اطعام عزاداران و مومنان، نذر رایج علاقهمندان حضرت امام حسین(ع) است. این کار را خیلی ها در ابعاد کوچک و حتی خانوادگی انجام می دهند و برخی هم در ابعاد بزرگ محله و منطقه. نیت ها البته مهم است. رایج ترین غذاهای نذری در بین ایرانیان، خورشت قیمه است و بعد از آن عدس پلو که راحت تر توزیع می شود.
غذاهای نذری در ماه محرم
از گذشته تا به امروز براساس رسوم ایرانیها، بیشتر غذاهای سنتی مانند خورشت قیمه، خورشت قورمهسبزی، زرشک پلو با مرغ و عدس پلو بهعنوان نذورات از سوی مساجد یا تکایا درایام ماه محرم و صفر پخته میشود. بهطوریکه در مجالس عزاداری پس از پایان مراسم سخنرانی، نوحه خوانی و سینه زنی از سوی بانی مجلس، غذای نذری به عزاداران حسینی داده میشود، معمولا غذای نذری توسط آشپز در آشپزخانههای مخصوص یا در آشپزخانه خود مساجد و تکایا پخته میشود.
مواد اولیه غذای نذری را از کجا تهیه کنیم؟
عمده محصولات پر مصرف در ایام ماه محرم برای پختن انواع غذاهای نذری، برنج، حبوبات و روغن است که آشپز یا بانی مجلس برای تامین این اقلام باید به مراکز فروش عمده موادغذایی و مراکزی که اقدام به توزیع محصولات موادغذایی میکنند در چهار راه مولوی، خیابان مولوی، صاحب جم، میدان محمدیه، خیام شمالی و جنوبی، انبار نفت و رباط کریم مراجعه کند.
خورشت قیمه
به گفته یکی از هیاتداران در میدان منیریه که خود آشپز هیأت است، معروفترین غذا برای نذری ماه محرم، قیمه است؛ غذای خوشمزهای که کالری زیادی هم دارد، پس برای عزاداران امام حسین(ع) که بعد از چند ساعت سوگواری، خسته و گرسنه میشوند، میتواند بهترین غذا باشد. پختن خورشت قیمه علاوه بر اینکه ازحساسیت کمتری نسبت به دیگر غذاها برخوردار است، برای پختن به زمان کمتری نیاز دارد، به همین دلیل پختن خورشت قیمه ازسوی هیاتداران بیشتر مورد استقبال قرار میگیرد.
گرانی شدید لپه
موادلازم برای پختن خورشت قیمه لپه، برنج، روغن، گوشت، پیاز، سیب زمینی و دیگر مواد افزودنی است که متاسفانه قیمت لپه در این ایام بهصورت قابل توجهی افزایش پیدا کرده، به طوری که در بازار لپه نوع ایرانی گرانتر از نوع خارجی است و دیرپز یا زودپز بودن هم در قیمت لپه تاثیرگذاشته که نوع دیرپز آن ارزانتر است. همچنین لپه بستهبندی شده بهتر از لپه باز و فلهای است، زیرا لپه بستهبندی 900 گرمی نیاز به پاک کردن ندارد و از نظر سلامت و مدیریت در زمان به صرفهتر است اما برای مراسمها و نذورات از حبوبات باز به دلیل ارزانی استفاده میشود. از میان انواع لپه در بازار مولوی، لپه آذرشهر بهترین نوع است که قیمت آن نسبت به دیگر انواع لپه گرانتر است.
اکنون در بازار مولوی یک کیلوگرم لپه ایرانی 7000تومان، یک کیلوگرم لپه خارجی 5000 تومان، یک کیلوگرم برنج درجه یک ایرانی 8500 تومان، روغن مایع 800 گرمی 4500 تومان، روغن جامد 5 کیلوگرمی 21 هزار و 500 تومان، یک کیلوگرم گوشت گوسفند شقه بدون دمبه 28 هزار تومان، یک کیلوگرم گوشت گوساله مخلوط30 هزار تومان، یک کیلوگرم گوشت گوسفند شقه با دمبه26 هزار تومان، یک کیلوگرم سیبزمینی2100 تومان، یک کیلوگرم پیاز1600 تومان، لیمو عمانی با بستهبندی 110 گرمی3600 تومان، یک کیلوگرم لیموعمانی 32 هزار تومان، یک گرم زعفران درجه یک7000 و یک مثقال زعفران درجه یک 25 هزار تومان قیمت دارد.
برای پختن خورشت قیمه برای 100 نفر به 15 کیلوگرم برنج هندی کیلویی 6000 تومان، سه کیلوگرم لپه، چهار تا پنج کیلوگرم گوشت خرد شده کیلویی 32 هزار تومان، پنج کیلوگرم سیب زمینی، پنج کیلوگرم روغن جامد، سه کیلوگرم رب، شش کیلوگرم پیاز، نیم مثقال زعفران، نیم کیلوگرم لیموعمانی، آبلیمو، هل و گلاب، نمک و فلفل و زردچوبه به میزان لازم نیاز است، 11هزار و 500 تومان برای خرید ظروف یکبار مصرف باید هزینه شود و هزینه آشپز هم برای هر پرس غذا 6000 تومان است، همچنین حداقل هر 100 غذا پنج هزار تومان هزینه کپسول گاز دارد، که با احتساب تمام هزینهها باید حدود 370 تا 400 هزار تومان برای پخت خورشت قیمه هزینه کرد.
خورشت قورمهسبزی
به گفته این هیاتدار، خورشت قورمهسبزی، بیشتر از دیگر غذاهای نذری به دلیل وجود سبزی کار و وقت میبرد. زیرا برای پاک کردن، خرد کردن و سرخ کردن سبزی، زمان و انرژی زیادی لازم است، اما با این حال بسیاری از عزاداران هر سال قورمهسبزی را نذر امام (ع) میکنند، زیرا خورشت قورمهسبزی در مقایسه با سایر غذاهای نذری ماه محرم، طرفداران خاص خودش را دارد.
گرانی ۱۰ درصدی قورمهسبزی
برای پختن خورشت قورمهسبزی به برنج، روغن، گوشت، پیاز، سبزی قورمه، لوبیا، لیمو عمانی و سایر مواد افزودنی نیاز است. در این ایام افزایش تقاضا سبب گران شدن ۱۰ درصدی قیمت قورمهسبزی شده است. همچنین در حال حاضر در بازار مولوی یک کیلوگرم لوبیا قرمز7100 تومان و لوبیا چیتی با بستهبندی 900 گرمی 10هزار تومان و یک کیلوگرم سبزی قورمه خرد شده 2500 تومان قیمت دارد.
برای پختن خورشت قورمهسبزی برای 100 نفر به چهار کیلوگرم گوشت، پنج کیلوگرم لوبیای قرمز، شش کیلوگرم پیاز، یک کیلوگرم لیمو عمانی، 10 کیلوگرم سبزی قورمه، 15 کیلوگرم برنج هندی، شش کیلوگرم روغن جامد، نیم مثقال زعفران، سه کیلوگرم رب، آبلیمو، نمک و فلفل و زردچوبه به میزان لازم نیاز است که با احتساب 11 هزار و 500 تومان برای خرید ظروف یکبار مصرف، 60 هزار تومان هزینه آشپز و پنج هزار تومان یک کپسول گاز باید بیش از 400 هزار تومان برای پخت خورشت قورمه سبزی هزینه کرد.
زرشک پلو با مرغ
چندسالی است که زرشک پلو با مرغ هم وارد غذاهای نذری شده و آمار طبخش، حتی از قیمه و قورمهسبزی هم بالاتر زده زیرا طبخ زرشک پلو نسبت به باقی غذاها آسانتر است. برای پختن زرشک پلو با مرغ به برنج، روغن، مرغ، پیاز، زرشک و دیگر افزودنیها نیاز است که درحال حاضر زرشک با بستهبندی 200 گرمی 5000 تا 5500 تومان و یک کیلوگرم مرغ تازه 6000 تومان قیمت دارد.
برای پختن زرشک پلو با مرغ برای 100 نفر به 15 کیلوگرم برنج هندی، 40 کیلو مرغ یا 30 کیلو ران مرغ کیلویی شش هزار و 500 تومان، یک کیلو زرشک باز، یک مثقال زعفران نیاز است. که با احتساب 11 هزار و 500 تومان برای خرید ظروف یکبار مصرف، 60 هزار تومان هزینه آشپز و پنج هزار تومان یک کپسول گاز باید 500 تا 600 هزار تومان برای پخت زرشک پلو با مرغ هزینه کرد.
عدس پلو
به گفته این هیاتدار، عدس پلو از نذریهای قدیمی محسوب میشود. زیرا این غذا بدون خورشت است و به قول معروف ریخت و پاش زیادی ندارد، به همین دلیل بسیاری از مردم عدس پلو را نذر امامحسین(ع) میکنند. برای پختن عدس پلو به برنج، روغن، گوشت چرخ کرده، عدس، پیاز و کشمش و دیگر افزودنیها نیاز است.
عدس محلی ریز طعم بهتری نسبت به نوع وارداتی دارد ولی عدس وارداتی از کشور کانادا و امریکا در هنگام پخت فرم خود را حفظ میکند، اما عدس ایرانی اینگونه نیست. درحال حاضر عدس با بستهبندی 900 گرمی 6000 تومان قیمت دارد. برای پختن عدس پلو برای 100 نفر به 10 کیلوگرم برنج هندی، پنج کیلوگرم عدس، پنج کیلوگرم گوشت چرخ کرده کیلویی 22 هزار و 500 تومان، نیم کیلو رب، نیم مثقال زعفران، پنج کیلوگرم روغن، هفت کیلوگرم پیاز و هل و دارچین، نمک و فلفل و زردچوبه به میزان لازم نیاز است. که با احتساب 11 هزار و 500 تومان برای خرید ظروف یکبار مصرف، 60 هزار تومان هزینه آشپز و پنج هزار تومان یک کپسول گاز باید 300 هزار تومان برای پخت عدس پلو هزینه کرد.
ضرورت نظارت ستاد تنظیم بازار در دهه دوم
همه ساله در ایام ماه محرم و صفر به خصوص دهه اول ماه و همچنین روزهای تاسوعا و عاشورا، عزاداران حسینی در تمام استانهای کشور در تکایا و مساجد مشغول بهپخش نذورات میشوند، اما متاسفانه باوجود وعده هرساله مسئولان ستاد تنظیم بازار درخصوص جلوگیری از افزایش قیمتها درجهت ادای نذر حاجتداران و نذرکنندگان، اکنون در راستای افزایش میزان تقاضا، قیمت برخی از موادغذایی در دهه اول ماه افزایش چشمگیری پیدا کرده است.
باوجود بروز حوادث غیرمترقبه مانند سیل و خشکسالی یا کاهش سطح زیر کشت که بهانهای برای افزایش قیمت محصولات کشاورزی از سوی واسطه گران است، همه ساله ایام مناسبتی مانند ماه محرم و صفر هم بهانهای برای افزایش مجدد قیمتها ازسوی عرضهکنندگان در بازار موادغذایی شده است، به همین دلیل مسئولان ستاد تنظیم بازار برای جلوگیری از سوءاستفاده سودجویان و دلالان و ضرر مالی مصرفکنندگان برای ادای نذورات، حداقل برای دهه دوم و سوم ماه محرم باید نظارت و کنترل دقیقی روی قیمتها انجام دهند.