نکاتی که می توان از کتاب عادت های اتمی اثر جیمز کلییر آموخت

برای محبوبیت بسیار بالای یک کتاب، حتما نیازی نیست که از انتشار آن حداقل پنج سال گذشته باشد. درواقع عادت های اتمی که در اواخر سال 2018 عرضه شد، به موفقیتی جهانی دست پیدا کرده است که بسیاری از کتاب ها حتی پس از گذشت یک دهه از انتظار آنها به چنین سطحی نزدیک نشده-اند و این امر بیانگر محتوای ارزشمند و مفید آن است.

آقای کلییر، در جدیدترین اثر خود به روشی جالب برای ایجاد و تقویت عادت‎های مثبت و کمرنگ کردن عادت های منفی پرداخته است. از نکات جالب این کتاب، لحن عامیانه و بسیار روان آن است که مطالعه آن را برای هر فردی بسیار جذاب ساخته است. این امر در حالی است که معمولا کتاب های حوزه موفقیت، با قلمی سخت و انواع اصطلاحات تخصصی است و به همین خاطر سلیقه همگانی محسوب نمی شوند. در رابطه با علت انتخاب نام این کتاب، ذکر این نکته ضروری است که اصطلاح اتم برای توصیف عادت ها به کار رفته است. درواقع برخی از عادت ها علی رغم کوچک بودن خود، درست به مانند اتم دارای قدرت و اثرگذاری بسیار بالایی هستند. این امر در حالی است که تقریبا تمامی افراد تمرکز خود را بر روی عادت هایی می گذارند که به تصور آنها اصلی محسوب می شوند، با این حال این کتاب به خوبی نشان می دهد که حتی از کوچک ترین عادت ها نیز نباید غافل شد. تصور بسیاری از افراد در رابطه با پیشرفت، مدلی خطی است. این امر در حالی است که بسیاری از نتایج دیرتر از حد انتظار ما خود را نشان می دهند. این مسئله نباید باعث شود تا دچار ناامیدی شویم. درواقع برای موفقیت، باید به دنبال یک مدل غیرخطی بود. همچنین در بخش دیگری از این کتاب به معرفی مدل چهار مرحله ای ایجاد عادت اشاره می کند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت. 

1-بروز نشانه ها 

در ابتدا هر فردی به سمت یک رفتار ترغیب می شود که نشانی از نشانه هایی است که برای او جذاب بوده و این نخستین مرحله ایجاد یک عادت است. در این مرحله بسیار مهم است که بدانیم به سمت چه چیزهایی تمایل پیدا می کنیم. 

2-ماندگاری در ذهن 

در این مرحله ذهن درگیر شده و عادت اولیه ماندگار خواهد شد. بدون شک به هر میزان که عادت مذکور، جذابیت بالاتری را داشته باشد، این فرآیند زودتر نیز اتفاق خواهد افتاد. 

3-رفتار کردن

در این مرحله اتفاقات از حالت تئوری خارج شده و افراد اقدام به فعالیت می کنند. در این مرحله ممکن است این اقدام به صورت محدود و نه همیشگی باشد. 

4-قضاوت 

در آخر تصمیم‎گیری در رابطه تبدیل اقدام به عادت همیشگی و یا کنار گذاشتن آن انجام می شود. بدون شک پررنگ کردن و یا کمرنگ کردن هر یک از این موارد باعث از بین رفتن و یا ایجاد یک عادت می شود.

حال سوالی که مطرح است این است که چگونه می-توان یک عادت خوب را شروع کنیم؟ برای این موضوع چند اقدام ضروری است.

مطلب مرتبط: نگاهی به کتاب عادت های اتمی

1-شفاف‎سازی عادت: علت مفید بودن عادت را تکرار کرده و از کلمات تاکیدی برای اطمینان از انجام شدن آن استفاده کنید. همچنین بهتر است تا آن را به یک عادت قدیمی خود پیوند دهید. برای مثال برای مراقبه، بهتر است بگویید که 10 دقیقه پس از دوش گرفتن که عادت همیشگی محسوب می شود، این اقدام را انجام خواهد داد.

2-جذاب کردن عادت: نمی توان انتظار داشت که یک عادت جدید و ضروری، درست به مانند تماشای سریالی جذاب باشد، با این حال شما می توانید با اقداماتی آن را جذاب کنید. برای مثال گوش دادن به موسیقی هنگام دویدن یکی از ساده ترین این موارد محسوب می شود. درواقع از این بخش به عنوان پیوند یک اقدامی که باید انجام شود با اقدامی که کاملا مورد علاقه است، نام برده می شود. همچنین در این رابطه پیداکردن دوستان و اطرافیان مشوق در کنار ایجاد انگیزه و مراسم های انگیزشی می تواند کاملا کارساز باشد. برای مثال می توانید به یکی از سخنرانی های آنتونی رابینز گوش دهید.

3-ساده کردن عادت: در این رابطه محدوده فعالیت بسیار متعدد بوده و تنها باید به این موضوع اشاره داشته باشید که باید محیط و شرایط را برای انجام اقدام مهیاتر سازید تا انجام آن ساده تر باشد. برای مثال اگر قصد دارید که حتما قبل از خواب مطالعه داشته باشید، بهتر است که صبح ها پس از مرتب کردن تخت، کتاب مدنظر را بر روی آن و یا در کنار میز کنار تخت خود قرار دهید.

4-رضایت‎بخش کردن عادت: شما باید از کاری که انجام می دهید احساس رضایت داشته باشید. برای مثال می توان فورا پس از انجام آن به خود جایزه داد. همچنین می توان اقدامی را انجام دهید که انجام ندادن لذت‎بخش شود. این مسئله برای کنار گذاشتن یک عادت امری حیاتی خواهد بود. برای ترک یک عادت نیز تنها کافی است تا پس از طی کردن مرحله یک، به صورت کاملا عکس رفتار کنید. 

نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که اگر کتاب را در دسترس و در معرض دید خود قرار دهید و دسترسی به گوشی تلفن خود را محدود کنید، احتمال ترک اعتیاد به گوشی و کتاب‎خوان شدن، افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین در این کتاب سعی شده است تا دیدگاه افراد به شکست را تغییر داده و این مسئله را کاملا طبیعی جلوه دهد. درواقع در مسیر ساخت یک عادت جدید، ممکن است همه چیز با آن سرعتی که شما انتظار دارید رخ ندهد، با این حال حتی یک قدم شما نیز نتایج خود را نشان خواهد داد. درواقع نباید در این رابطه بیش از حد عجول باشیم.

همچنین بسیار مهم است که تجدیدنظری در رابطه با دوستان خود داشته باشیم. این مسئله کمک خواهد کرد تا جوی موردنیاز شکل گیرد. برای مثال اگر خواهان رعایت یک رژیم غذایی سالم هستید، بدون شک دوستانی که عادت به مصرف فست فود دارند، کار را برای شما دشوار خواهند ساخت. همچنین کمیت برخلاف تصوری که به آن تاکید می شود، می تواند بهتر از کیفیت باشد. درواقع یکی از مسائلی که در حال حاضر مطرح است، فشار روانی ناشی از ترک و یا ایجاد سریع یک عادت است. این امر در حالی است که در کتاب عادت های اتمی یاد می گیرید که چگونه این فرآیند را بدون متحمل شدن سختی و در مدت زمانی طولانی تر تجربه کنید.

برای درک این موضوع یک مثال آورده شده است که در نخستین روز شروع یک کلاس عکاسی، افراد به دو گروه تقسیم شدن که گروه اول براساس کمیت کار کرده و گروه دوم روی کیفیت تمرکز خواهند داشت. اگرچه انتظار می‎رفت که گروه کیفیت‎گرا تصاویر به مراتب بهتری را ثبت کنند، با این حال نتایج کاملا متفاوت بوده و گروه کمیتی بهترین تصاویر را ارائه کردند. علت این امر به این خاطر بود که آنها به علت نیاز به ثبت تصاویر متعدد، بارها این اقدام را در شرایط مختلف انجام داده و این مسئله باعث شد تا مهارت آنها افزایش چشمگیری را پیدا کند و بتوانند چند تصور فوق‎العاده را ثبت کنند، با این حال گروه کیفیت‎گرا به علت این امر که بر روی انجام یک اقدام هنری از همان اقدام نخست خود تاکید داشتند، عملا موفقیت خاصی را به دست نیاوردند. این مسئله به خوبی نشان می دهد که برای ایجاد یک عادت جدید، اقدامات کوچک و حتی اشتباه ولی مداوم و متعدد می تواند نتایج به مراتب بهتری را در مقایسه با زمانی داشته باشد که از همان ابتدا بخواهید سریعا به سطح موردنظر خود برسید. برای درک بهتر این موضوع، لازم است تا نگاهی به تیم دوچرخه‎سواری انگلستان داشته باشیم که تا سال 2003 با ناکامی‎های متعدد مواجه بود و هیچ کس ورزشکاران این کشور را جزو حرفه-ای ها و شانس کسب عناوین برتر تلقی نمی کرد، با این حال مربی جدید به نام بریلزفورد با تغییرات کوچک موفق شد تا این تیم را به پادشاه چند دوره مسابقات تبدیل کند. این تغییرات به حدی کوچک بودند که در ابتدا به نظر مربیان دیگر ابدا مهم تلقی نمی شدند. نظیر استفاده از الکل برای افزایش چسبندگی چرخ ها که از نظر آماری نتیجه قابل توجهی را به همراه نداشت، با این حال چندین اقدام بسیار کوچک، در نهایت باعث تغییرات بزرگ شد.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که به نظر بسیاری از افراد اگر هر روز تنها یک درصد بهتر شوند، عدد قابل توجهی محسوب نشده و این امر باعث می شود تا به این مسئله توجهی نداشته باشند، با این حال این اقدام باعث می شود که در انتهای سال 37 بار بهتر شده باشید. این امر در حالی است که شما عملا متوجه فشاری نشده اید. در نهایت باید به این نکته توجه داشته باشید که عادت ها درست به مانند درخت بامبو هستند. آنها در پنج سال نخست خود چندان رشدی را تجربه نمی‎کنند. با این حال پس از طی کردن این پنج سال تنها طی شش هفته، 27 متر قد می‎کشند. به عنوان نکته پایانی ذکر این جمله ضروری است که عادت ها درست به مانند یک شمشیر دو لبه هستند. به همین خاطر نمی توان دقیقا گفت که آنها به ضرر و یا سود شما هستند و همه چیز به نحوه استفاده و عملکرد خودتان بستگی دارد. درواقع حتی بهترین عادت ها اگر به خوبی مورد استفاده قرار نگیرد، ایجاد آنها تنها وقت تلف کردن خواهد بود.