استراتژی جدید اوپک مبنی بر ارجحیت حفظ سهم از بازار بر قیمت

ممکن است که اوپک در حال پیروز شدن در نبرد بر سر تسلط بر بازار نفت باشد اما بدون شک در حال واگذار کردن جنگ قیمت است. پس از اینکه این کارتل نفتی در نوامبر گذشته تصمیم گرفت تا استراتژی نفتی خود را به رهبری عربستان سعودی تغییر دهد، این سازمان تلاش کرده است تا تسلط خود را بر بازار افزایش دهد. تصمیم اوپک در نشست اخیر این سازمان در روز جمعه گذشته مبنی بر عدم کاهش تولید و متعهد‌ماندن اعضای این سازمان به سقف تولید 30 میلیون بشکه نفت‌خام در روز به‌خوبی نشان داد که این کارتل نفتی به هیچ عنوان قصد ندارد تا سهم ارزشمند 30 میلیون بشکه‌ای خود از بازار را از دست بدهد. اما چنانچه ماموریت اوپک را در جهت تلاش برای تنظیم بازار در نظر بگیریم می‌توان گفت که اوپک در حال شکست خوردن و از دست دادن بازار است.

سهمیه فعلی اوپک در سال 2012 تعیین شد و از آن زمان تاکنون بدون تغییر باقی مانده است. در همین راستا نتیجه یک نظرسنجی توسط موسسه Platt که در زمینه ارائه اطلاعات در حوزه انرژی فعالیت می‌کند نشان می‌دهد که تولید واقعی اوپک در ماه آوریل 30 میلیون و 930 هزار بشکه در روز بوده است. در این رابطه آن لوئیز هیتل، نایب‌رییس شرکت ماکرو اویل که در زمینه ارائه تحلیل، اطلاعات و مشاوره در حوزه انرژی فعالیت می‌کند معتقد است «در‌حالی‌که تصمیم اخیر اوپک تاثیر چندانی در بازار نخواهد داشت اما این تصمیم به‌خوبی نقش عربستان سعودی در طراحی این استراتژی و همچنین تعهد کشورهای عضو به پیروی از استراتژی عدم کاهش تولید به منظور بازیابی قیمت‌ها را نشان می‌دهد.»

نگاه دیگری که می‌توان به تصمیم اخیر اوپک و استراتژی آن داشت به این صورت است: اوپک در قبال کاهش شدید قیمت شاخص‌های نفتی وست‌تگزاس اینترمدیت و برنت در سال گذشته واکنشی از خود نشان نداد و با وجود نفت مازاد در بازار از میزان تولید کشورهای تولید‌کننده نفت کاسته نشد. اوپک در نشست خود در ماه نوامبر سال گذشته میلادی تصمیم گرفت تا سقف تولید روازنه خود را دست‌نخورده باقی گذاشته و هرگونه کاهش تولید را منتفی اعلام کرد. به عقیده هیتل، اوپک با اتخاذ این استراتژی قصد داشت تا با استفاده از سقوط قیمت‌ها به تولید‌کنندگانی که نفت را با قیمت تمام شده بیشتری تولید می‌کردند برای کاهش یا توقف تولید فشار وارد کند. اما اتخاذ مجدد چنین تصمیمی از سوی اوپک در حال حاضر یک تصمیم هوشمندانه از سوی این سازمان به منظور حفظ سهم خود از بازار است.

در این راستا نعیم اسلام تحلیلگر ارشد موسسه تحقیقاتی AVA Trade می‌گوید: «هدف اصلی استراتژی اوپک کشورهای تولید‌کننده نفت غیر‌عضو و به‌خصوص ایالات متحده آمریکا و نفت شیل تولید شده در این کشور است. اوپک قصد دارد تا با حفظ سهم خود از بازار و عدم توجه به بازیابی قیمت‌ها خسارت بیشتری به تولید‌کنندگان نفت شِیل وارد کرده و آنها را به کاهش تولید و از دست دادن سهم‌شان از بازار وادارد. این در حالی است که با توجه به کاهش هزینه‌های تولید نفت شیل و همچنین توسعه تکنولوژی استخراج نفت شیل ممکن است اوپک از دستیابی به نتیجه دلخواه خود در این زمینه باز بماند. کالین سیژنسکی استراتژیست ارشد در موسسه CMC Market در این رابطه می‌گوید: «نفت مازاد موجود در بازار همچنان به حضور پررنگ خود ادامه خواهد داد، در‌حالی‌که به نظر می‌رسد افزایش تدریجی تقاضا در بازار موجب از بین رفتن نفت مازاد موجود شود نه کاهش میزان تولید نفت‌خام». وی ادامه داد: «وضعیت بازار ممکن است یک فرآیند طولانی‌مدت بوده و مانند دهه 1980 میلادی که ثبات بازار تا سال 2000 به طول انجامید به مدت‌زمان زیادی برای رسیدن به یک وضعیت پایدار نیاز داشته باشد.»

در کوتاه‌مدت شاخص آمریکایی وست‌تگزاس اینترمدیت ممکن است با کاهش قیمت محدود رو‌به‌رو شده و ممکن است بین 45 تا 65 دلار متغیر باشد. معنای دیگر این جمله آن است که بازار باید مجددا خود را برای ناپایداری در قیمت‌ها آماده کند. جیمز ویلیامز تحلیلگر مسائل اقتصاد انرژی در موسسه WTRG Economics در این رابطه معتقد است: «تصمیم اخیر اوپک در کوتاه‌مدت به ناپایداری در قیمت‌ها منجر خواهد شد. چنانچه بازار شاهد کاهش هفتگی تولید نفت باشد به سرعت و با افزایش قیمت به این موضوع واکنش نشان خواهد داد. اما در نهایت اغلب بازیگران بازار این فرآیند را بازگشت به وضعیت عادی تلقی می‌کنند. به عقیده من از حالا تا نشست بعدی اوپک شاهد یک ناپایداری در قیمت‌ها خواهیم بود.» 

با این همه هنوز احتمال موفقیت اوپک در ماموریت خود برای تنظیم بازار وجود دارد. در این ارتباط توماس پیوگ، اقتصاددان فعال در حوزه انرژی در موسسه مشاوره‌ای Capital Economics معتقد است «قیمت پایین نفت در حال حاضر می‌تواند موجب افزایش رشد اقتصاد جهانی و افزایش تقاضا شده و در عین حال روش‌های دیگر تولید را محدود کند که این امر منجر به افزایش قیمت‌ها در آینده خواهد شد.»