افزایش تنش در خاورمیانه تاثیری بر سرمایه‌گذاری در پروژه‌های گازی منطقه ندارد

در پی افزایش تنش‌ها میان ایران و عربستان که پس از حمله به سفارت و کنسولگری این کشور در ایران به اوج خود رسیده و سبب قطع روابط دیپلماتیک دو کشور شد و همچنین در ارتباط با تاثیر این درگیری سیاسی میان دو قدرت عمده خاورمیانه با فرانسیس پرین، رئیس مرکز استراتژی و سیاستگذاری انرژی در رابطه با تاثیر این تنش‌ها بر پروژه‌های گازی منطقه با مجله گاز طبیعی اروپا به گفت‌وگو پرداخته که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.

آیا افزایش تنش و درگیری میان ایران و همسایگان عرب آن می‌تواند بر سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های صنعت گاز ایران به‌عنوان دارنده بزرگ‌ترین ذخایر گاز جهان تاثیر بگذارد؟

در حال حاضر و با توجه به قطع روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی به نظر نمی‌رسد که این موضوع بر هیچ یک از پروژه‌های نفت و گاز هر یک از این دو کشور تاثیری داشته باشد. ایران پیش از این به‌شدت در پی جذب سرمایه‌های خارجی جهت توسعه میادین نفت و گاز خود بوده و با رونمایی از قراردادهای جدید نفتی خود نشان داد که عزمش را در رابطه با مشارکت با شرکت‌های بزرگ انرژی خارجی جزم کرده است.

بنابراین هیچ دلیلی وجود ندارد که شرکت‌های خارجی به دلیل قطع روابط دیپلماتیک ایران و عربستان از حضور در بازار انرژی ایران و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی این کشور خود‌داری کنند. فراموش نکنیم که این دو کشور پیش از این هم روابط عالی و صمیمانه‌ای با یکدیگر نداشتند که قطع روابط دیپلماتیک آنها یک اقدام ناگهانی و شوکه‌کننده محسوب شود. به هر حال قطع روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور و همچنین توقف پروازهای خطوط هوایی آنها اقدامی جدی و قابل تامل است اما تاثیری بر وضعیت پروژه‌های انرژی آنها نخواهد داشت.

اگرچه قطع روابط دیپلماتیک تهران و ریاض و واکنش کشورهای عرب به این حادثه مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است، اما عدم بروز واکنشی جدی و عمده در بازارهای انرژی بیانگر آن است که این تنش دیپلماتیک تاثیری بر بازارها و استراتژی‌های انرژی ایران و عربستان نخواهد داشت.

بازگشایی بازار ایران به روی شرکت‌های انرژی با توجه به ذخایر عظیم گاز طبیعی در این کشور فرصت بسیار مناسبی به نظر می‌رسد. ایران قصد دارد میزان تولید گاز طبیعی خود را در آینده نزدیک دو برابر کرده و با ساخت ترمینال‌های تولید گاز ال‌ان‌جی سهم خود از بازارهای گاز جهان را به 10 درصد افزایش دهد. آیا شرایط موجود در منطقه به ایران اجازه پیگیری اهدافش را می‌دهد؟

ایران دارای بزرگ‌ترین ذخایر گاز طبیعی جهان در کنار روسیه به شمار می‌رود. ایران یک بازیگر بسیار مهم در حوزه انرژی به شمار می‌رود که به دنبال تکمیل زیرساخت‌های گازی خود نظیر میدان گازی پارس جنوبی توسط شرکت‌های انرژی خارجی است. البته در این موضوع که ایران از اهمیت و جذابیت بسیار زیادی برای شرکت‌های انرژی برخوردار است شکی نیست اما باید دید شرایط سیاسی منطقه و جذابیت اقتصادی جهت سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی این کشور شرکت‌های انرژی بین‌المللی را به حضور در این بخش ترغیب می‌کند یا خیر؟

تا پیش از این تحریم‌های بین‌المللی وضع شده بر صنعت انرژی ایران مانع اصلی حضور سرمایه‌گذاران بین‌المللی به شمار می‌رفت، هم‌اکنون نیز جنگ داخلی در سوریه و لیبی و همچنین ظهور گروه تروریستی داعش از جمله مهم‌ترین نگرانی‌های موجود محسوب می‌شود.

با این حال مسئله امنیت در ایران و عربستان مطرح نبوده و دو کشور از امنیت قابل قبولی برخوردارند.فراموش نکنید که ایران، سوریه نبوده و درگیر جنگ نیست، مضاف بر این شرکت‌های خارجی پیش از این نیز در بازار انرژی ایران حضور داشته‌اند، بنابراین به نظر من شرکت‌های خارجی به آسانی می‌توانند با مخاطرات کار در خاورمیانه کنار بیایند.

گاز چه نقشی در روابط ایران و همسایگانش دارد؟

نخستین و مهم‌ترین موضوع برای ایران آن است که روابط دیپلماتیک مورد نیاز جهت تحقق پروژه‌های گازی خود را حفظ کند. در حال حاضر تهران با دو چالش عمده دست و پنجه نرم می‌کند، نخست آنکه تقاضا برای گاز در داخل به‌شدت رو به افزایش بوده و همزمان با آغاز فصل زمستان گاز بیشتری برای گرم کردن خانه‌ها مورد نیاز است. این در حالی است که ایران قصد دارد تا به بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز در جهان بدل شود.

در حال حاضر ایران مقدار بسیار ناچیزی گاز طبیعی به ترکیه صادر می‌کند و هدف تهران در کوتاه‌مدت بازارهای گاز کشورهای عربی منطقه نظیر عمان، امارات متحده عربی و عراق است. این کشورها به لحاظ جغرافیایی فاصله کمی با ایران داشته و این موضوع هزینه‌های انتقال گاز را کاهش می‌دهد. استراتژی اصلی ایران توسعه روابط با کشورهای عرب همسایه در خاورمیانه بوده و تنش‌های اخیر میان این کشور و کشورهای عربی می‌تواند دیپلماسی گازی تهران در خاورمیانه را تضعیف کند.

سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا کشورهای عربی تمایلی به خرید گاز ایران دارند؟ عراق تا اینجا موافقت‌نامه‌ای را با ایران به امضا رسانده است اما این پروژه به دلایل امنیتی هنوز به مرحله اجرایی وارد نشده است. همچنین ایران ممکن است گاز مورد نیاز عمان را نیز تامین کند، سلطان‌نشین عمان که غالبا سیاست خارجی مستقلی در مقایسه با متحدان سنتی عرب خود در منطقه دارد از روابط بسیار خوبی با تهران برخوردار بوده و نقش بسیار مهمی در تامین منافع کشورهای عربی و ایران ایفا می‌کند.

در حال حاضر واردات گاز از ایران برای کشورهای عربی منطقه بسیار دشوار به نظر می‌رسد. وضعیت سیاسی فعلی در خاورمیانه بسیار شکننده است، نه از این جهت که کشورهای عربی روابط بسیار مستحکمی با عربستان سعودی دارند، بلکه به این دلیل که بسیاری از آنها خصوصا امارات متحده عربی از میزان نفوذ حقیقی و مجازی ایران در منطقه نگرانند.

در همین راستا می‌توان گفت که برگزاری نشست اتحادیه عرب و بررسی اتفاقات اخیر میان ایران و عربستان به هیچ عنوان اتفاقی نیست. برگزاری نشست اتحادیه عرب در قاهره بیانگر نگرانی عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی از تقویت قدرت ایران درمنطقه است.