آینده تجارت با عراق در ابهام

عراق روزهای پرشتابی را پشت سر می‌گذارد؛ همسایه‌ای که نزدیک‌ترین و مهم‌ترین شریک تجاری ایران است و در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی کشور، چشم‌اندازهایی برای آن تعریف شده است. ایران در سال 93 به سختی به پیش‌بینی 11میلیارد دلاری‌اش با این کشور رسید و در سال 94 این رقم کاهش یافت. این روند کاهشی که از سال گذشته شروع شده بودف ادامه دارد. اما سال 95 تجارت به عراق به کجا می‌رود.

کیوان کاشفی، عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران معتقد است عراق شرایط سختی را پشت سر می‌گذارد و در سال جاری در مبادلات تجاری نباید در انتظار رشد هرچند اندک با این کشور باشیم. او به «فرصت امروز» می‌گوید: سیر تحولات و جریانات در عراق آنقدر سریع و شتابان شده که پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌ها را دچار تغییر کرده است.

به گفته کاشفی، درآمدها در عراق پایین است و از سویی دیگر این کشور به دلیل حمایت از تولید داخلی‌اش واردات را کاهش داده و تعرفه‌بندی‌های جدیدی را در سال گذشته اعمال کرد. عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران، تاثیر این اقدام را برکاهش صادرات کالاها به‌خصوص سیمان به عراق قابل توجه می‌داند و می‌گوید: معمولا هیچ کشوری در عراق نمی‌تواند با سیمان ایران رقابت کند.

کاشفی ایجاد برنامه‌های منعطف را در این مواقع ضروری می‌داند و توضیخ می‌دهد: بر همین اساس ما در اتاق کرمانشاه در حال مشورت با برخی کارخانه‌ها هستیم و از آنها خواستیم به جای سیمان، کلینکر صادر کنند تا جبرانی برای کاهش صادرات سیمان باشد.

اقدام دیگری که به گفته کاشفی در حال انجام است، مشارکت یکی از شرکت‌های ایرانی با یک کارخانه عراقی در جهت ایجاد یک خط جدید تولید در عراق است. عضو هیأت رییسه اتاق ایران معتقد است امنیت پایین عراق به سختی می‌تواند سرمایه‌گذاران را جذب کند و ایران باید راه‌های جایگزینی را برای کاهش صادرات به عراق ایجاد کند.

کاشفی اگرچه ایجاد تعرفه‌های ترجیحی را ابزاری خوب می‌داند اما روند این کار را با عراق کمی پیچیده و قابل بررسی می‌داند. او می‌گوید: ما در عراق با اقلیم کردستان و دولت مرکزی مواجه هستیم و تنظیم تعرفه ترجیحی با این دو که در نهایت جابه‌جایی کالا در این منطقه به تجارت ما آسیب نرساند مطالعه و بررسی می‌خواهد.

به گفته او، مشکلات تجارت با عراق قرار بود در سفر نوروزی رئیس‌جمهوری به این کشوربررسی و حل شود که با به تعویق افتادن این سفر و با تحولاتی که در عراق اتفاق افتاد همچنان باقی ماند.

کیوان کاشفی معتقد است ارتباط ایجاد شده میان اتاق کرمانشاه با اتاق هشت استان در عراق می‌تواند در برخی موارد به حل این مشکلات کمک کند. او فروش شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه بین‌المللی آینده در عراق را نیز راهکاری برای کمک به صنعت‌گران ایرانی می‌داند. کاشفی معتقد است صادرات صنایع غذایی به بغرنجی دیگر کالاها نیست.

از طرفی دیگر جهانبخش سنجابی شیرازی، دبیر کل اتاق مشترک ایران و عراق معتقد است اگر صادرات سیمان به عراق به صفر برسد با کاهش 12/5درصدی در صادرات کالا به عراق مواجه خواهیم بود. او به «فرصت‌امروز» می‌گوید: اگر روند قیمت نفت و امنیت در عراق هر دو کاهشی باشد، روند کاهشی تجارت ما با عراق ادامه خواهد داشت.

به گفته سنجابی، هر چه بیشتر از صادرات کالاهای سرمایه‌ای به عراق کاسته می‌شود به میزان صادرات کالاهای مصرفی ما به عراق افزوده می‌شود. سنجابی تغییر و تحول مثبت درحوزه تجارت با عراق در سال 95 را وابسته به امنیت و قیمت نفت می‌داند.

او توضیح می‌دهد: به نظر می‌رسد در اواخر سال میلادی و نیمه دوم سال شمسی درقیمت نفت با رشد مواجه باشیم. اگر این طور باشد در روابط تجاری با عراق تاثیرش را خواهد گذاشت و در این زمان بخشی از کاهش صادرات سیمان را کالاهای مصرفی و پایه جبران خواهند کرد. رشد تجاری ما با عراق کاملا به رشد امنیت و قیمت نفت بستگی دارد.

این صاحب‌نظر در حوزه تجارت با کشورهای عربی معتقد است حتی اگر وضعیت اقتصادی عراق ثابت بماند و امنیت ایجاد شود و ما شاهد رشد برخی شاخص‌ها در عراق باشیم اگر چه به نفع امنیت ملی ما خواهد بود اما اگر قیمت نفت تغییری نکند تجارت با عراق رشد آنچنانی نخواهد داشت، بلکه شاید بازیگر‌ها و رقبای ایران را در بازار عراق بیشتر کند.

جهانبخش سنجابی شیرازی معتقد است با روند کاهشی که در صادرات سیمان به عراق به وجود آمده و ما را از چشم‌انداز تجارت‌مان با این کشور دور کرده باید به دنبال راه‌هایی جایگزین مثل صادرات به کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا باشیم، چرا که عراق تا سه سال آینده در تولید سیمان خودکفا خواهد شد.

او بازار عراق را به لحاظ بسیاری از مشترکات با این کشور برای ایران مهم می‌داند و معتقد است به لحاظ بسیاری ازمزیت‌ها باید آن را حفظ کرد.

دبیر کل اتاق مشترک ایران و عراق کاهش صادرات به عراق را به دلیل مشکلات اخیر در این کشور کاهش درآمد و کاهش واردات آنها می‌داند و معتقد است کاهش صادرات اگر به دلیل از دست دادن سهم بازار در عراق باشد، خطرناک است. او می‌گوید: برنامه‌ریزی‌ها برای عراق باید در جهت داشتن بیشترین سهم در بازار این کشور و حفظ آن باشد.

به گزارش «فرصت امروز» در سال 94 بخش وسیعی از خاک عراق با ناامنی‌ها درگیر بود و بودجه عمومی دولت درمبارزه با تروریسم هزینه شد که به دنبال آن واردات به عراق کاهش یافته و بیشتر به سمت کالاهای مصرفی رفت و کالاهایی که ارزش سرمایه‌ای داشتند، اولویت نداشتند.

از طرفی دیگر بودجه‌های عمرانی در عراق نزدیک به صفر و پروژه‌ها متوقف شد و باوجود اینکه ایران بهترین شرایط تجارت را با عراق داشت، نسبت به سال‌های قبل نه تنها از رشدی برخوردار نبود، بلکه کاهش هم داشت. موضوع دیگر درگیری اقلیم کردستان با دولت مرکزی بود که تاثیرش را در روابط تجاری ایران با شمال عراق و اقلیم کردستان گذاشت.

* ارتباط با کارشناس: minoo.galeh@gmail.com