در مورد آن انجام شود، باید چه مولفه‌هایی را مدنظر قرار دهیم؟

من در سال 90 تالیف مقالات و یادداشت‌های مربوط به اقتصاد مقاومتی را آغاز کردم و حدود چهار سال پیش نیز کتاب «دیروز دفاع مقدس، امروز جهاد اقتصادی و اقتصاد مقاومتی» را چاپ و منتشر کردم. در واقع اقتصاد مقاومتی همین کارهاست که در حال انجام آنها هستیم است و موضوع خارق‌العاده‌ای نسبت به آنچه که در حال انجام آن هستیم، نیست. یکی از اصول اقتصاد مقاومتی همت و تلاش است و اگر همت را سرلوحه اقدامات خود قرار دهیم به اقتصاد مقاومتی کمک بسیاری کرده‌ایم. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که اقتصاد مقاومتی با تعطیلی‌های طولانی هیچ مناسبتی ندارد، زیرا تعطیلات طولانی و پی‌در‌پی و تعطیلی کسب‌و‌کار در پایان یک سال و آغاز سال جدید بسیار آسیب زننده است.

این در حالی است که در زمان تعطیلات، هزینه‌ها و مخارج تعطیل نمی‌شود اما تلاش و کوشش تعطیل می‌شود و در چنین شرایطی اقتصاد مقاومتی محقق نمی‌شود. در واقع لازمه دستیابی به اقتصاد مقاومتی این است که ساعت، بازدهی و حجم کاری را افزایش دهیم و این موضوع نه تنها در سازمان‌های خصوصی بلکه باید در ادارات دولتی هم به منصه ظهور برسد.

به نظر شما با توجه به شرایطی که در بخش تولید حاکم است و این بخش در رکود به سر می‌برد، اصولا امکان تحقق اقتصاد مقاومتی وجود دارد؟

در حال حاضر تولیدات داخلی ما قابلیت رقابت با تولیدات خارجی را ندارد و قیمت تمام شده ما از قیمت تمام شده در تمام دنیا بالاتر است به طوری که تمام کشورها خواهان صادرات کالا به کشورمان هستند و ما مجبور هستیم که تعرفه وضع کنیم تا آنها نتوانند کالا به ایران صادر کنند. در این شرایط ما نمی‌توانیم صادرات هم داشته باشیم و بنابراین امکان تحقق اقتصاد مقاومتی وجود ندارد.

اقتصاد مقاومتی زمانی محقق می‌شود که به‌عنوان مثال بتوانیم در داخل کشور خودرویی را بسازیم که در شرایط مساوی قادر باشد با خودرویی که حداقل در کشورهای درجه سه خودروساز تولید می‌شود، قابل رقابت باشد. مصداق دیگر این موضوع آن است که کالایی را تولید کنیم که اگر خواستیم به کشورهای همسایه و کشورهای آسیای میانه صادر کنیم، مشکلی به وجود نیاید اما مسلما نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم و هنوز این امکان برای ما فراهم نیست.

تلقی برخی این است که اقتصاد مقاومتی به معنای توجه کامل به بخش تولید و حمایت از آن است. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟

اقتصاد مقاومتی این نیست که باقیمانده پول بانک‌ها و خزانه را در اختیار کارخانه‌هایی قرار بدهیم که در تولید موفق نبوده‌اند و تولیدات آنها غیر‌اقتصادی بوده است. اقتصاد مقاومتی به این معناست که از کارخانه و واحدی که توان و قدرت ارائه محصولات و تولیدات قابل رقابت را داشته و دارد و صادرات هم می‌تواند انجام دهد، حمایت و آن را تقویت کنیم.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com