آنچه بخش‌ خصوصی می‌خواهد آنچه دولت می‌تواند

چند روز پیش رئیس اتاق بازرگانی تهران مطالبات فعالان اقتصادی از دولت را در سال جدید مطرح کرد.مسعود خوانساری بهبود فضای کسب‌و‌کار، تک نرخی کردن ارز، رونق صادرات، مبارزه با رانت و ایجاد بستر سرمایه‌گذاری را از جمله درخواست‌های فعالان اقتصادی از دولت در سال ۹۵ اعلام کرد. هر چند از زمان آغاز به کار دولت یازدهم همواره این مطالبات و خواسته‌هایی از این دست توسط فعالان اقتصادی مطرح شده، اما پس از لغو تحریم‌ها و اجرای برجام، تاکید بر این موضوعات افزایش یافته است.

این در حالی است که برخی فعالان اقتصادی تحقق این خواسته‌ها را صرفا متوجه دولت می‌دانند، اما برخی دیگر بر این باورند که برای اجرایی شدن این مطالبات باید بخش‌خصوصی هم پا پیش بگذارد و اقداماتی را انجام دهد. فعالان اقتصادی معتقدند در کنار موضوع بسیار با اهمیتی مانند بهبود فضای کسب‌و‌کار، کاهش مداخله‌گری دولت و ایجاد شرایط لازم برای افزایش سرمایه‌گذاری باید به‌صورت جدی مدنظر قرار بگیرد. «فرصت‌امروز» در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی، مطالبات بخش خصوصی از دولت و راهکارهای تحقق آن را بررسی کرده است.

***

محمد حسین برخوردار:

دولت اتوماسیون اداری را راه‌اندازی کند

محمد حسین برخوردار، مدیرعامل شرکت دخانیات و فعال اقتصادی معتقد است اگر دولت اتوماسیون اداری را راه‌اندازی کند، به تدریج بسیاری از مسائل و موضوعات تسریع پیدا می‌کند و برای سرمایه‌گذاران نیز انگیزه سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود.

اخیراً رئیس اتاق بازرگانی تهران پنج مورد را به‌عنوان درخواست فعالان اقتصادی از دولت در سال 95 مطرح کرده است. به اعتقاد شما این مطالبات تا چه اندازه منطقی است و در این میان بخش‌خصوصی باید چه اقداماتی را انجام دهد؟

مواردی که به‌عنوان درخواست فعالان اقتصادی مطرح شده است نمی‌تواند به تنهایی بر عهده دولت باشد و باید بخش‌خصوصی نیز در این زمینه اقداماتی را انجام دهد. در فضای کسب‌و‌کار کشورمان با توجه به مشکلات موجود باید اقدامات مختلفی انجام شود و در همین رابطه باید بخش‌خصوصی برای حل این مشکلات، خواسته‌های خود را از دولت مکتوب ارائه دهد و در پایان سال از دولت این موضوع را جویا شود که آیا خواسته‌های آنان تحقق پیدا کرده است یا خیر.

برای آنکه خواسته‌ها و مطالبات مورد نظر فعالان اقتصادی محقق شود، در دولت باید چه راهکارهایی اتخاذ شود؟

در سطح دنیا برای فضای کسب‌و‌کار آیتم‌های شناخته‌شده بین‌المللی وجود دارد که برحسب آن اندازه‌گیری می‌کنند که میزان کسب‌و‌کار در هر کشوری چقدر است. بنابراین دولت باید این آیتم‌ها را در نظر بگیرد و فضای کسب‌و‌کار کشور را بر مبنای این آیتم‌ها مدیریت کند. ضمن اینکه اگر دولت اتوماسیون اداری را راه‌اندازی کند به تدریج بسیاری از مسائل و موضوعات تسریع پیدا می‌کند و برای سرمایه‌گذاران نیز انگیزه سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود.

یکی از خواسته‌های فعالان اقتصادی که اخیراً مطرح شده موضوع مبارزه با رانت است و این در حالی است که برخی از رانت‌ها عملاً در اختیار دولت است. به نظر شما اگر قرار باشد با رانت مبارزه شود، باید این کار از کجا آغاز شود؟

متأسفانه در کشور ما میزان فساد اداری بالا است و برای اینکه جلوی این فساد را بگیریم به‌عنوان مثال باید اقداماتی در جهت تک‌نرخی کردن ارز انجام شود. اگر دولت می‌خواهد از تولیدکنندگان حمایت کند، باید از نظر تعرفه‌ای به آنان کمک کند و برای پرداخت حقوق گمرکی مواد اولیه‌ای که وارد کشور می‌شود، یک فرصت شش‌ماهه به تولیدکنندگان بدهد. زمانی‌که نرخ ارز یکسان شود، هم به معنای مبارزه با رانت است و هم کمک بزرگی برای تولیدکنندگان.

یکی دیگر از خواسته‌های فعالان اقتصادی از دولت موضوع رونق صادرات است. به نظر شما در شرایط فعلی دولت چقدر می‌تواند زمینه‌سازی برای رونق صادرات انجام دهد و بخش‌خصوصی چه آمادگی‌هایی برای افزایش میزان صادرات دارد؟

باید شرایط به‌گونه‌ای باشد که میزان نقدینگی صندوق ضمانت صادرات افزایش پیدا کند تا به این ترتیب این صندوق بتواند صادرکنندگان را بیمه کند. همچنین در زمینه حمل‌و‌نقل کالاهای صادراتی دولت باید به فعالان اقتصادی کمک کند، مخصوصاً در زمینه حمل‌و‌نقل کانتینری باید کمک‌های بیشتری ارائه شود.

***

محمد مهدی رئیس‌زاده:

کاهش مداخله دولت مطالبه اصلی است

محمد مهدی رئیس‌زاده، رئیس هیات مدیره گروه جهانی دروازه پارس و مشاور امور بانکی اتاق بازرگانی تهران معتقد است کمتر مداخله کردن دولت در سیستم اقتصادی و حرکت به سوی اقتصاد بازار از خواسته‌های اصلی فعالان اقتصادی است.

به نظر شما مطالبات و خواسته‌های فعالان اقتصادی از دولت در پنج موردی که ذکر شده است، خلاصه می‌شود؟ دولت تا چه اندازه می‌تواند اقداماتی را در جهت تحقق این خواسته‌ها انجام دهد؟

واقعیت این است که ما با مسئله کمبود منابع مواجه هستیم که دلیل این موضوع کاهش قیمت نفت و حاکم شدن رکود در بخش صنعت است. این در حالی است که خروج از این رکود به سادگی امکان‌پذیر نیست، بنابراین اگر به این موضوع نگاه واقع‌بینانه داشته باشیم خواسته‌های فعالان اقتصادی از دولت باید مبتنی بر امکانات محدودی باشد که دولت در اختیار دارد. به عبارت دیگر زمانی‌که امکانات به این شکل محدود شده است، موضوع اولویت‌بندی مطرح می‌شود و ما باید سراغ اولویت‌بندی‌ها برویم.

اما آنچه فعالان اقتصادی باید بیشتر از دولت انتظار داشته باشند تسهیل فضای کسب‌و‌کار است. به عبارتی کمتر مداخله کردن دولت در سیستم اقتصادی و حرکت به سوی اقتصاد بازار از خواسته‌های اصلی فعالان اقتصادی است. در واقع در این شرایط رکود، دولت در جهت حمایت عملی از تولید داخلی باید بسیاری از رفتارهایش را در بخش‌های مختلف تغییر دهد.

اشاره کردید که دولت باید در شرایط رکود رفتارهای خود را تغییر دهد. این تغییر رفتارها به‌طور مشخص باید شامل چه مواردی باشد؟

مطالبه ما این است که در شرایط رکود، دولت با بخش تولید رفتار تند مالیاتی نداشته باشد و شرایط را تسهیل کند برای اینکه تولیدکنندگان بتوانند به تولید خود ادامه دهند و بیکاری گسترده‌تر از این نشود.انتظار ما این است که در امور مربوط به صنایع کوچک، متوسط و بزرگ کمتر از سوی دولت مداخله انجام شود، دولت از حالت تصدی‌گری خارج شود، اصل 44 قانون اساسی را به‌طور کامل اجرایی و به آزادسازی اقتصاد کمک کند.

آزادسازی اقتصاد به این معنا است که فضایی ایجاد شود تا هر کسی در آن بتواند رقابت کند، زیرا از آنجا که بخش‌خصوصی انگیزه لازم را برای کسب سود دارد، طبیعتاً نوآوری و خلاقیت به کار می‌برد و سعی می‌کند نیروهای متخصص را جذب کند.

به عقیده شما راهکارهای تحقق خواسته‌ها و مطالبات فعالان اقتصادی از دولت چیست و دولت باید چه اقداماتی را در این راستا انجام دهد؟

در حال حاضر باید سرفصل تمام ایده‌ها و اقدامات دولت، موضوع خروج از رکود باشد. رکودی که در حال حاضر در جامعه تعمیق پیدا کرده، موجب شده که قدرت خرید افراد کاهش یابد، بنابراین میل به تقاضا هم افت پیدا کرده است. در عین حال کاهش تقاضا موجب می‌شود که رکود موجود در جامعه عمیق‌تر شود و میزان موجودی کالاها افزایش پیدا کند.

یکی از دلایل بروز رکود، قاچاق محصولات برخی از صنایع است، بنابراین باید دولت اقدامات جدی و عملی برای مبارزه با قاچاق انجام دهد. موضوع دیگر این است که گاهی در زمان نامناسب قوانین خوبی تصویب می‌شود اما از آنجا که زمان مناسب نیست به شکل ناقص اجرا و موجب نارضایتی و لطمه به فعالان اقتصادی می‌شود که باید در این مورد هم تجدیدنظر شود.

***

محمد رضا میخچی:

حاکمیت برای ایجاد بستر سرمایه‌گذاری اقدام کند

محمد رضا میخچی، مدیرعامل شرکت بیناس کالا و فعال اقتصادی معتقد است نه فقط دولت، بلکه باید حاکمیت فضا را به‌گونه‌ای ایجاد کند که اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به سرمایه‌گذاری جلب شود.

اخیراً فعالان اقتصادی خواسته‌ها و مطالباتی را از دولت مطرح کرده‌اند. به نظر شما این خواسته‌ها تا چه اندازه منطقی است؟

فعالان اقتصادی نمی‌خواهند در ابتدای سال برای دولت چالش ایجاد کنند و تمام خواسته‌هایی را که دارند یکجا مطرح کنند. اما به نظر من منطقی نیست زمانی‌که می‌گوییم تراز تجاری ما مثبت شده است آن را به‌عنوان یک افتخار قلمداد کنیم. دلیل این موضوع آن است که در کشور ما واحدهای تولیدی تعطیل شده‌اند و در عمل تولیدی نداریم که به مرحله صادرات برسد و میزان مواد اولیه موجود در کارخانه‌ها، میزان تولید و میزان صادرات نیز کاهش یافته است و بنابراین نمی‌توانیم ادعایی در مورد مثبت شدن تراز تجاری داشته باشیم.

از سوی رئیس اتاق تهران بهبود فضای کسب‌و‌کار به‌عنوان یکی از خواسته‌های فعالان اقتصادی مطرح شده است. به نظر شما با توجه به آنچه در سال 94 اتفاق افتاده و موضوع لغو تحریم‌ها می‌توانیم به بهبود فضای کسب‌و‌کار در سال جاری امیدوار باشیم؟

این موضوع در صورتی محقق می‌شود که شعار ندهیم. این در حالی است که مسئولان در ابتدای هر سال شعارهایی را در مورد بهبود فضای کسب‌و‌کار مطرح می‌کنند و شاید از همین رو بود که مقام معظم رهبری در نامگذاری امسال موضوع اقدام و عمل را نیز مطرح کردند. بنابراین تقاضای ما این است که شعار ندهیم و وارد عمل شویم و انرژی و سرمایه کشور را بیش از این صرف نکنیم.

بنابراین شما معتقدید اگر شعارگونه عمل شود، در سال جاری بهبود فضای کسب‌و‌کار رخ نمی‌دهد؟

بله همین‌طور است، مگر اینکه بپذیریم و تغییراتی را ایجاد کنیم. تا امروز و در ابتدای سال جدید آنچه بیشتر مطرح می‌شود شعار بود و این در حالی است که باید برای بهبود فضای کسب‌و‌کار به صورت جدی وارد عمل شویم.

ایجاد بستر سرمایه‌گذاری به‌عنوان یکی دیگر از خواسته‌های فعالان اقتصادی از دولت مطرح شده است.این که باید درخصوص جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی اقداماتی انجام شود صحبت‌های بسیاری مطرح می‌شود. به نظر شما دولت باید چه اقداماتی را در جهت ایجاد بستر سرمایه‌گذاری در کشور انجام دهد؟

این موضوع به تنهایی از اختیار دولت خارج است و باید حاکمیت این موضوع را بپذیرد، زیرا تا زمانی‌که یکپارچگی وجود نداشته باشد این اتفاق رخ نخواهد داد. حاکمیت باید این موضوع را باور کند و فضا را به‌گونه‌ای ایجاد کند که اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به سرمایه‌گذاری جلب شود. به عبارت دیگر هر چقدر که دولت بخواهد وارد این موضوع شود شاید نتواند به نتیجه قابل قبولی دست پیدا کند مگر اینکه حاکمیت هم به این نقطه برسد و اقداماتی را در این راستا انجام دهد.

در واقع در این زمینه به تنهایی یک قوه نمی‌تواند کاری انجام دهد و حاکمیت باید فضا را به‌گونه‌ای ایجاد کند که بستر سرمایه‌گذاری ایجاد شود. منتها تا زمانی‌که اختلافات داخلی را شاهد باشیم این اتفاق رخ نخواهد داد، زیرا این اختلافات قطعاً در حال آسیب‌زدن است و حال که به این نقطه رسیده‌ایم نباید فرصت‌ها را به دلیل تفاوت سلیقه‌ها قربانی کنیم.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com