اخذ مالیات از سپرده‌ های بانکی؛ ایده‌ای خوب در زمانی نامناسب

اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی رفته رفته ابعاد جدی‌تری به خود می‌گیرد. اظهارات چندی پیش وزیر اقتصاد که از اعتقاد خود درباره الزام دریافت مالیات از سودهای بانکی با توجه به بالا بودن نرخ سود نسبت به تورم سخن گفت، واکنش‌های مختلفی را به‌دنبال داشت. وزیر اقتصاد اعلام کرده بود: برخی بانک‌ها نرخ سود سپرده را آن هم بدون ریسک تا ۲۲ درصد پرداخت می‌کنند، پس در این شرایط چرا نباید مالیات بدهند؟

نخستین موضع‌گیری سازمان امور مالیاتی در برابر پیشنهاد دریافت مالیات از سود بانکی، از این حکایت داشت که تصمیم برای این موضوع جدی است؛ به طوری‌که طبق اعلام تقوی نژاد، رئیس سازمان امور مالیاتی، مطالعاتی در این رابطه انجام شده و گرچه هنوز تصمیم نهایی در این رابطه وجود ندارد و به قانون تبدیل نشده، اما جزو برنامه‌های مطالعاتی مهم سازمان امور مالیاتی قرار دارد.

مخالفت بانک‌ها

اما در این میان برخی از مدیران بانکی اعتقاد دارند که با وجود رواج اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی در کشورهای مختلف، اجرای این برنامه با مشکلات و چالش‌های گوناگونی همراه است. البته نباید از یاد برد برنامه اخذ مالیات از بخش‌های مختلف اقتصادی و صنفی همواره با مقاومت این بخش‌ها همراه بوده و طبیعی است که با توجه به آثار و نتایج این طرح بانک‌های کشور در مقابل آن چندان روی خوشی نشان نخواهند داد چرا که با اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی در عمل نرخ سود بانکی به میزان قابل توجهی کمتر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار کاهش می‌یابد و به این ترتیب انگیزه سپرده‌گذاران برای سپرده‌گذاری در بانک‌ها کاهش می‌یابد. 

اما این در حالی است که مطالعات کارشناسان مختلف اقتصادی نشان می‌دهد که یکی از شیوه‌های رایج درآمدی دولت‌ها در سراسر جهان اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی است؛ سپرده‌هایی که همواره یکی از منابع مهم درآمدی سرمایه‌های بزرگ و کلان است. تجربه کشورهایی مانند آلمان، استرالیا، و حتی آمریکا نشان می‌دهد که اخذ سود از سپرده‌های بانکی می‌تواند منجر به افزایش سطح درآمدهای کشور شود.

اما با وجود چنین تجربه‌های موفقی برخی از تحلیلگران اقتصادی اعتقاد دارند که با توجه به شرایط عمیق رکودی حاکم بر اقتصاد کشور نمی‌توان انتظار داشت که طرح اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی توام با موفقیت باشد.

زمان اجرا مناسب نیست

حیدر مستخدمین حسینی، کارشناس اقتصادی و معاون اسبق بانک مرکزی در این باره به «فرصت امروز» گفت: اگر چه دریافت مالیات از سپرده‌های بانکی در برخی کشورها بازدهی داشته اما باید دید که در کشور ما زمینه مناسب برای اجرای چنین طرحی وجود دارد؟ و آیا زمان مناسبی برای اجرای چنین ایده‌ای است؟

وی افزود: در شرایطی که اقتصاد کشور با رکود مواجه است و بخش تولید با چالش‌های مختلفی مواجه شده و از طرف دیگر بازارهای مالی هم با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کند، اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی بر پیچیدگی مشکلات می‌افزاید و شرایط ناهمواری را پیش روی اقتصاد کشور قرار می‌دهد.

کاهش نرخ سود بهترین گزینه است

مستخدمین‌حسینی تاکید کرد: وزیر اقتصاد و سایر مسئولان خوب است با توجه به کاهش نرخ تورم به کاهش نرخ سود بانکی فکر کنند چرا که این کار می‌تواند اهداف مورد نظر را با سهولت بیشتری فراهم کند.

معاون اسبق بانک مرکزی با اشاره به روند کاهشی تورم گفت: در پاره‌ای از موارد دولت بخشنامه کرد که برخی اقلام و کالاها نباید افزایش قیمت داشته باشند و نرخ تورم را به‌صورت دستوری کاهش داد که این امر مخاطراتی را با خود به همراه دارد. در حال حاضر با وجود کاهش نرخ سود بانکی هنوز با تورم فاصله دارد و ضرورت دارد تا برای کاهش دوباره نرخ سود بانکی چاره‌ای بیندیشند.

وی افزود: نرخ سود بانکی بالا و معاف از مالیات در برخی مقاطع مثل سال 93 شرایطی را به وجود آورد که بسیاری از بخش‌ها تحت فشار قرار گرفتند. اگر چه این نرخ از 22درصد کاهش یافته اما هنوز به تناسب با نرخ کاهشی تورم نرسیده است. در حال حاضر فاصله میان نرخ تورم و نرخ سپرده بانکی 6درصد و فاصله تورم و نرخ سود تسهیلات 10درصد است و جا دارد تا این فاصله کمتر و کوتاه‌تر شود.

مستخدمین حسینی در پاسخ به این پرسش که آیا اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی منجر به بهبود شرایط درآمدی دولت و بهتر شدن شرایط بودجه‌ریزی دولت نمی‌شود؟ گفت: اگر می‌خواهیم به چنین آثاری برسیم باید ابتدا مشکل رکود را حل کنیم و در شرایط رونق اقتصادی تصمیم بگیریم که آیا می‌توان از راه اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی به چنین هدفی رسید؟ در شرایط فعلی دولت باید با کاهش نرخ سود بانکی کمک کند تا رفته رفته اقتصاد کشور از رکود خارج شود و چرخ‌های بخش تولید به گردش دربیاید.

* ارتباط با کارشناس: nasim64najafi@gmail.com