افزایش ظرفیت 25 برابری فرودگاه امام در 4 سال

100میلیون مسافر در قالب بیش از 950هزار پرواز؛ این عملکردی است که در سال 2015 فرودگاهی در جورجیای آمریکا به ثبت رسانده و نام خود را به‌عنوان بزرگ‌ترین فرودگاه مسافرتی جهان مطرح کرده است. مقایسه این آمار با شرایط بزرگ‌ترین فرودگاه ایران در سال گذشته به خوبی فاصله‌ای را نشان می‌دهد که باید پس از لغو تحریم‌ها با پیگیری‌های گسترده برطرف شود. 

هرچند فرودگاه مهرآباد در سال گذشته براساس آمارهای رسمی وزارت راه نزدیک به 13 میلیون مسافر جابه‌جا کرده و نام خود را در فهرست‌ فعال‌ترین فرودگاه‌های منطقه به ثبت رسانده است اما همچنان فاصله قابل توجه آمارهای ایران در عرصه ناوبری با آنچه استانداردهای جهانی تعیین می‌کنند متفاوت است. 

این آمارها در حالی به ثبت رسیده که موقعیت خاص فرودگاه مهرآباد در همسایگی شهر تهران و در نزدیکی برج‌های مسکونی از یک سو و البته ترافیک گسترده شهری در رسیدن به آن از سوی دیگر باعث شده این فرودگاه قدیمی در فهرست مناطقی قرار گیرد که رشد فعالیت‌ آن باید متوقف شود. از این رو وزارت راه و شهرسازی با وجود اینکه اعلام کرده به طور دائمی از باقیمانده فرودگاه مهرآباد دفاع خواهد کرد اما اصل برنامه‌های توسعه محور خود را به سمت دیگر فرودگاه مهم استان تهران یعنی فرودگاه امام خمینی(ره) انتقال داده است. 

این فرودگاه که در حال حاضر تمام پروازهای بین‌المللی استان تهران و چند استان نزدیک به پایتخت کشور را مدیریت می‌کند، با ظرفیت مسافرگیری حدود 4 میلیون نفر در سال فعالیت خود را ادامه داده و این در شرایطی است که به دلیل بالا بودن تقاضا برای سفر به کشورهای خارجی، ظرفیت آن با دو برابر بیش از حد مجاز سالانه به 10میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کند.

این نیاز جدی برای بهبود زیرساخت‌های مسافرت هوایی کشور، وزارت راه و شهرسازی را بر آن داشته تا برای فرودگاه امام خمینی برنامه‌های توسعه‌ای کلانی در نظر بگیرد. برنامه‌هایی که تا چند ماه قبل به دلیل محدودیت جدی، منابع اعتباری یا متوقف بودند یا با سرعتی بسیار پایین پیگیری می‌شدند و در حال حاضر، به دلیل بازگشت سرمایه‌گذاران خارجی و صف طولانی آنها برای ورود به ایران روزهای خوشی را پشت سر می‌گذارند.

در کنار امکانات جانبی در نظر گرفته شده برای فرودگاه امام، وزارت راه و شهرسازی برای تبدیل کردن این فرودگاه به یک فرودگاه هاب در منطقه، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای کرده که در نهایت ظرفیت مسافرپذیری این فرودگاه را در سال به نزدیک 100 میلیون مسافر یعنی رقمی نزدیک به آنچه در حال حاضر در بزرگ‌ترین فرودگاه جهان اتفاق می‌افتد، برساند. در حال حاضر، در برنامه‌های توسعه‌ای فرودگاه امام سه ترمینال مجزا در نظر گرفته شده که براساس صحبت‌های آخوندی یک ترمینال موقت با ظرفیت مسافرگیری 3میلیون نفر، ترمینال سلام با ظرفیت تقریبی 5 میلیون نفر و ترمینال ایران شهر با ظرفیت سالانه 30میلیون نفر در دست پیگیری هستند.

براین اساس پس از افتتاح ترمینال موقت فرودگاه امام ظرفیت ترمینال فعلی نیز افزایش خواهد یافت و در نهایت در مجموع این فرودگاه توان جابه‌جایی 50‌میلیون مسافر را در سال خواهد داشت که با افزوده شدن فاز دوم در چارچوب این فاز نیز حدود 50 میلیون مسافر به ظرفیت فرودگاه امام اضافه خواهد شد و ظرفیت بالقوه آن به رقمی نزدیک به 100 میلیون نفر در سال می‌رسد که طبق گفته وزیر راه و شهرسازی این افزایش قابل توجه ظرفیت فرودگاه امام در مدت 44 ماه اتفاق خواهد افتاد بنابراین ظرف مدت 4 سال ظرفیت فرودگاه امام به 25 برابر می‌رسد.

در کنار این فرودگاه مهم و مرکزی در کشور وزارت راه اعلام کرده برای احیا و بهسازی فرودگاه‌های شهرهایی مانند مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز، اهواز و بوشهر نیز برنامه‌ریزی‌های کلانی دارد که احتمالا این فرودگاه‌ها نیز با کمک سرمایه‌گذاران خارجی بهسازی خواهند شد و در مسیر فرودگاه‌های توسعه‌یافته قرار می‌گیرند. اگر به این برنامه‌ها طرح وزارت راه برای واردات هواپیماهای کوچک را نیز اضافه کنیم به آغاز دوره‌ای می‌رسیم که نتیجه قطعی آن رشد و توسعه فرودگاه‌های ایران هم‌راستای شاخص‌های جهانی است.

فعال شدن بنگاه‌ها حول محور فرودگاه‌ها

در کنار تجهیزات ناوبری و امکانات زیرساختی فرودگاه‌ها که می‌تواند جایگاه کشور در محور توسعه هوایی را ارتقا بخشد، استفاده اقتصادی از این ساختارهای بین‌المللی نیز عامل مهم دیگری است که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته محوریت دارد. ساخت و تجهیز هتل‌ها، پاساژها، مراکز تفریحی و اقتصادی بزرگ در حاشیه فرودگاه‌های بین‌المللی باعث شده این روزها، فرودگاه از جایگاهی فنی به محیطی مهم برای مبادلات اقتصادی تبدیل شود. این رویکرد اقتصادی مهم اما تاکنون در ایران کمتر مورد توجه بوده و نشانه آن زیان ده بودن 50 فرودگاه مسافرتی کشور در میان 54 گزینه موجود است و اگر بنا بر محاسبه سود باشد تنها فرودگاه امام در طول این سال‌ها نام خود را در این فهرست ثبت کرده است. 

این عقب ماندگی غیرقابل انکار باعث شده وزارت راه با استفاده از فضای لغوتحریم‌ها، پای سرمایه‌گذاران خارجی را به طرح‌های اقتصادی فرودگاه امام نیز باز کند و از فعال شدن بزرگ‌ترین گروه هتلداری اروپا در این فرودگاه گرفته تا فعال کردن یک شرکت هلندی به‌عنوان مشاور اصلی پروژه، گام‌هایی است که در این راستا برداشته شده و بناست در روزهای آینده با ابلاغ منطقه آزاد این فرودگاه توسعه یابد.

باز شدن دروازه‌های اقتصاد جهان به روی ایران در طول هفته‌های گذشته نخستین تغییرات را روی صنعت هواپیمایی کشور گذاشته و در کنار انعقاد قرارداد خرید 138 هواپیمای مسافرتی، افق فرودگاهی کشور را نیز چه در سخت‌افزار و چه در امکانات اقتصادی روشن کرده است. در سبد خرید ایران از ایرباس، مدل 380به‌عنوان بزرگ‌ترین هواپیمای مسافرتی قرار دارد که تنها در فرودگاه‌هایی خاص امکان نشست و برخاست خواهد داشت و این به معنی آن است که امکانات فرودگاهی نیز باید در چارچوب پسا برجام رشد کند؛ الزامی که به نظر می‌رسد گام‌های نخست آن با قدرتی زیاد برداشته خواهند شد.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com