از برند مشترک تا پایانه صادراتی

یکی از مهم‌ترین بحث‌های مرتبط با صنایع‌دستی اقتصاد این حوزه و ایجاد بازارهایی برای فروش است. به همین دلیل در پی حفظ بازارهای سنتی و ایجاد و توسعه بازارهای جدید هستیم. در این میان شاهد اتفاقات خوشایندی نیز بوده‌ایم. چنانچه شش‌ماهه اول سال 94 را نسبت به شش‌ماهه مشابه سال 93 با 13درصد رشد پشت سر گذاشتیم. همچنین در سال 93 نیز 36درصد رشد نسبت به سال 92 داشتیم که برای ما امیدبخش بوده هرچند هنوز با چشم‌انداز مطلوب ما فاصله بسیار زیادی دارد.

همچنین باید اضافه کنم که گروه‌های کالایی صادراتی ما هشت‌دسته است: مس و مشتقاتش، مبلمان چوبی، گلیم و زیلو، شیشه‌های سنتی، سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، سفال و سرامیک، چوب و مشتقات آن، تذهیب و نگارگری و یک گروه هم داریم که گروه سایر محصولات صنایع‌دستی است یعنی هر آنچه بیرون از این گروه‌های عمده قرار بگیرد، در گروه سایر محصولات صنایع‌دستی قرار می‌گیرد.

بازارهای هدف ما کشورهای اتحادیه اروپا، حوزه خلیج‌فارس، آسیای میانه و سایر کشورهایی است که محصولات صنایع‌دستی ایران مورد توجه‌شان قرار می‌گیرد. یکی از روش‌های حضور ما در این بازارها شرکت در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی است که ما نمایشگاه‌ها را به‌عنوان نخستین ویترین‌های مهم و ابزار بازاریابی صنایع‌دستی در بازارهای خارجی می‌دانیم.

رقیبان بین‌المللی

کشورهای رقیب ما در بازارهای جهانی عمدتا چین، پاکستان و حتی کشورهایی چون افغانستان و ویتنام هستند که به‌تازگی اقدامات تجاری روی صنایع‌دستی‌شان انجام داده‌اند اما دو رقیب عمده ما چین و هند به حساب می‌آیند و هنوز در رابطه با بازاریابی یا بازارسازی کار اصولی تا به حال انجام نشده است. اما تصمیم داریم که با استفاده از امکانات و پتانسیل و توانمندی‌هایی که داریم بتوانیم درباره شناخت سلیقه مشتریان بازارهای مختلف اطلاعاتی را به دست بیاوریم و جمع‌بندی کنیم تا براساس آن بتوانیم محصولاتی را که مدنظر مشتریان است در نمایشگاه‌های مختلف نشان بدهیم. در این راستا قصد داریم با همکاری سفارتخانه‌های ایران، رایزنان فرهنگی و اقتصادی اطلاعاتی کسب کنیم تا بتوانیم بازارهای هدف را بهتر بشناسیم.

همچنین قصد داریم زمینه‌هایی را برای حضور تجار، بازرگانان و صادرکنندگان صنایع‌دستی در نمایشگاه‌های خارجی فراهم کنیم تا با شناختی که از بازارهای جهانی به دست می‌آوریم بتوانیم برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای تولید و صادرات به بازارهای بین‌المللی داشته باشیم. اعزام فعالان صنایع‌دستی همچنین در قالب هیات‌های تجاری به سایر کشورها نیز در دست اقدام است. به‌ویژه که در فضای ایجاد‌شده بعد از برجام و ورود هیات‌های تجاری به ایران و حضور متقابل هیات‌های تجاری ایرانی در کشورهای دیگر امید بیشتری در این حوزه ایجاد شده است.

در همین راستا یازدهم مهر‌ماه امسال انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی ایران را در بدنه اتاق بازرگانی ایران تشکیل دادیم. این انجمن باید در رابطه با حق صادرکنندگان صنایع‌دستی به‌عنوان یکی از کالاهایی که در سبد کالاهای صادراتی غیرنفتی قرار می‌گیرد، احقاق حق بکند و برنامه‌های توسعه‌ای بدهد.

در همین راستا نشستی را با صادرکنندگان، فعالان و تجار، با دکتر سلطانی‌فر، ریاست سازمان برگزار کرده‌ایم زیرا‌ ایشان علاوه‌بر اینکه معاون رئیس‌جمهور هستند، عضو شورای عالی صادرات غیرنفتی کشور هم هستند. در این نشست در رابطه با مشوق‌های صادراتی، جوایز صادراتی، مشکلاتی که در زمینه هزینه‌های حمل‌و‌نقل وجود دارد و در رابطه با تسهیلات اعطایی گفت‌وگوهایی صورت گرفت و مقرر شد که بتوانیم جلسات مشترکی را با ریاست محترم گمرک و سایر حوزه‌های مرتبط داشته باشیم تا فعالان این حوزه بتوانند مشکلات‌شان را رو‌در‌رو مطرح کنند و ما امیدوار هستیم در پایان این جلسات بتوانیم به حمایتی مشخص در رابطه با صادرکنندگان صنایع دستی کشور دست یابیم.

تایید کیفیت کالای صادراتی کجا و چگونه؟

ارگان خاصی کیفیت کالاهای صادراتی را بررسی نمی‌کند. البته برنامه‌هایی را روی برندسازی محصولات تجاری و صادراتی‌مان تازه شروع کرده‌ایم. این باعث می‌شود ما خیلی علمی‌تر به بحث صادرات صنایع‌دستی نگاه کنیم و آن نگاه سنتی را روی صادرات صنایع دستی نداشته باشیم و حتی روی فرآیندهای تولید تا بازار مطالعه داشته باشیم تا این فرآیندها طوری تعریف شوند که چرخه تولید مستمر و مستحکم باشد تا جایگاه و سهم بیشتری را در بازار بین‌المللی به‌دست بیاوریم.

تولید صنایع‌دستی با برند مشترک

بحث کوبرندینگ (co-branding) یک بحث روز دنیای تجارت است و این پیشنهاد از طرف ایتالیا مطرح شده و پیشنهاد بسیار خوبی است ولی ما نمی‌خواهیم بی‌گدار به آب بزنیم بلکه باید طوری رفتار کنیم که تمامی عواملی که قرار است در این پروژه مشترک نقش داشته باشند، شرح وظایف‌شان و مسئولیت‌هایی که دارند به‌صورت شفاف و کاملا مشخص تعریف شود. همچنین روی بازاری که محصول مشترک در آن عرضه خواهد شود باید مطالعه شود.

در حال حاضر این طرح در دست بررسی است تا به‌گونه‌ای عمل کنیم که صنعتگران و هنرمندان ما و در نهایت صنایع‌دستی کشور بتواند حداکثر بهره‌مندی را از این پروژه داشته باشند. اینکه این پروژه روی چه کالایی انجام می‌شود نیز در حال بررسی است. شاید از شیشه شروع کنیم، این مسئله را با اداره کل تولید در میان نهاده‌ایم تا با رعایت اصول کارشناسی و ظرافت‌های کاری بتوانیم نتیجه خوبی بگیریم.

شوروم‌هایی برای صنایع‌دستی

از دیگر اقدامات برای معرفی صنایع‌دستی ایران انجام گرفته ایجاد شورومی برای این صنایع از همه استان‌ها در محل سازمان میراث فرهنگی کشور است. این کار به ما کمک می‌کند تا هیات‌های تجاری که به ایران می‌آیند بتوانند با صنایع‌دستی همه نقاط ایران آشنا شوند و نیازی به بازدید از چندین شهر نباشد. زیرا هر چند ماه یکبار کالاها عوض می‌شوند و کالاهای متنوع دیگری به معرض نمایش درمی‌آیند. همچنین به دنبال بررسی سایر مسائل مرتبط با بسته‌بندی، صادرات و غیره هستیم و به همین دلیل مجوز نخستین پایانه صادراتی صنایع‌دستی کشور را در ماه‌های پایانی سال 93 گرفتیم تا بتوانیم تسهیلات بیشتری برای فعالان این حوزه ایجاد کنیم.

* مدیرکل صادرات و بازرگانی صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی