بررسی وضعیت معاملات هفته سوم شهریور ماه 94 در بورس کالا / PET نساجی و بطری پرطرفدارترین گروه محصولات پلیمری

در این هفته قیمت پایه محصولات پلیمری برای دوره جدید در بورس کالا اعلام شد که روند صعودی قیمت نفت (که در جدول یک نشان داده شده است) که از اوایل این ماه آغاز شده بود متوقف شد و نفت از اواسط این ماه یک نزول تقریبا 6 دلاری را تجربه کرد. از طرف دیگر قیمت دلار در بازار آزاد از ابتدای هفته جاری با اندکی رشد همراه شد و به بالاتر از سطح قیمتی3415 دلار رسید. (نمودار1)  این در حالی است که در بازارهای جهانی قیمت اتیلن به پایین‌تر از 800 دلار رسید و به‌نظر می‌رسد در بازارهای خاورمیانه با توجه به تشدید رقابت‌ها و نیز مقاومت خریداران، شاهد کاهش بیشتر قیمت‌ها باشیم.

به این ترتیب قیمت پایه اکثر محصولات پلیمری نزولی اعلام شد که قیمت محصولات پلی استایرن مقاوم 7240، پلی پروپیلن نساجی و پلی استایرن 1540 به ترتیب با 9، 8/6 و 6/7 درصد نزول، بیشترین کاهش قیمت پایه را تجربه کردند. این در حالی است که به‌رغم کاهش قیمت عموم محصولات پلیمری، قیمت محصولات استایرین بوتادین را بر تیره و روشن با رشد قیمتی 1/8درصدی نسبت به دوره قبل همراه بودند که جالب اینجاست بخش عمده‌ای از این محصولات در دوره‌های قبلی که بیشترین کاهش قیمت را داشتند، خریداری نداشت و به نظر می‌رسد این افزایش قیمت، رکود معاملاتی این دسته از محصولات را تشدید کند. (جدول1)

در این هفته 86 نوع محصول پلیمری در قالب 103 محموله و به مقدار 71، 633 تن عرضه که در نهایت 39، 174 تن از آن به ارزش تقریبی 1325میلیارد ریال دادوستد شد. به این ترتیب حجم و ارزش معاملات به ترتیب در حدود 36/6 و40 درصد نسبت به هفته گذشته افزایش نشان دادند.

همان‌گونه که در گزارشات قبلی نیز ذکر شد این نخستین باری نیست که حجم و ارزش معاملات بعد از اعلام قیمت‌های جدید پایه محصولات پلیمری رشد می‌کنند. به این دلیل که قیمت محصولات پلیمری در بازارهای جهانی در اغلب موارد کاهشی بوده و با توجه به عدم کاهش چشمگیر قیمت محصولات نهایی به‌نظر می‌رسد سطح قیمت‌های اعلامی مناسب باشد و لذا تقاضا برای خرید آنها افزایش می‌یابد اما به دلیل کاهش مداوم قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی قیمت‌ها در هفته‌های بعدی و پیش‌بینی کاهش مجدد قیمت‌ها، معامله‌گران خرید‌های خود را موکول به اعلام مجدد قیمت‌های جدید (که در بسیاری از موارد نزولی‌اند) می‌کنند. این روند سینوسی موجب تداوم رکود در معاملات بازار محصولات پلیمری در بازار و بورس شده که قبلا نیز توصیه شده بود اعلام قیمت‌های پایه در فواصل زمانی کوتاه‌تر (و یا به محض نوسانات شدید قیمت محصولات پلیمری در بازارهای جهانی)صورت پذیرد.

به هر حال در این هفته تنها 25 محموله به‌طور کامل در تالار معامله‌ شد و مابقی محموله به سیستم معاملات مچینگ وارد شده یا تقاضایی برای آنها به ثبت نرسید. با توجه به کاهش قیمت بسیاری از محصولات پلیمری به نظر می‌رسد سطح قیمتی کنونی برای بسیاری از خریداران جذاب بوده و از جذابیت محصولات Off grade کاسته شده است به‌طوری‌که از 10 محصول پرطرفدار تنها شش محصول از این دسته بودند.(جدول2)

بررسی‌ها نشان می‌دهد در این هفته محصولاتPETنساجی و بطری پرطرفدارترین گروه محصولات پلیمری بوده و در عوض گروه پلی‌پروپیلن نساجی و شیمیایی کمترین تقاضا را بین سایر گروه‌های پلیمری داشتند. این در حالی است که به نظر می‌رسد هنوز هم اختلاف قیمت محصولات پلی‌پروپیلن در بازار داخلی با بازارهای صادراتی همچنان بالا بوده که به این ترتیب خریداران تنها در ضرورت، نسبت به خرید اقدام می‌کنند. با توجه به عدم تولید محصول پلی‌اتیلن سنگین بادیBL3 توسط شرکت جم و عدم‌عرضه بندرامام، محصول Off grade درجه دوم عرضه شده از سوی شرکت پتروشیمی جم پرطرفدارترین محصول این هفته بود به‌طوری‌که 48/5برابر مقدار عرضه شده تقاضا برای آن به ثبت رسید. در ضمن با توجه به کاهش مقدار عرضه محصول پلی اتیلن سبک فیلم 0075 رقابت برای خرید این محصول رقم خورد و این محصول نیز یکی از پرطرفدارترین محصولات پلیمری در هفته سوم شهریور ماه 94 شد. (نمودار 2)

در این هفته شرکت‌های پتروشیمی تندگویان و امیرکبیر بیشترین حجم و ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند.(نمودار 3 و 4)  در بازار داخلی (خارج از بورس) دادوستد محصولات پلیمری روزهای کم رونقی را پشت سر می‌گذارد. چنانچه بخواهیم دلایل این امر را واکاوی کنیم، عوامل زیر مهم‌ترین دلایل در بروز سردی معاملات محصولات پلیمری در روزهای اخیر بوده‌اند.

1- کاهش تقاضای جهانی: بررسی‌ها نشان می‌دهد کاهش رشد اقتصادی چین موجب شده تا حد زیادی تقاضای خرید محصولات پلیمری از سوی این کشور کاهش یابد. از سوی دیگر با کاهش هزینه‌های حمل مواد اولیه، قیمت تمام شده بسیاری از محصولات پلیمری تولیدی چین کاهش یافته که این امر عرصه رقابت را برای مجتمع‌های ایرانی تنگ‌تر کرده است. این در حالی است که به دلایل گوناگون قیمت تمام شده تولیدی محصولات پلیمری در کشورمان بالاست و بنابراین بسیاری از مجتمع‌های پتروشیمی ناگزیر به عرضه در بازارهای داخلی بوده که افزایش عرضه، موجب فشار بر قیمت‌ها شده است.

2- کمبود نقدینگی: کمبود نقدینگی، بدهی بانکی بسیاری از شرکت‌ها و نیز عدم تنوع در فراهم‌آوری منابع مالی برای شرکت‌های تولیدی موجب شده قدرت خرید آنها کاهش یافته که این امر در کاهش تقاضا موثر بوده است.

3- عدم توسعه صنایع پایین دستی: صنایع پایین دستی پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی به خوبی توسعه نیافته و هنوز هم از ضعف مدیریت، کمبود بهره‌وری، گسترش نامتقارن، وابستگی بسیار زیاد به صنایع داخلی، عدم رویکرد صادرات محور و... رنج می‌برند. این عامل موجب شده در وضعیت کنونی بسیاری از شرکت‌ها، کمتر از ظرفیت اسمی خود تولید کرده و بنابراین تقاضا برای خرید کاهش یافته است.

4- انتظار به کاهش قیمت‌ها: شاید یکی از اصلی‌ترین دلایل تداوم رکود، انتظار به‌وجود آمده در کاهش شدید قیمت‌هاست. البته بخشی از این انتظار به دلیل کاهش قیمت کالاها در بازارهای جهانی منطقی به نظر می‌رسد. هرچند با توجه به مشکلات مذکور این امر برای بسیاری از شرکت‌های تولیدی دشوار و حتی غیر‌ممکن باشد.

اما بخش عمده‌ای از این انتظارات به دلایل گوناگون (مانند اغراق در دستاوردهای ناشی از تحولات هسته ای، منطقه‌ای و...، نظرات غیر‌کارشناسانه، سودجویی بعضی از افراد و...) ایجاد شده و منطقی نیست.

در خاتمه به نظر می‌رسد با توجه به پیش‌بینی ثبات قیمت دلار در بازار آزاد، کاهش قیمت محصولات پلیمری در خاورمیانه و در نتیجه تمایل مجتمع‌های پتروشیمی به عرضه محصولات در داخل کشور، در هفته آینده شاهد بازاری تقریبا باثبات و اندکی کم‌حجم‌تر باشیم.

* مدیر واحد معاملات کالا و انرژی شرکت کارگزاری تامین سرمایه نوین